Mặc Lâm - Thủy điện: con dao hai lưỡi

<div class="boxleft300"><img
src="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/quakes-cause-concern-song-tranh-2-nn-09042012170441.html/C140456_td-song-tranh-305.jpg/image"
/><div class="textholder">Đập Thủy điện Sông Tranh 2 ở huyện
Trà My, tỉnh Quảng Nam.</div></div>Lợi nhuận từ nguồn thu bán
điện và chức năng ngăn lũ, cắt lũ của thủy điện là
điều không cần bàn cãi. Tuy nhiên những vụ xả lũ bất ngờ
gây lũ lụt trong thời gian qua là vấn đề cần xem xét cặn
kẽ để tránh cho người dân vùng hạ du những mất mát đau
lòng như vài tuần lễ vừa qua.

<h3><b>Thủy điện lo sợ vỡ đập</b></h3> Lũ lụt tại Việt
Nam hình thành từ nhiều chục năm qua chứ không phải lúc này
mới xuất hiện, đặc biệt là các tỉnh miền Trung nơi mỗi
năm đều hứng chịu nhiều cơn lũ tàn phá nhà cửa hoa màu và
nhất là sinh mạng người dân.

Năm nay lũ về nhanh và tàn phá nhiều vùng do mưa lớn kết
hợp với việc thủy điện lo sợ vỡ đập đã cùng nhau xả
lũ khiến tình hình càng tồi tệ hơn. Các tỉnh Quảng Ngãi,
Bình Định và Gia Lai là những nơi chịu lũ vì thủy điện.
Riêng Quảng Nam lũ xảy ra do tác động của lượng mưa quá
lớn. Những nơi bị lũ tràn về thật khó mà tả cho hết nỗi
đau do mất mát của người dân.

<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Mình xả sớm để cho
nước lũ nó về chứa trong hồ thì lưu lượng sẽ chảy từ
từ và nó sẽ làm cho vấn đề nhẹ hơn. <img class="quoright"
src="/misc/quoright.png"/> <br class="quoteclear"></div><div
class="quoteauthor">» GS Nguyễn Thế Hùng</div></div> Theo số liệu
mới nhất cho biết có 50 người chết và mất tích. Hàng trăm
ngàn căn nhà trôi theo giòng nước hay ngập nặng. Hàng ngàn
hecta lúa và hoa màu trôi theo lũ. Gia cầm gia súc chết không kể
xiết. Tính mạng tài sản người dân đang là câu hỏi mà Bộ
Công thương cần phải xem lại quy trình cũng như các dự án
thủy điện đã và đang được vận hành.

Thủy điện là nền công nghiệp giống như dao hai lưỡi. Nó
có chức năng điều tiết lượng nước đầu nguồn để tránh
cho hạ du bị nước tràn về mỗi khi mưa to do tích nước từ
sông suối tập trung vào làm thành lũ vì vậy nếu thực hiện
nó theo đúng quy trình, kỹ thuật và nhất là ý thức được
sự tàn phá của nó một cách triệt để thì thủy điện sẽ
là mối lợi cho người dân cũng như chủ các công trình

Do mùa hè thường gây cho các hồ chứa cạn kiệt nên lượng
nước mà các hồ thủy điện tích tụ luôn cao hơn quy định.
Do cao vượt mức như thế nên mỗi khi lũ ở thượng nguồn
đổ về đe dọa vỡ đập khiến nhiều thủy điện không còn
cách lựa chọn nào khác là xả đập càng nhanh càng tốt
trước khi lũ về. Tác động này cộng với lượng mưa khiến
hạ du chìm trong biển nước là điều mà Bình Định và Quảng
Ngãi đang gặp.



<div class="boxleft300"><img
src="http://www.rfa.org/vietnamese/vietnamnews/flash-flood-update-25-dead-1-missing-11162013081608.html/lu-305.jpg/image"
/><div class="textholder">Nước lũ tràn qua đường vào trung tâm
huyện Kbang, tỉnh Gia Lai hôm 15/11.</div></div>Các đập thủy
điện dội bom nước xuống người dân nhằm tránh sự cố tồi
tệ hơn khi vỡ đập vẫn là câu hỏi nghiêm khắc của nạn
nhân chạy lũ. Vậy việc xây dựng một quy trình hoàn chỉnh có
khó khăn quá sức hay không? câu trả lời được GSTS Nguyễn
Thế Hùng, Phó chủ tịch Hội cơ học thủy khí Việt Nam hiện
giảng dạy tại Đại học Bách khoa Đà Nẵng cho biết:

<i>"Xây dựng hồ chứa thì vấn đề quan trọng là phải dự
báo lượng nước tức là lượng nước mưa rơi xuống rồi
chảy vào hồ. Vì vậy ở các thượng nguồn phải có những
trạm đo mưa và vài trạm đo lưu lượng các nhánh sông, suối
chảy vào hồ. Khi có những cai đó rồi thì người ta sẽ xây
dựng một quy trình xả nước như thế nào đó. Khi đã biết
lượng nước rồi thì sẽ cho hồ nó bớt đi, hiểu nôm na như
thế. Mình xả sớm để cho nước lũ nó về chứa trong hồ thì
lưu lượng sẽ chảy từ từ và nó sẽ làm cho vấn đề nhẹ
hơn. Xây dựng những trạm thủy văn ở đầu nguồn các hồ
chứa đồng thời xây dựng các quy trình. Và để đảm bảo
việc xả lũ quy trình này phải có cơ quan giám sát hoặc là
gắn camera tại các nơi xả lũ để truyền trực tiếp về các
trung tâm giám sát của người dân đảm bảo các hồ chứa xả
lũ trước khi lũ về, tức là đón lũ, như vậy việc xả lũ
về hạ du thì nước xả nó sẽ từ từ, có lợi hơn khi chưa
có hồ nữa.</i>

<i>Về chuyên môn nó không khó khăn gì cả nếu xây dựng
được trạm đầu nguồn và xây dựng quy trình và có cơ quan
giám sát độc lập."</i>

<h3><b>Mật độ thủy điện dày đặc</b></h3> Miền Trung là nơi
mà thủy điện vừa và nhỏ có mật độ dày đặc so với cả
nước. Chỉ riêng tỉnh Quảng Nam đã có 58 đập thủy điện
đã và sắp đưa vào hoạt động. Thủy điện là ngành tăng
nhanh giá trị sản xuất công nghiệp. Nó tạo nguồn thu cho ngân
sách và quan trọng hơn cả là nó giúp giải quyết tình trạng
thiếu hụt điện của cả nước.

<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Thật ra nó là con dao hai
lưỡi nếu biết thải thì nó sẽ điều tiết lụt nhưng nếu
thải mà nó có lòng tham, thiếu tính toán thì nó lại nguy
hiểm.<img class="quoright" src="/misc/quoright.png"/> <br
class="quoteclear"></div><div class="quoteauthor">» Ô. Lê Văn
Giảng</div></div>Thủy điện cung cấp nước trong việc tưới
tiêu tới những cánh đồng trong mùa khô và chức năng thứ hai
của các hồ thủy điện là chặn lũ, cắt lũ cho hạ nguồn.
Tuy nhiên Quảng Nam cũng đã có kinh nghiệm cay đắng về thủy
điện A vương vào năm 2009 trong cơn bão số 9 khi việc xả lũ
đã gây mất mát cho người dân một con số cực lớn, mặc dù
tiền thuế của thủy điện này đóng cho ngân sách không dưới
2.700 tỉ đồng mỗi năm.

Tại Quảng Ngãi với 19 dự án thủy điện đang chờ phê
duyệt cộng với các nhà máy thủy điện hiện đang hoạt
động cũng hình thành một vòng cung thủy điện bao vây cả
tỉnh. Trong đợt lũ vừa qua, Quảng Ngãi và Bình định chịu
nặng nề nhất. Theo ông Lê Văn Giảng, Chủ tịch UBND Thị xã
Hội An nhận xét:

<i>"Thật ra thì mấy ngày qua không phải do thủy điện xả
mà vì lượng mưa lớn quá. Quảng Ngãi, Bình Định không có
thủy điện như Quảng Nam nhưng nó bị lụt lớn hơn vì lượng
mưa nó trên 200 thậm chí có chỗ 400 còn ở mình thì bình quân
150 trở lại thôi."</i>

Nhận xét về việc xả lũ gây thiệt hại cho vùng hạ du ông
Giảng cho biết:

<i>"Vấn đề này cũng thuộc về khoa học, bây giờ mình nói
theo dạng cảm tính thì cũng khó. Thật ra nó là con dao hai
lưỡi nếu biết thải thì nó sẽ điều tiết lụt nhưng nếu
thải mà nó có lòng tham, thiếu tính toán thì nó lại nguy
hiểm. Thí dụ như nước đang lụt lại xả nữa thì nó sẽ
tăng lượng nước lên, nước sẽ cao lên. Nếu có quy chế có
lịch xả nước một cách chủ động thì nó có thể điều
tiết. Vì sợ mùa hè hết nước mà tích nước đến cái độ
vỡ bờ khi người ta bảo phải xả thì trở tay không kịp vì
đây là vấn đề của nhiều phía. Những nơi làm thủy điện
mà biết xả nước hợp với quy luật thì nó chẳng có gì
nhưng nếu anh xả theo cách bị động, quán tính và lòng tham
thì rất nguy hiểm."</i>

Hình ảnh cả thị xã Sông Cầu ngập trong biển nước khi
thủy điện Sông Ba hạ xả lũ đã làm người dân Bình Định
sống trong nỗi lo sợ không thể diễn tả. Thủy điện chỉ
thật sự hữu ích khi được kiểm soát chặt chẽ cả công
nghệ xây dựng lẫn quy trình theo dõi việc xả lũ. Báo chí
vẫn cho rằng người dân hưởng lợi từ thủy điện thì ít
mà thiệt hại từ nó xem ra quá nhiều là câu hỏi cần được
nhà nước giải quyết bằng việc làm cụ thể chứ không phải
là cách trả lời trước quốc hội hay trên mặt báo của các
quan chức trách nhiệm như vừa qua.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20131120/mac-lam-thuy-dien-con-dao-hai-luoi),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!