Trong <a
href="https://danluan.org/lien-ket/20140209/tien-si-tran-cong-truc-dung-xui-dai-viet-nam">một
bài trên BBC</a>, TS Trần Công Trục phản biện ý kiến Việt Nam
cần "[c]hính thức tuyên bố hủy bỏ công hàm do cựu Thủ
tướng Phạm Văn Đồng ký năm 1958". Mặc dù trong một bài
khác trên BBC tôi có cùng kết luận với TS Trần Công Trục,
tôi cho rằng một số lập luận khác của TS Trần Công Trục
là chưa đủ để biện luận cho chủ quyền Việt Nam trên hai
quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa trước Tòa hay dư luận luật
học.
<h2>Thủ tướng VNDCCH có thẩm quyền không?</h2>
<div class="boxright300"><img
src="http://danluan.org/files/u23/conghamphamvandong.jpg" /></div>
Lập luận <em>"Các Hiệp ước, Hiệp định này phải được
Cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất phê chuẩn theo thủ tục
pháp lý rất chặt chẽ mới có hiệu lực thi hành ... các tuyên
bố, các văn bản của một nhân vật nào đó, dù là những quan
chức nhà nước cao nhất, có nội dung về biên giới lãnh thổ
đều không có giá trị pháp lý tuyệt đối trong quan hệ quốc
tế"</em> dường như có ý cho rằng công hàm Phạm Văn Đồng
(CH PVĐ) chưa được Quốc hội phê chuẩn cho nên không có đủ
giá trị pháp lý.
Trong phiên tòa xử tranh chấp Đông Greenland, Na Uy cho rằng
Ngoại trưởng Na Uy Nils Claus Ihlen đã không có thẩm quyền khi
nói với Bộ trưởng Đan Mạch rằng kế hoạch của Đan Mạch
về chủ quyền Đan Mạch trên toàn bộ Greenland sẽ không gặp
khó khăn gì từ Na Uy, và theo luật Na Uy thì Quốc hội mới có
thẩm quyền. Nhưng Tòa đã bác bỏ lập luận này, với lý do
trong luật quốc tế Ngoại trưởng có thẩm quyền để đại
diện cho quốc gia trong vấn đề lãnh thổ.
Như vậy, lập luận <em>"Quốc hội chưa phê chuẩn"</em>
chắc chắn sẽ bị bác bỏ, vì trong luật quốc tế Thủ
tướng cũng là người có thẩm quyền để đại diện cho quốc
gia trong vấn đề lãnh thổ.
Hướng lập luận <em>"TT Phạm Văn Đồng không có thẩm
quyền"</em> là đúng, nhưng có lẽ sẽ phải dựa trên lập
luận lúc đó Hoàng Sa, Trường Sa không nằm dưới thẩm quyền
lãnh thổ của VNDCCH, mà dưới thẩm quyền của một quốc gia
Việt khác. <em>"Quốc gia"</em> ở đây là khái niệm pháp lý
được định nghĩa trong Công ước Montevideo 1933 là một chủ
thể có lãnh thổ, dân cư, chính phủ và khả năng có quan hệ
ngoại giao với các quốc gia khác. Quốc gia là khác với Tổ
quốc, đất nước, nhà nước hay chính phủ.
<h2>Không công nhận, nhưng lại không bảo lưu</h2>
Lập luận <em>"[CH PVĐ] chỉ ủng hộ và thừa nhận phạm vi
lãnh hải 12 hải lý mà Trung Quốc vừa tuyên bố, không có chữ
nào nhắc đến 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ..."</em>
khó có thể biện luận đầy đủ cho chủ quyền Việt Nam.
Đúng là tuyên bố 5/9/1958 của Trung Quốc có đưa ra ba nguyên
tắc chính: (1) lãnh hải 12 hải lý, (2) đường cơ sở thẳng
và nội thủy cho Hoa Lục và các đảo gần bờ, (3) tàu thuyền
nước ngoài đi lại trong lãnh hải phải tuân thủ luật Trung
Quốc, tàu thuyền máy bay quân sự nước ngoài vào lãnh hải
phải xin phép. Nhưng tuyên bố đó cũng ghi rằng nguyên tắc
thứ nhất được áp dụng cho <em>"tất cả lãnh thổ Trung
Quốc, bao gồm ... Hoàng Sa, ... Trường Sa và các đảo khác của
Trung Quốc"</em>, và nguyên tắc thứ nhì và ba được áp dụng
cho <em>"...Hoàng Sa, ...Trường Sa và các đảo khác của Trung
Quốc." </em>
Công Hàm Phạm Văn Đồng ghi <em>"Chính phủ nước Việt-nam
dân chủ cộng hoà ghi nhận và tán thành bản tuyên bố, ngày 4
tháng 9 năm 1958, của Chính phủ nước Cộng hoà nhân dân
Trung-hoa, quyết định về hải phận của Trung-quốc."</em> CH
PVĐ tuy không nhắc đến Hoàng Sa, Trường Sa nhưng đã ghi rằng
CP VNDCCH ghi nhận và tán thành như trên mà không bảo lưu gì
về hai quần đảo đó.
Có thể dựa vào <em>"không nhắc đến"</em> để biện luận
<em>"không công nhận"</em>, và như vậy là cần thiết, nhưng
không đủ. Lý do là sự không bảo lưu trên có nghĩa VNDCCH đã
không khẳng định chủ quyền Việt trước sự khẳng định
chủ quyền của Trung Quốc. Vấn đề còn nghiêm trọng hơn vì
từ 1954 đến 1976 VNDCCH đã không khẳng định chủ quyền Việt
trên hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Theo luật quốc tế,
nổi bật nhất là theo phán quyết của Tòa án Công lý Quốc
tế về tranh chấp đảo Pedra Branca, nếu trong một thời gian
dài mình không khẳng định chủ quyền trong khi nước khác đòi
chủ quyền thì mình có thể mất.
Trong kịch bản giả tưởng chính phủ VNDCCH đã là đại diện
pháp lý cho toàn Việt Nam, với hành vi của VNDCCH, Việt Nam sẽ
khó thắng cuộc tranh biện pháp lý. Điều làm cho Việt Nam thua
trong kịch bản này sẽ không ở việc công nhận hay không công
nhận, mà ở việc không khẳng định chủ quyền của mình trong
khi nước khác đòi chủ quyền.
Một trong những phương hướng lập luận cho Việt Nam là chứng
minh rằng trong giai đoạn 1954-1975 đã có một quốc gia Việt
khác với VNDCCH duy trì chủ quyền Việt trên hai quần đảo
Hoàng Sa, Trường Sa.
<h2>Chủ quyền Việt đã được một quốc gia duy trì?</h2>
Lập luận chính thức của Việt Nam về Hoàng Sa, Trường Sa
viện dẫn các tuyên bố và hành động chủ quyền lãnh thổ
của VNCH. Nhưng trong luật quốc tế các tuyên bố và hành
động chủ quyền lãnh thổ phải là do đại diện cho một
quốc gia thì mới có giá trị pháp lý. Vì vậy, để cho các
tuyên bố và hành động chủ quyền lãnh thổ của chính quyền
VNCH có giá trị pháp lý, lúc đó chính quyền đó phải là
đại diện pháp lý cho một quốc gia.
Do đó, và lưu ý đến thực tế, để cho các tuyên bố và hành
động chủ quyền lãnh thổ của VNCH có giá trị pháp lý, cần
vận dụng quan điểm cho rằng từ 1956 đến 1976 có hai quốc gia
Việt trên một đất nước Việt Nam, mỗi quốc gia một bên vĩ
tuyến 17. Thêm vào đó, cần vận dụng quan điểm cho rằng từ
1956 đến 30/4/1975 chính phủ VNCH là đại diện pháp lý của
quốc gia phía Nam, và sau 30/4/1975 CP CMLT CHMNVN là đại diện
pháp lý của quốc gia đó cho đến khi Việt Nam thống nhất năm
1976.
Lập luận <em>"... theo Hiệp định quốc tế Geneva 1954 bàn về
vấn đề Đông Dương ... Việt Nam Cộng Hòa là một thực thể
chính trị, một chủ thể trong quan hệ quốc tế được quốc
tế công nhận. Vì vậy, Việt Nam Cộng Hòa là đại diện cho
nhà nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam để quản lý và thực
thi chủ quyền đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa
..."</em> đi theo hướng cần thiết: <em>"VNDCCH không có thẩm
quyền lãnh thổ đối với Hoàng Sa, Trường Sa; VNCH có"</em>,
nhưng nó có đi xa đủ và và nó có mạnh đủ chưa?
Theo Hiệp định Geneva, chính quyền VNDCCH quản lý miền Bắc,
và Liên Hiệp Pháp quản lý miền Nam. Vấn đề là <em>"quản
lý"</em> có nghĩa gì? Nó chỉ có nghĩa quản lý dân sự nội
địa bên trong duy nhất một quốc gia Việt, hay nó bao hàm cả
thẩm quyền lãnh thổ trong quan hệ quốc tế?
Nếu chỉ là trường hợp thứ nhất thì khó thể cho rằng theo
Hiệp định Geneva chính quyền VNDCCH không có thẩm quyền lãnh
thổ trong quan hệ quốc tế đối với Hoàng Sa, Trường Sa, và
chính quyền VNCH có. Trường hợp này sẽ có nhiều rủi ro cho
Việt Nam trước Tòa và dư luận luật học.
Nếu là trường hợp thứ nhì, thí dụ như sau 1954 hay 1956 sự
quản lý được quy định trong Hiệp định Geneva đã tiến hóa
để bao hàm cả thẩm quyền lãnh thổ trong quan hệ quốc tế,
thì chính quyền VNDCCH không có thẩm quyền lãnh thổ trong quan
hệ quốc tế đối với Hoàng Sa, Trường Sa, và chính quyền
VNCH có. Đó là điều cần thiết cho lập luận về Hoàng Sa và
Trường Sa.
Nhưng trong luật quốc tế thì <em>"có thẩm quyền lãnh thổ
trong quan hệ quốc tế"</em> và <em>"là một quốc gia"</em>
đi đôi với nhau. Như vậy, lập luận cần thiết để bảo vệ
chủ quyền Việt Nam tại Hoàng Sa, Trường Sa đi đôi với quan
điểm khi VNCH còn tồn tại thì chính thể đó đã từng là
một quốc gia, và với quan điểm trước 30/4/1975 chính quyền
VNCH là đại diện của quốc gia đó trong luật quốc tế.
<h2>Lãnh vực nhạy cảm?</h2>
Dễ thấy vì sao hai quan điểm trên dễ bị cho là <em>"nhạy
cảm"</em>, thậm chí là "phản động". Thậm chí còn có
thể có những chuyện chụp mũ kiểu <em>"Anh nói có 2 quốc gia
và chính quyền VNCH đã từng là đại diện pháp lý. Vậy là
anh muốn khôi phục VNCH, anh là phản động, anh muốn chia đôi
đất nước lần nữa."</em> Nhưng nếu cho rằng trước 1976 và
1975 có hai quốc gia, hay cho rằng trước 30/4/1975 chính quyền
VNCH đã từng là đại diện pháp lý của một quốc gia thì đó
chỉ là một nhận định về quá khứ, không có nghĩa muốn chia
đôi đất nước đã thống nhất năm 1976, và không có nghĩa
muốn khôi phục VNCH.
Mặt khác, nếu cho rằng VNDCCH và CHMNVN đã thống nhất một
cách hợp pháp thành CHXHCNVN năm 1976, và do đó CHXHCNVN đã thừa
kế Hoàng Sa, Trường Sa, thì dễ bị cho là <em>"thân
Cộng"</em>, thậm chí là <em>"biện minh cho CS xâm chiếm miền
Nam"</em>, nhưng đó cũng là chụp mũ.
Thật ra khi VNDCCH và CHMNVN còn tồn tại thì quan điểm chính
thức của hai chính thể đó là có hai quốc gia trên đất
nước Việt Nam, mỗi quốc gia một bên vĩ tuyến 17. Quan điểm
đó cũng bao hàm quan điểm trước 30/4/1975 có hai quốc gia.
Nhưng ngày nay quan điểm đó bị lãng quên nhiều và truyền
thông Việt Nam ít dám đụng đến nó.
Về quan điểm cho rằng từ 1956 đến 30/4/1975 chính phủ VNCH là
đại diện pháp lý của quốc gia phía Nam, có thể phi nhạy
cảm hóa nó phần nào bằng cách lưu ý rằng đại diện của
một quốc gia trong luật quốc tế là một vấn đề trong phạm
trù luật quốc tế tương đối độc lập với các vấn đề
chính trị, chính nghĩa của các chính quyền VNCH, chính quyền
VNDCCH và chính quyền CHMNVN.
Nếu không phi nhạy cảm hóa việc thảo luận giữa người
Việt và việc trình bày với quốc tế về những vấn đề
quốc gia, đại diện pháp lý của quốc gia, thống nhất đất
nước, thì sẽ bất lợi cho Việt Nam trong tranh chấp chủ
quyền.
Từ trước đến nay, người Việt thường nhận định về
cuộc chiến 1954-1975 từ những góc độ ý thức hệ, chính trị
và chính nghĩa của bên mình. Phải chăng nhu cầu tranh biện
pháp lý về Hoàng Sa, Trường Sa đang đòi hỏi người Việt
phải đi đến một nhận định về lịch sử có thêm tính
chất luật quốc tế và bớt bị kẹt trong các lề ý thức
hệ, chính trị và chính nghĩa?
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140210/duong-danh-huy-hoang-sa-truong-sa-phap-ly-va-chinh-tri),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét