Lawrence W. Reed - Tự do và sức mạnh của tư tưởng

Có một niềm tin mà tôi thường nhấn mạnh đi nhấn mạnh lại
là chúng ta đang có chiến tranh-không phải là một cuộc chiến
dùng súng đạn và sức người, nhưng dù sao vẫn là một cuộc
chiến có đầy đủ khả năng để trở thành một cuộc chiến
cũng khốc liệt, hủy diệt và phí tổn tương tự.

Cuộc chiến để bảo tồn và phát huy tự do là một cuộc
chiến không nhằm vào chống lại cá tính [khác nhau] nhưng để
chống lại những tư tưởng đối nghịch. Victor Hugo, một nhà
văn người Pháp, đã tuyên bố rằng <em>"Ta chống lại sự xâm
lăng của những đạo quân; nhưng ta không chống lại nổi sự
xâm lấn của những tư tưởng"</em>. Điều này thường được
nhắc lại như sau: <em>"Không có gì mạnh mẽ hơn những đạo
quân cho bằng một ý tưởng hợp thời đến đúng lúc."</em>

Trong quá khứ đã từng có những tư tưởng mà hệ quả làm
chấn động cả trái đất. Những tư tưởng này xác định
hướng đi của lịch sử.

Hệ thống phong kiến đã hiện hữu cả hàng ngàn năm một
phần lớn vì những học giả, giáo sư, trí thức, giới tăng
lữ, nhà giáo dục và chính trị gia đã phổ biến những tư
tưởng phong kiến. Câu nói <em>"Con sãi ở chùa lại quét lá
đa"</em> đã khiến cho hàng triệu người không dám nghĩ đến
việc đặt lại vấn đề này.

Dưới hệ thống [kinh tế] trọng thương, một khái niệm
được nhiều người chấp nhận là của cải của thế giới
chỉ có giới hạn, đã khiến người ta chiếm đoạt lấy từ
những người khác những gì họ muốn trong không biết bao là
cuộc chiến đẫm máu.

Sự ấn hành tác phẩm Quốc Phú của Adam Smith năm 1776 là một
dấu ấn trong lịch sử về sức mạnh của tư tưởng. Khi thông
điệp của Smith về tự do mậu dịch được phổ biến, những
hàng rào chính trị ngăn cản sự hợp tác hòa bình bị sụp
đổ, và hầu như cả thế giới đã quyết định thử nghiệm
tư tưởng tự do.

Marx và những người theo Marx muốn cho ta tin rằng chủ nghĩa xã
hội là con đường tất yếu, là một chủ nghĩa chắc chắn
sẽ bao trùm cả thế giới như mặt trời mọc lên từ hướng
đông. Tuy nhiên, khi người ta có ý chí tự do (có đủ sức
mạnh để chọn lựa giữa cái phải và trái), thì không có
điều gì liên quan đến cái ý chí này có thể được xem là
tất yếu! Nếu chủ nghĩa xã hội có xảy ra, đó là vì người
ta chọn và chấp nhận nó.

Chủ nghĩa xã hội là một sự thất bại từ lâu đời rồi,
tuy thế, tư tưởng xã hội tiếp tục là một mối đe dọa
chính cho tự do ngày hôm nay. Theo thiển ý, chủ nghĩa xã hội
có thể được phân tích thành năm ý tưởng.

<strong>1. Hội chứng dùng Đạo luật</strong>

Thông qua những đạo luật đã trở thành một thú tiêu khiển
toàn quốc. Một thương nghiệp bị trở ngại ư? Hãy thông qua
một đạo luật để trợ cấp cho công chúng hay giới hạn sự
tự do hoạt động của thương nghiệp đó. Nạn nghèo đói ư?
Thông qua một đạo luật để hủy bỏ nạn nghèo đói. Có lẽ
nước Mỹ cần một đạo luật cấm không cho thông qua thêm
nhiều đạo luật như vậy.

Hầu như bao giờ cũng vậy một đạo luật mới có nghĩa là:
(1) tăng thuế để trả cho bộ máy điều hành; (b) thuê thêm
viên chức chính quyền để điều hành cái khía cạnh của
đời sống mà trước nay không bị hạn chế; và (c) những hình
phạt mới khi vi phạm đạo luật mới. Nói tóm lại, càng
nhiều đạo luật có nghĩa là càng có thêm nhiều sự phân
biệt, nhiều sự cưỡng bách. Ta nên hiểu rõ từ cưỡng bức
có những ý nghĩa như sau: sức mạnh, cưỡng đoạt, ép buộc,
hạn chế. Những chữ đồng nghĩa của động từ cưỡng bách
có lẽ dễ cho ta hình dung hơn là: ép buộc, đòi hỏi, bắt
phục tùng, bắt lính, tống tiền, tịch thu, đàn áp bằng
khủng bố, đàn áp bằng gậy gộc, và đòi tiền hối lộ.

Khi chính quyền bắt đầu xen vào nền kinh tế tự do, quan lại
và chính trị gia tiêu tốn hầu như toàn bộ thì giờ của họ
để "sửa sai" những công trình mà họ đã làm ra. Để sửa
những thiệt hại của Đạo luật A, họ thông qua Đạo luật B.
khi thấy B cần phải được sửa đổi, họ thông qua Đạo
luật C, và để sửa C, họ cần D, và cứ thế tiếp tục cho
hết bảng chữ cái và sự tự do của ta cũng cạn kiệt.

Hội chứng dùng Đạo luật là thí dụ điển hình cho sự tin
tưởng bị đặt sai chỗ trong tiến trình chính trị, một biện
pháp dựa trên sức mạnh, tức là một phản đề đáng nguyền
rủa của xã hội tự do.

<strong>2. Ảo tưởng Nhận được trợ cấp Chính quyền</strong>

Chính quyền, theo định nghĩa không có gì để phân phối ngoại
trừ những gì nó thu được từ nhân dân lúc ban đầu. [Phải
nhớ là] Tiền thuế không phải là tiền quyên góp của dân.

Trong một nhà nước phúc lợi[1], điều cơ bản này thường
bị quên lãng vì những sự ưu đãi đặc biệt hay tặng phẩm
của nhà nước. Người ta thường nói đến <em>"tiền nhà
nước"</em> như thể đó là <em>"tiền chùa"</em>.

Kẻ nào mà nghĩ rằng mình đang nhận được điều gì đó từ
chính quyền, những điều mà họ không thể tự mình kiếm
được nên tự đặt câu hỏi, <em>"Cái này lấy từ túi của ai
đây? Có phải tôi đang bị cướp để trả cho món trợ cấp
này hay chính quyền đang cướp của ai để trả cho tôi?"</em>
Thông thường câu trả lời là cả hai.

Những kết quả chung cục của <em>"ảo tưởng"</em> này là mọi
người trong xã hội đều thọc tay vào túi của người khác.

Vấn đề của Người khác

<strong>3. Chứng rối loạn thần kinh - Đổ Lỗi</strong>

Gần đây một người nhận trợ cấp xã hội viết thơ cho nhân
viên xã hội và đòi hỏi: <em>"Đây là đứa con thứ sáu của
tôi. Ông có làm cái gì không đi chứ?"</em>

Một người trở thành nạn nhân của bệnh thần kinh Đổ Lỗi
khi người đó từ bỏ trách nhiệm là chính mình phải giải
quyết vấn nạn của mình. Người đó có thể nói: <em>"Những
vấn nạn của tôi thực ra không phải là của tôi, mà là
những vấn nạn của xã hội, và nếu xã hội không giải
quyết thật lẹ, thì sẽ có chuyện với tôi!"</em>

Chủ nghĩa xã hội phát triển mạnh nhờ vào sự trốn tránh
trách nhiệm [của người dân]. Khi người ta mất đi tinh thần
độc lập, sáng tạo, và tự tin nơi chính họ, họ trở thành
hòn đất sét để cho bạo chúa và độc tài muốn nhồi nắn
như thế nào thì làm.

<strong>4. Bệnh Thông Thái</strong>

Leonard Read, trong cuốn sách Thị trường Tự do và Kẻ thù của
nó, đã nhận dạng ra <em>"sự thông thái"</em> (cái gì cũng
biết) là điểm đặc trưng của tư tưởng xã hội chủ nghĩa.
Kẻ thông thái là người xía vào công việc của người khác. Y
tỏ thái độ với người khác như thế này: <em>"Tôi biết
điều gì là tốt nhất cho anh, nhưng tôi không chỉ hài lòng
với việc thuyết phục anh về sự đúng đắn của tôi; tôi
muốn bắt anh phải chấp nhận phương cách của tôi."</em> Kẻ
thông thái kiểu này tỏ lộ thái độ kiêu ngạo và không dung
thứ cho những sự khác biệt lớn lao giữa người với người
với nhau.

Trong chính quyền kẻ thông thái vẫn thường có cái điệp khúc
này: <em>"Nếu tôi không nghĩ đến chuyện đó, thì chuyện đó
không thể làm được, và vì nó không thể thực hiện được,
chúng ta phải ngăn cản những kẻ nào đang muốn tìm cách
thử."</em> Có một nhóm thương gia ở Bờ biển Phía Tây nước
Mỹ gặp phải vấn nạn khi yêu cầu-được điều hành dịch
vụ chở hàng bằng phà từ những tiểu bang phía Tây bắc
Thái-bình-dương xuống miền Nam California-của họ bị từ chối
bởi cái Ủy ban Thương mại Liên tiểu bang (ủy ban này nay đã
bị dẹp tiệm) vì cơ quan này cảm thấy rằng nhóm thương gia
này không thể điều hành một dịch vụ như vậy mà có lời.

Sự mầu nhiệm của thị trường là khi người ta được tự do
để thử nghiệm, họ có thể và thực hiện được nhiều
điều vĩ đại. Sự cảnh báo mạnh mẽ mà ai cũng biết của
Read: <em>"không có ai được chế biến ra những điều gì làm
ngăn trở sự giải phóng năng lực sáng tạo"</em> là sự phản
bác mạnh mẽ đối với căn Bệnh Thông Thái

<strong>5. Nỗi Ám ảnh Ganh tị</strong>

Thèm muốn tài sản và lợi tức của người khác đã khiến cho
xã hội ngày nay có cả đống những luật lệ theo xã hội chủ
nghĩa. Sự ganh tị là nhiên liệu thúc đẩy bộ máy tái phân
phối. Ta thấy rõ ràng là những mưu chước lấy của nhà giàu
xuất phát từ sự ganh tị và thèm muốn.

Chuyện gì sẽ xảy ra khi người ta bị sự ganh tị ám ảnh?
Họ tìm cách đổ lỗi về những điều khó khăn trong đời họ
cho những người khá hơn. Xã hội bị nứt rạn thành những
giai cấp và nhóm này coi những nhóm khác là những con mồi cần
bị thanh toán. Những nền văn minh mà ta biết đã sụp đổ
dưới gánh nặng của ganh tị và thái độ xem thường tài sản
của người khác mà sự ganh tị này mang theo.

Có một sợi chỉ chung xuyên suốt năm tư tưởng xã hội chủ
nghĩa này. Đó là, tất cả đều khơi dậy phần đen tối hơn
của con người-sơ khai, không có sự sáng tạo, lười biếng,
lệ thuộc, phi đạo đức, phi sản xuất, và phần phá hoại
của bản năng con người. Không một xã hội nào có thể tồn
tại lâu dài được nếu người dân của xã hội đó thực
hành những ý tưởng tự hủy diệt như vậy.

Hãy xem xét triết lý tự do. Đó là một triết lý hướng
thượng, tái tạo, khích lệ, sáng tạo, đấy phấn khích.
Triết lý này khơi dậy và dựa vào những phẩm chất cao hơn
của bản năng con người như tự túc, trách nhiệm cá nhân,
sáng kiến cá nhân, tôn trọng tài sản của kẻ khác, và tự
nguyện hợp tác với nhau.

Kết quả của cuộc tranh đấu giữa tự do và tôi đòi hoàn
toàn tùy thuộc vào những điều đã ngấm vào tâm trí và tình
cảm của con người. Cho đến nay, bồi thẩm đoàn vẫn còn
đang cân nhắc xem xã hội sẽ nghiêng về hướng nào.

© Học Viện Công Dân 2014

[1] Nhà nước phúc lợi (welfare state) là một khái niệm về
chính quyền trong đó nhà nước "chăm lo" mọi sự cho người
dân về phương diện xã hội, y tế, và chính trị. Khái niệm
này đặt trên căn bản 'bình đẳng về cơ hội," "phân phối
tài sản đồng đều cho toàn dân."

Nguồn:
http://fee.org/the_freeman/detail/liberty-and-the-power-of-ideas#ixzz2CY0tfTcc

Lawrence W. ("Larry") Reed làm chủ tịch của Tổ chức Giáo dục
Kinh tế (Foundation for Economic Education­-FEE) năm 2008. Trước đó
Larry là người sáng lập và chủ tịch-trong 20 năm-của Trung
tâm Mackinac về Chính sách Công tại Midland, bang Michigan. Ông
cùng từng dạy toàn thời gian môn Kinh tế học và là Chủ
nhiệm Phân khoa Kinh tế tại Viện Đại học Northwood ở Michigan
từ 1977 đến 1984.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140209/tu-do-va-suc-manh-cua-tu-tuong), một
số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc
giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận
có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng
dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!