Minxin Pei - Di sản của Bạc Hy Lai

Diên Vỹ chuyển ngữ

25.09.2013

Như đã đoán trước, Bạc Hy Lai, cựu bí thư Trùng Khánh, cựu
uỷ viên Bộ chính trị Đảng Cộng sản đã bị truất phế,
vừa bị toà án thành phố Tế Nam kết tội lạm quyền và tham
nhũng vào ngày 22 tháng Chín vừa qua. Bất chấp nỗ lực bào
chữa mãnh liệt đầy kịch tính của Bạc trong bốn ngày xét
xử vào cuối tháng Tám, uỷ ban gồm ba thẩm phán đã không xoay
chuyển, những người này vốn đã chẳng thật tâm cân nhắc
số phận của ông. Chính trị chứ không phải là luật pháp
đã cầm trịch phiên toà của Bạc, điều này đã được nêu
rõ một cách tế nhị bởi hai hiện tượng nhỏ bất thường
nhưng đầy ý nghĩa trong cách thức tuyên án. Thường thì những
tuyên án này được công bố vào ngày thường, nhưng ngày 22
tháng Chín lại là ngày Chủ Nhật. Ngoại trừ ta cho rằng các
thẩm phán Trung Quốc chăm làm việc một cách khác thường và
bản tuyên án của Bạc phải công bố trong một ngày vốn
được dành riêng để nghỉ ngơi, thì ta có thể yên tâm kết
luận rằng họ đã được cấp trên chỉ thị để công bố
bản án trong ngày hôm ấy. Cũng có một bằng chứng rõ ràng
hơn trong việc bản tuyên án được đưa ra từ Bắc Kinh chứ
không phải từ Tế Nam, đó là việc cơ quan truyền thông chính
thức của nhà nước là Tân Hoa Xã đã tường thuật bản tuyên
án 40 giây trước khi toà án công bố nó qua mạng <i>weibo</i>
(một mạng xã hội ở Trung Quốc tương tự như Twitter).

Nếu bản án kết tội Bạc đã được những cựu đồng
nghiệp và những đối thủ chính trị của ông định sẵn, thì
mức án nặng nề - tù chung thân - đã khiến cho nhiều người
ngạc nhiên. Sau phiên toà xử Bạc, đa số các nhà phân tích
đoán rằng ông sẽ lãnh mức án từ 15 đến 20 năm tù vì hai
uỷ viên Bộ Chính trị bị thanh trừng trước ông cũng đã
chịu mức án 15 và 18 năm tù. Điều nhục nhã hơn là sau khi
bị tuyên án, Bạc được công bố với hình ảnh tay bị còng
một các thảm bại. Chi tiết nhỏ nhặt đầy kịch tính này rõ
ràng đã được xếp đặt để hạ nhục vị <i>thái tử
đảng</i> một thời hống hách, kẻ đã không chịu nhận tội
hoặc tỏ vẻ sám hối trong phiên toà của mình. (Một lần
nữa, hình ảnh cả hai cựu uỷ viên Bộ Chính trị được công
bố mà không bị còng tay).

Vì thế ta có thể rút ra một kết luận hợp lý từ bản án
của Bạc. Mức án nặng nề dành cho ông không phải vì mức
độ phạm tội của ông. Trên thực tế, ba cáo trạng dành cho
ông - tham ô, nhận hối lộ và lạm quyền - đã bỏ qua những
tội lỗi tồi tệ nhất mà ông đã gây ra khi còn giữ chức bí
thư Trùng Khánh. Trong suốt bốn năm nắm quyền hành tối cao
của thành phố, Bạc đã bỏ tù nhiều doanh nhân vô tội và
tịch thu tài sản của họ bằng cách hư cấu những cáo buộc
rằng họ liên quan đến băng đảng tội phạm. Một số những
người này đã bị xử tử hình. Nếu Bạc bị truy tố với
những tội ác ấy và bị kết án thì mức án chung thân có vẻ
như quá nhẹ tay.

Nếu tham vọng của Bạc cũng như bản tính hung hãn và tàn bạo
của ông đã đe doạ các đối thủ và cấu thành những tội
ác thật sự của ông thì trong phiên toà ông đã tổng hợp
tội lỗi của mình qua việc công khai chống lại đảng. Đối
với một đảng vốn không cho phép bất cứ một thách thức
nào đến quyền lực của mình, Bạc phải bị trừng trị nặng
nề để cảnh cáo những ai muốn nối gót ông. Điều này tạo
ra một câu hỏi rằng liệu bản án chung thân sẽ chấm dứt
Bạc hay không. Vào thời điểm này, quan điểm chung là sự
nghiệp cá nhân lẫn chính trị của Bạc đã kết thúc. Đơn
giản là ông không thể nào quay lại được.

Tuy nhiên nhận định này đã không tính đến hai khả năng
khác. Viễn cảnh dễ thấy nhất là Bạc vẫn có những bạn bè
đầy thế lực bên trong chính quyền. Trong vài năm nữa họ có
thể can thiệp để bí mật tìm được một lệnh ân xá vì lý
do sức khoẻ cho ông, mặc dù theo luật pháp Trung Quốc thì Bạc
sẽ không được hưởng đặc cách ân xá vì sức khoẻ cho
đến khi ông phải ngồi tù ít nhất là 13 năm. Nhưng chúng ta
đều biết được tính uyển chuyển của luật pháp Trung Quốc
trong một chế độ độc đảng. Một viễn cảnh khác hiếm có,
dù cũng có thể xảy ra, là một sự kiện chấn động ở Trung
Quốc làm thay đổi tình trạng hiện hữu. Những người ủng
hộ Bạc có thể chiếm được đủ quyền lực trong hoàn cảnh
ấy để trả tự do và phục hồi lại sự nghiệp chính trị
cho ông.

Đương nhiên, điều này phải xảy ra trước khi Bạc trở nên
quá già yếu. Tuy nhiên những quan chức tối cao Trung Quốc sau
khi bị phế truất vẫn tiếp tục được nuôi dưỡng và chăm
sóc sức khoẻ một cách hoàn hảo trong tù, Bạc sẽ khoẻ mạnh
hơn so với những tội nhân khác.

Điều mỉa mai nhất trong sự kiện của Bạc là trong khi kẻ
quấy rối này đang ngồi tù, có lẽ là trong một thời gian
dài, một phần di sản chính trị của ông sẽ không chỉ vẫn
sống sót mà còn trở thành một yếu tố quan trọng trong chiến
lược mới của đảng. Giới lãnh đạo mới của Trung Quốc,
rõ ràng là người hưởng lợi nhiều nhất trong việc thanh
trừng Bạc, đã đầu tư rất nhiều nỗ lực nhằm củng cố
quyền lực và đang tìm cách biểu lộ hình ảnh mạnh mẽ và
quyết đoán của mình - tương tự như hình ảnh mà Bạc tạo
dựng cho mình trước công chúng ở Trùng Khánh. Mặc dù giới
lãnh đạo mới này đang cẩn thận tránh không đề cập đến
những biểu tượng chính trị Maoist như những bài "nhạc
đỏ" và "khiêu vũ đỏ" mà Bạc đã triệt để lợi dụng
nhằm khuyếch trương hình ảnh của mình, cũng lên lưu ý rằng
những phương ngôn và khẩu hiệu chính trị do chính Mao khởi
xướng đang được phục hồi một cách hoành tráng trong ngôn
từ của chính quyền và hiện đang là một phần của bộ máy
tuyên truyền hàng ngày của nhà nước. Bạc dùng chiến dịch
chống băng đảng để thanh trừng các đối thủ chính trị và
cuỗm tài sản của các doanh nhân giàu có. Chiến dịch chống
tham nhũng đầy đình đám do giới lãnh đạo mới phát động,
mặc dù đã quá trễ và đang được hưởng ứng khá nhiều, nó
cũng được nghi là để nhắm vào các đối thủ chính trị.
Điều đáng ngại nhất là tầng lớp lãnh đạo mới đang sử
dụng luật pháp để bịt miệng mạng truyền thông xã hội
đầy sôi động ở Trung Quốc. Chính quyền Trung Quốc đã bắt
giữ một số nhà bình luận mạng nổi tiếng với những tội
danh khó hiểu như "phao tin đồn nhảm, tống tiền và lừa
đảo." Giới trí thức và truyền thông đang liên tưởng đến
cơn hoảng sợ với những thủ đoạn Maoist của Bạc từng ngự
trị Trùng Khánh vài năm trước đây.

Giờ đây chúng ta có thể có được vài manh mối về việc
tại sao Bạc lại ngoan cố và giận dữ. Ông thấy được việc
những đối thủ của mình đã vận dụng chiến lược chính
trị mà không ghi nhận công trạng của ông. Nhưng thái độ
ngoan cố và giận dữ ấy, vốn không cần thiết và phản tác
dụng trong hoàn cảnh của Bạc, lại chính là những thiếu sót
nghiêm trọng về tính chất của ông. Lẽ ra ông nên biết
rằng: bắt chước là hình thức ca ngợi cao nhất.






***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130925/minxin-pei-di-san-cua-bac-hy-lai),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!