<b>Viết blog đã thế chỗ viết báo để trở thành nghề nguy
hiểm nhất ở Việt Nam trong thời đại Internet.</b>
"<i>Quả thực là nguy hiểm. Nhưng nó không phải là một
nghề, bởi vì blogger chúng tôi chưa bao giờ được trả tiền
cho những gì chúng tôi viết cả</i>", J., một blogger trẻ
tuổi ở Hà Nội, nói. Là quản trị viên của một diễn đàn
trực tuyến lớn chuyên về các vấn đề chính trị và xã
hội, J. thừa hiểu những rủi ro mà những blogger như anh phải
đối mặt hàng ngày: tin tặc, bài viết hăm dọa của các dư
luận viên được trả tiền bởi chính phủ, và, tệ hơn cả,
là khi công an phát hiện ra họ là các blogger "chống chính
quyền".
"<i>Blogger không được trả lương như nhà báo</i>", J, nói,
"<i>nhưng chúng tôi làm những việc như truyền thông chính
thống làm, hay chính xác hơn, những gì truyền thông chính
thống không làm được, đó là: vạch trần những sự thật mà
chính quyền không muốn công chúng biết. Làm việc này, chúng
tôi đối mặt với sự sách nhiễu của công an, bị bắt và
bị tù</i>".
J. không nói quá. Theo đánh giá vào tháng 9-2013 của tổ chức
International Society for Human Rights (ISHR), ít nhất 263 công dân
Việt Nam, bao gồm cả blogger, đã bị tống giam từ năm 2005
bởi các cáo cuộc "xâm phạm an ninh quốc gia" và "vi phạm
trật tự quản lý hành chính".
Trong số những người bị bắt, 68 người bị truy tố theo
Điều 88 Bộ luật Hình sự với hành vi "tuyên truyền chống
nhà nước" và 40 người bị truy tố theo Điều 258 với cáo
buộc "lạm dụng các quyền tự do dân chủ, xâm hại lợi ích
nhà nước".
Đằng sau những con số này là những người dám nói lên
tiếng nói của mình. Trên thực tế, blogger chính trị ở Việt
Nam đã trở thành những nhân vật quen thuộc trên truyền thông
chính thống vì họ đưa tin về việc bắt bớ hoặc xét xử
những người mà trước đó chẳng ai biết nhưng bây giờ thì
bị xử theo Điều 88 hoặc 258. Những điều luật này tỏ ra là
công cụ đe dọa hữu hiệu để chính quyền bịt miệng những
tiếng nói bất đồng từ công chúng.
"<b>Cái còng"</b>
Các blogger ví von một cách mia mai rằng Điều 88 như một
chiếc còng, vì số 8 trông giống như thứ công cụ hỗ trợ mà
công an sử dụng. Cụ thể, điều luật này quy định những ai
làm ra, lưu trữ hoặc phổ biến thông tin, kể cả "tài liệu
và/hoặc văn hóa phẩm", chống nhà nước, sẽ bị kết án
từ 3 đến 12 năm tù.
Tuy nhiên, điều luật này không đưa ra định nghĩa rõ ràng
về những nội dung có thể bị cho là "chống nhà nước".
Hơn nữa, thẩm quyền giải thích pháp luật ở Việt Nam nằm
ở nhiều cơ quan khác nhau, từ lực lượng công an, cơ quan
điều tra, đến viện kiểm sát, tòa án, hay thậm chí là các
bộ ngành, mặc dù theo pháp luật Việt Nam, chỉ có Ủy ban
Thường vụ Quốc hội có thẩm quyền đó.
Trước khi có Điều 88, đã từng tồn tại Điều 82 của Bộ
luật Hình sự năm 1985 vốn có tính trấn áp như bất kỳ bộ
luật hình sự kiểu Xô Viết nào. Điều 82 nhắm đến việc
trừng phạt hành vi "tuyên truyền chống chủ nghĩa xã hội",
với khung hình phạt nặng nề tương tự, từ 3 đến 12 năm tù.
Không có thống kê công khai nào về số người bị giam giữ và
cáo buộc theo Điều 82.
Vào năm 1999, Bộ luật Hình sự mới được ban hành đã
chuyển đổi Điều 82 thành Điều 88, thay thế từ "chủ nghĩa
xã hội" bằng từ "chính quyền". Giờ đây điều luật
này sử dụng ngôn ngữ ít trừu tượng hơn nhưng không có
nghĩa là ít mơ hồ và ít chung chung hơn.
Không chỉ giới hạn trong những hoạt động có tính lật
đổ một cách rõ ràng, Điều 88 đã và đang được sử dụng
để bịt miệng những tiếng nói đòi hỏi chính quyền trong
sạch hơn, trách nhiệm hơn – những điều mà nếu chính quyền
lưu ý thì thực ra có thể giúp chính quyền mạnh hơn.
<b>Giải thích khái niệm "chính quyền"</b>
Một trong những người tù nổi tiếng bị tống giam theo
Điều 88 là Cù Huy Hà Vũ, tiến sĩ luật và là con trai của
một đồng chí thân cận của nhà lập quốc Hồ Chí Minh. Vào
năm 2009, Cù Huy Hà Vũ đệ đơn kiện Thủ tướng Nguyễn Tấn
Dũng vì đã khởi động một dự án khai mỏ lớn có thể gây
hại cho môi trường. Ở các nước khác, một đơn kiện như
thế có lẽ là bình thường, nhưng nó lại được coi là một
sự kiện gây sốc trong lịch sử Việt Nam.
Vũ còn gửi nhiều bài viết và trả lời phỏng vấn các hãng
truyền thông nước ngoài, trong đó ông thẳng thắn chỉ trích
Đảng Cộng sản cầm quyền và kêu gọi xây dựng một nền
dân chủ đa đảng cho Việt Nam. Trong một cuộc phỏng vấn với
Đài Á Châu Tự Do, Vũ nói: "<i>Hiện nay ở Việt Nam người ta
sử dụng ngân sách vô tội vạ và rất nhiều tiền từ ngân
sách nhà nước chi vào những việc thậm chí có thể gọi là
mafia.... Để có được chế tài đối với những kẻ cướp
ngày... thì cách duy nhất là phải có chế độ đa đảng tại
Việt Nam</i>".
Tại một trong những bài viết đăng trên mạng Bauxite Việt
Nam, Vũ vận động cho thể chế tam quyền phân lập, chỉ trích
cái mà ông gọi là chính phủ, tòa án và quốc hội "<i>đồng
lòng hại dân</i>".
Năm 2010, Cù Huy Hà Vũ bị bắt và bị truy tố theo Điều 88.
Ông sau đó bị mang ra xét xử tại một phiên tòa gồm toàn các
thẩm phán là đảng viên cộng sản, điều đó càng củng cố
lập luận của ông là dưới một hệ thống như thế thì ngành
tư pháp không thể vô tư. Năm 2011, Vũ bị kết án 7 năm tù
giam.
Phiên tòa Cù Huy Hà Vũ gửi một thông điệp mạnh mẽ rằng,
dưới hệ thống pháp luật Việt Nam, Đảng Cộng sản và các
đảng viên cao cấp của nó như Thủ tướng là bất khả xâm
phạm, và được miễn trừ trách nhiệm pháp lý. Quan trọng hơn
có lẽ là, bản án này đã làm rõ rằng những hành vi như vậy
sẽ được giải thích một cách hợp pháp là "tuyên truyền
chống nhà nước".
Kết quả này là có thể dự đoán được trong một chính
quyền độc đảng, và các blogger có lẽ cũng biết rủi ro đó.
Tuy nhiên, Nguyễn Phương Uyên, một sinh viên ở thành phố miền
Nam Long An, nhận ra rằng, ngay cả khi phát ngôn vì Việt Nam và
phản đối các hành vi hung hăng của một nước khác, cụ thể
là Trung Quốc, trong tranh chấp ở vùng biển Đông Nam Á, cũng
có thể khiến cô vào tù. Cô bị bắt vào ngày 14-10-2012, chỉ
hai ngày sau sinh nhật lần thứ 20 của cô, và bị cáo buộc theo
Điều 88. Theo cáo trạng của Uyên và bạn cô là Đinh Nguyên
Kha, "tội" của họ là làm tờ rơi, biểu ngữ và cờ giấy
mang các thông điệp sau:
- "<i>Tuổi trẻ yêu nước Long An đấu tranh cho tự do và
nhân quyền</i>",
- "<i>Tuổi trẻ yêu nước quyết tâm diệt cộng sản, giải
phóng dân tộc</i>", và
- "<i>Long An trung dũng kiên cường toàn dân chống cộng suốt
đời tự do</i>".
Bên cạnh đó, Uyên viết một khẩu hiệu bằng máu: "Tàu
khựa cút khỏi Biển Đông". Bản cáo trạng cho rằng khẩu
hiệu này là "nội dung không tốt về Trung Quốc".
Có thể lập luận rằng những khẩu hiệu như thế không hề
đối lập với "chính quyền nhân dân", mà là nhắm đến
một chủ nghĩa (ý thức hệ). Tuy nhiên, thật khó để xác
định được làm thế nào một sự chỉ trích nhằm vào Trung
Quốc lại có thể được diễn giải thành chống chính quyền
Việt Nam.
Vào tháng 5-2013, phiên tòa sơ thẩm áp đặt án tù 6 năm dành
cho Nguyễn Phương Uyên và 8 năm dành cho Đinh Nguyên Kha. Mức án
đã giảm xuống tại phiên phúc thẩm với 3 năm án treo dành cho
Uyên và 4 năm tù giam dành cho Kha. Cả phiên sơ thẩm và phúc
thẩm đều không cho bạn bè và gia đình vào dự, kể cả bố
mẹ của Uyên và Kha.
<b>Tự do có điều kiện</b>
So với "cái còng", Điều 258 của Bộ luật Hình sự năm
1999 có vẻ ít nghiêm khắc hơn với các hình phạt bao gồm
cảnh cáo và cải tạo không giam giữ đến 3 năm. Trong những
trường hợp nghiêm trọng, người phạm tội có thể bị phạt
tù từ 2 đến 7 năm.
Mặt trái của Điều 258 này là nó mơ hồ hơn, chung chung hơn,
và Nhà nước công an trị có thể dùng Điều 258 để bắt bao
nhiêu người cũng được nếu muốn. Người vi phạm Điều 258
bao gồm những "Người nào lợi dụng các quyền tự do ngôn
luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội
họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm
lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ
chức, công dân".
Điều 258 bắt đầu với một danh sách rất cụ thể các
quyền không được phép "lạm dụng". Nhưng mặt khác, nó
cũng để ngỏ việc diễn giải "những quyền tự do dân chủ
khác" vốn không được liệt kê ban đầu. Nghiêm trọng hơn,
nó không định nghĩa thế nào là "lạm dụng" hay "lợi ích
của nhà nước" là gì để mà không xâm phạm. Trên thực
tế, Điều 258 bao trùm một phạm vi các hành vi rộng hơn cả
Điều 88, vốn chỉ giới hạn chỉ trong các hành vi có thể bị
coi là "tuyên truyền".
Sau sự bùng nổ của blog và truyền thông xã hội ở Việt
Nam, đã có sự gia tăng việc bắt bớ và các cáo buộc theo
Điều 258.
Một số vụ việc xảy ra trong năm 2013 thể hiện sự leo thang
sử dụng Điều 258 ở Việt Nam khi nước này chạy đua vào
ghế thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm
kỳ 2014-2016:
- Ngày 5-5: hai blogger bị giam giữ ngay sau khi phân phát các
bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền. Công an cáo buộc họ đã
lợi dụng quyền tự do dân chủ nhằm xâm phạm lợi ích của
nhà nước.
- Từ 26-5 đến 15-6: ba blogger bị bắt, hai trong số họ là
các blogger và nhà báo nổi tiếng Trương Duy Nhất và Phạm
Viết Đào. Blogger thứ ba, Đinh Nhật Uy, là anh trai của Đinh
Nguyên Kha – người đang bị tạm giam theo Điều 88. Gia đình Uy
và Kha, do đó, đâm ra nổi tiếng một cách đáng buồn vì có
hai con trai đi tù, người vì vi phạm an ninh quốc gia, người vì
xâm hại trật tự công cộng.
- Vào tháng 10, công an một lần nữa sử dụng Điều 258 để
bắt giữ hai người, Thào Quán Mua và Hoàng Văn Sang ở tỉnh
miền Bắc Tuyên Quang vì họ khiếu kiện tập thể phản đối
chính quyền đã đàn áp Dương Văn Mình, một giáo phái được
thành lập vào năm 1989. Đầu tháng 6, cảnh sát phá hủy các
nhà đòn xây dựng trái phép của giáo phái nói trên theo yêu
cầu của Ủy ban Tôn giáo của chính phủ. Theo pháp luật Việt
Nam, các tổ chức tôn giáo phải đăng ký trước khi hoạt
động. Do đó, vụ việc này bị cho là sử dụng Điều 258 để
chống lại quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng.
<b>Suy đoán rộng</b>
Bản cáo trạng của Đinh Nhật Uy bị rò rỉ trên cộng đồng
mạng vào tháng 10 và gây ra một làn sóng phẫn nộ vì những
lập luận trẻ con của nó:
"<i>Vào khoảng năm 2010, Đinh Nhật Uy được người bạn
tạo cho tài khoản Facebook có nickname là Đinh Nhật Uy. Thời gian
đầu, Nhật Uy chỉ sử dụng tin nhắn cho bạn bè. Nhưng từ
khoảng tháng 11/2012, sau khi em ruột là Đinh Nguyên Kha bị khởi
tố về tội tuyên truyền chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam, thì
tài khoản Facebook này mới được Đinh Nhật Uy sử dụng
thường xuyên để đăng tin, chia sẻ hình ảnh, liên kết, nhắn
tin...</i>"
"(Thông qua Facebook) <i>Đinh Nhật Uy còn đăng những thông tin
xấu, sai sự thật đối với Nhà nước, tổ chức, cá nhân...
Những hình ảnh, bài viết nêu trên có nhiều lượt người vào
xem. Nhiều lượt người chia sẻ, đánh giá "like", nhiều
lượt người vào bình luận, trong đó có nhiều bài bình luận
với lời lẽ nói xấu, bôi bác, xúc phạm đến Nhà nước, tổ
chức và công dân... Ngày 2-1-2013, đăng địa chỉ liên kết bài
viết: "Lật tẩy bộ mặt thật của Giải nhân quyền
Hellman/Hammett" trên trang trandaiquang.net</i> (Trần Đại Quang là
tên của Bộ trưởng Công an Việt Nam, trang trandaiquang.net có
vẻ là một website thân chính phủ)<i>, Uy nhận xét: 'Chuyện
như vầy cũng bịa ra được. Chỉ lừa được lũ đầu tôm
chung chạ thôi mấy chú ơi'. Phía dưới có 18 lượt người
thích và 07 lượt người bình luận, trong đó có những bình
luận có tính chất xúc phạm</i>".
Bằng việc bỏ tù Uy 4 tháng và sau đó áp hình phạt 15 tháng
tù treo cho anh, trên thực tế, nhà nước không chỉ nhắm tới
một cá nhân mà còn gửi lời cảnh báo tới tất cả những
người sử dụng mạng xã hội rằng họ là những tội phạm
tiềm năng của Điều 258. Cáo buộc chống lại Đinh Nhật Uy
không nói cụ thể quyền nào đã bị anh "lợi dụng", nhưng
có vẻ đó là quyền tự do ngôn luận.
Khi đối mặt với sự cấm đoán mơ hồ và rộng như thế, ai
đó có thể hỏi: Công dân Việt Nam được phép làm hay nói
những gì để không bị quy cho là "lợi dụng" quyền của
mình? Ranh giới của "lợi ích nhà nước" là gì?
Chưa có câu trả lời, vì Điều 258 trao cho nhà chức trách
sự tự do gần như không có giới hạn trong việc sử dụng
pháp luật chống lại việc thực thi các quyền công dân. Chỉ
khi nào nhà nước giải thích thế nào là "lợi dụng", thế
nào là xâm phạm "lợi ích" nhà nước, thì sự lạm dụng
pháp luật này mới bị giới hạn.
Các blogger Việt Nam, trong đó có "J.", hiểu rằng những
hạn chế sẽ ngày càng bị xiết chặt hơn nếu họ tiếp tục
im lặng. Tuân theo những hạn chế này có thể đồng nghĩa với
việc họ không bị bỏ tù, nhưng không có nghĩa là họ được
tự do.
<center> <a
href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2eeAdVBsUbg8Yh_7VaCQQhQ2k7k-TZ1khDSUDwu0DK32BUEQydGKiMP8f2E0Tunq-MHNyBZrM4f1keEFKQhxe6usPlNJnnb2kRdNjHxOOHDbDH3V9xXjfNUi61ovnytqW-kDraO61v2w/s1600/EndImpunityh-2013.jpg"
><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2eeAdVBsUbg8Yh_7VaCQQhQ2k7k-TZ1khDSUDwu0DK32BUEQydGKiMP8f2E0Tunq-MHNyBZrM4f1keEFKQhxe6usPlNJnnb2kRdNjHxOOHDbDH3V9xXjfNUi61ovnytqW-kDraO61v2w/s400/EndImpunityh-2013.jpg"
width="400"></a></center>
<b><a
href="http://www.phamdoantrang.com/2013/11/the-laws-of-state-impunity.html"
target="_blank">Bản tiếng Anh/ English origin</a></b>
<b>Nguồn:</b> <a
href="http://www.seapa.org/wp-content/uploads/IDEI-2013-report.pdf">http://www.seapa.org/wp-content/uploads/IDEI-2013-report.pdf</a>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20131125/loi-dung-luat-phap-de-chong-tu-do-ngon-luan),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét