Dân Luận: Trần Vinh Dự - Quốc hội cần được kỹ trị hóa

Tại phiên họp thứ 18 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
(UBTVQH) vừa qua, thực trạng yếu kém của nền kinh tế hiện
nay lại được các thành viên đem ra mổ xẻ.Tại phiên họp
này, không khí cấp bách của thời cuộc có thể được cảm
nhận rõ qua các phát biểu quan trọng.

<div class="boxright320"><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjhEJefOKtqlyfdrEbzMiw2ofgmT3JHCCjQlqW1DObwejYBumC7X1CGVz6ozsoGrW6G-wqQgZATNf2TKf1dvgwVpRyebpo21WPbVZ8vi4e1_tKC26GEMZC3a7RAT9uqAyEp_WZoGZ34AA/s320/AC7E857E-AB3F-43C2-B0C9-FF79B2DBF827_w640_r1_s_cx0_cy18_cw0.jpg"
/></div>

"Tình hình như thế này là nguy lắm rồi" là nhận định
của Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan. "Tình hình này có
thể nói kinh tế đang hết sức khó khăn, khó khăn hơn rất
nhiều so với nhận định của Chính phủ và Quốc hội tại
Kỳ họp thứ 4" là nhận định của Phó Chủ tịch Quốc hội
Nguyễn Thị Kim Ngân. "Năm 2012 đã tưởng là đáy của khó
khăn, nhưng năm 2013 lại nhận định là còn khó khăn hơn năm
2012" là nhận định của Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan
Trung Lý.

"Bức tranh vô cùng ảm đạm. Chỉ cần nhìn số lượng hàng
chục nghìn doanh nghiệp phá sản và 65% số còn lại báo lỗ
thì biết khả năng phục hồi kinh tế khó khăn đến mức
nào" là nhận định của Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương
Nguyễn Xuân Cường. "Tình hình doanh nghiệp bi đát, tôi nghĩ
có tới 100.000 doanh nghiệp chết chứ không phải chỉ mấy
chục nghìn, tỉ lệ doanh nghiệp lỗ có thể còn hơn 65%" và
"lạm phát quá tốt chính do điều hành dở" là nhận định
của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng.

Tính cấp bách của thời cuộc đã được các đại biểu cảm
nhận rất rõ. Tuy nhiên, kết thúc phiên họp thứ 18, UBTVQH
không đưa ra được bất cứ giải pháp nào. Các ý kiến chỉ
dừng lại ở mức "nên chăng".

<h2>Quốc hội và nền kinh tế</h2>

Quốc hội có 3 chức năng chính: chức năng lập pháp, chức
năng quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, và
chức năng giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động
của Nhà nước.

Liên quan đến nền kinh tế, Quốc hội thực hiện chức năng
lập pháp bằng cách soạn thảo, sửa đổi và thông qua hiến
pháp, luật, và các nghị quyết. Với chức năng quyết định
các vấn đề quan trọng của đất nước, Quốc hội quyết
định kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước, quyết định chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia,
quyết định dự toán ngân sách Nhà nước và phân bổ ngân
sách Nhà nước, phê chuẩn tổng quyết toán ngân sách Nhà
nước, và quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế.
Với chức năng giám sát, Quốc hội thực hiện quyền giám sát
tối cao đối với việc thực hiện các nghị quyết về phát
triển kinh tế - xã hội của Chính phủ.

Với chức năng quyết định các vấn đề kinh tế - xã hội,
Quốc hội thực hiện việc này bằng nhiều cách, trong đó quan
trọng nhất là hàng năm Quốc hội thống nhất các chỉ tiêu
kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và giao các chỉ tiêu
này cho Chính phủ thực hiện. Các chỉ tiêu này được xây
dựng ít nhiều dựa trên các báo cáo của Chính phủ. Các chỉ
tiêu này thường cũng không mang tính bắt buộc và chỉ có giá
trị tham chiếu. Chính phủ không được "thưởng" khi thực
hiện tốt các chỉ tiêu này và cũng không bị "phạt" nếu
không đạt.

Các chỉ tiêu mà Quốc hội đề ra cho Chính phủ thực hiện
nhiều khi cũng không đi sát với thực tế. Thí dụ trong 03 năm
trở lại đây, các chỉ tiêu bản lề của Quốc hội đề ra
như tăng trưởng GDP hàng năm, tốc độ tăng giá tiêu dùng,
nhập siêu tính bằng % của xuất khẩu, tỷ lệ tăng trưởng
xuất khẩu, và tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội
đều bị trệch khá xa so với thực tế đạt được.

Có những thời điểm, các chỉ số đề ra ở "trên trời"
so với thực tế (xem bảng). Thí dụ tăng GDP theo chỉ tiêu của
năm 2011 là từ 7% đến 7,5% nhưng thực tế đạt được chỉ
có 5,89%. Chỉ tiêu lạm phát của năm này là 7% nhưng thực tế
lên tới 18,58%. Tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội
được đặt chỉ tiêu là 40% nhưng thực tế chỉ có 34,6%.

Cũng có những thời điểm và hạng mục, chỉ tiêu của Quốc
hội lại quá khiêm tốn. Thí dụ tăng trưởng xuất khẩu theo
chỉ tiêu của năm 2010 và 2011 là 6% và 10% trong khi thực tế
đạt được là 25,5% và 33%. Tương tự, nhập siêu theo chỉ
tiêu đề ra cho năm 2011 và 2012 là 18% và 11%-12% nhưng thực tế
đạt được lại tốt hơn rất nhiều (chỉ có 9,9% năm 2011 và
thậm chí không có thâm hụt trong năm 2012).

<table align="center" border="0" cellpadding="0" cellspacing="0"><tbody>
<tr><td colspan="3" > 2010</td><td colspan="3"
>  2011 </td><td colspan="2" >
2012</td></tr>
<tr><td > </td><td colspan="2" >Chỉ tiêu</td><td
>Thực tế</td><td colspan="2" >Chỉ tiêu</td><td
>Thực tế</td><td colspan="2" >Chỉ tiêu</td><td
>Thực tế</td></tr>
<tr><td >Tăng trưởng GDP của năm</td><td colspan="2"
>6.50%</td><td >6,78%</td><td colspan="2"
>7%-7,5%</td><td >5,89%</td><td colspan="2"
>6%-6.5%</td><td >5.03%</td></tr>
<tr><td >CPI</td><td colspan="2" >7%</td><td
>11,75%</td><td colspan="2" >7%</td><td
>18,58%</td><td colspan="2" >10%</td><td
>6,81%</td></tr>
<tr><td >Bội chi ngân sách</td><td colspan="2"
>6,2%</td><td >5,6%</td><td colspan="2" >5,3%</td><td
>4,9%</td><td colspan="2" >4,8%</td><td
>4,8%</td></tr>
<tr><td >Nhập siêu (% của xuất khẩu)</td><td colspan="2"
> </td><td >17,3%</td><td colspan="2" >18%</td><td
>9,9%</td><td colspan="2" >11% - 12%</td><td
>-</td></tr>
<tr><td >Tăng trưởng xuất khẩu</td><td colspan="2"
>6%</td><td >25,5%</td><td colspan="2" >10%</td><td
>33%</td><td colspan="2" >13%</td><td >18,3%</td></tr>
<tr><td >Tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội (%
GDP)</td><td colspan="2" >41%</td><td >41,9%</td><td
colspan="2" >40%</td><td >34,6%</td><td colspan="2"
>33,5%</td><td >33,5%</td></tr>
</tbody></table>

Việc các chỉ tiêu mà Quốc hội đề ra vênh quá lớn so với
thực tế đạt được có thể đổ lỗi cho Chính phủ. Thí
dụ, chỉ tiêu tăng CPI của Quốc hội năm 2012 là 10% trong khi
thực tế tăng CPI của năm 2012 là 6,81%. Chủ tịch Quốc hội
Nguyễn Sinh Hùng cho rằng lạm phát khoảng 7-8% là được, còn
6,81% cũng là tốt, nhưng là "tốt quá" nên ảnh hưởng đến
tăng trưởng. Theo ông, Chính phủ "điều hành như vậy là dở,
nếu CPI trên 7% thì bây giờ tăng trưởng không thấp thế, cái
này là do điều hành"

Thế nhưng nhìn đi thì cũng phải nhìn lại, khi phần lớn các
chỉ số kinh tế bản lề mà Quốc hội đề ra bị lệch so
với thực tế, và lệch liên tục trong nhiều năm, thì nó cũng
phản ánh việc Quốc hội có thực sự hiểu nền kinh tế của
đất nước hay không. Thí dụ, chỉ tiêu tăng GDP của Quốc
hội trong hai năm 2011 và 2012 đều ở "trên trời".

Chỉ tiêu lạm phát cho hai năm 2010 và 2011 cũng lãng mạn hơn
nhiều so với thực tế đạt được.

Khó có thể phân định rạch ròi lý do dẫn đến việc chỉ
tiêu và thực tế đạt được vênh nhau một cách dữ dội là
do lỗi điều hành của Chính phủ hay do Quốc hội không thực
sự bám sát thực trạng kinh tế đất nước. Nếu thực sự
Quốc hội không hiểu biết đủ sâu sắc về thực trạng kinh
tế đất nước, thì Quốc hội khó có thể thực hiện tốt
chức năng giám sát của mình.

Gần đây chức năng giám sát của Quốc hội được đẩy mạnh
với việc tổ chức các phiên chất vấn công khai và sắp tới
là bỏ phiếu tín nhiệm các chức danh do Quốc hội bầu ra
hoặc phê chuẩn. Công bằng mà nói, việc chất vấn và trả
lời chất vấn đang ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, dù nhiều quan
sát viên cho rằng các chất vấn "ngô nghê, dài dòng, "mớm
bóng" hay những câu chất vấn thì ít mà xin xỏ thì nhiều"
của các đại biểu Quốc hội đã ít đi đáng kể, không phải
đại biểu nào cũng thực sự có hiểu biết sâu sắc về nền
kinh tế.

Đối với chức năng lập pháp cũng vậy. Dù Hiến pháp đã quy
định Quốc hội có nhiệm vụ làm luật, nhưng việc soạn
thảo các dự luật đều do các cơ quan khác, chủ yếu trong
ngành hành pháp, thực hiện. Dù sau đó đại biểu Quốc hội
có đóng góp, sửa đổi và biểu quyết các dự luật, trong đa
số các trường hợp, luật được áp dụng vẫn giữ phần
lớn tinh thần cơ bản của dự thảo ban đầu. Do đó, cho đến
nay nhiệm vụ thực tế của các nhà lập pháp Việt Nam chủ
yếu vẫn là thông qua các dự luật do người khác soạn thảo
thay vì chính họ phải làm ra. Việc này dẫn đến thực trạng
là các cơ quan hành pháp được giao nhiệm vụ soạn thảo dự
thảo luật trở thành những người "vừa đá bóng vừa thổi
còi" – dù muốn hay không.

<h2>Nên kỹ trị hóa Quốc hội</h2>

Là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân và là cơ quan
quyền lực nhà nước cao nhất của đất nước, Quốc hội
hiển nhiên là bộ máy tập trung sức mạnh trí tuệ và ý chí
chính trị của toàn dân. Vì thế, việc Quốc hội chưa thể
hiện hết được tầm vóc trong việc thực hiện các chức năng
hiến định của mình rõ ràng là việc không thể chấp nhận
được, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang trong giai đoạn
có những bước ngoặt lịch sử.

Và điều này có những lý do riêng. Trong số nhiều lý do, có
hai lý do rất quan trọng. Thứ nhất là tỷ lệ các đại biểu
kiêm nhiệm vẫn còn quá lớn. Các đại biểu kiêm nhiệm không
thể thực hiện tốt chức năng của đại biểu Quốc hội trong
khi vẫn là các quan chức cao cấp trong bộ máy hành pháp và
phải dành chủ yếu thời gian của mình cho công tác điều hành
hàng ngày.

Lý do thứ hai quan trọng không kém là cho dù các đại biểu
Quốc hội không phải là đại biểu kiêm nhiệm thì họ cũng
không có nguồn lực để thực hiện vai trò đại biểu Quốc
hội. Theo thông tin chính thức từ website của Trung tâm Bồi
dưỡng Đại biểu Dân cử, thuộc Ban Công tác Đại biểu của
Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hiện nay các đại biểu chỉ
được hưởng một số chế độ đãi ngộ cơ bản như lương,
phụ cấp. Ngoài ra, ngay cả thư ký giúp việc cho đại biểu
cũng không có. Trang web này viết rõ rằng "phấn đấu trong
tương lai mỗi đại biểu đều có 01 thư ký giúp việc
riêng".

Không có đội ngũ cố vấn, chuyên gia, chuyên viên phân tích,
nhân viên văn phòng để giúp đại biểu Quốc hội thực hiện
nhiệm vụ của mình, các đại biểu dù giỏi đến đâu cũng
không thể thực hiện tốt chức năng đại biểu. Chưa nói
đến những việc phức tạp như soạn thảo các dự luật –
điều mà lẽ ra thuộc về chức năng của các đại biểu Quốc
hội, mà chỉ đơn giản là việc nắm tình hình thực tế,
nghiên cứu và tiêu hóa hết các thông tin về tình hình kinh tế
xã hội để có những hiểu biết căn bản khi đi họp Quốc
hội cũng là việc mà các đại biểu Quốc hội không thể làm
được một mình.

Thế nên không lạ, và cũng không thể trách được, là các
đại biểu Quốc hội Việt Nam không làm luật mà chỉ thông qua
luật do các cơ quan của Chính phủ soạn thảo. Cũng không lạ
và không thể trách được là Quốc hội vẫn đặt ra các chỉ
tiêu kinh tế - xã hội nhiều khi xa rời thực tế, và công tác
giám sát – chất vấn nhiều khi vẫn lộ rõ vẻ "ngô nghê"
– theo cách nói của một số nhà quan sát.

Đáng lẽ ra, các đại biểu phải có một ngân sách hoạt
động đủ lớn để có một văn phòng riêng của mình, có thể
thuê một đội ngũ chuyên gia, chuyên viên, và nhân viên hỗ
trợ. Bộ máy này phải đủ hiệu quả để hỗ trợ đắc lực
cho các đại biểu trong việc chủ động soạn thảo và đề
xuất các luật mới hoặc sửa đổi các luật cũ, phải biến
các đại biểu trở thành các nhà chính trị uyên bác và hiểu
biết sâu sắc và sâu rộng về thực tế đất nước. Nó cũng
phải biến các đại biểu trở thành những nhà phê bình sắc
sảo, với các phân tích sắc bén để có thể thực hiện
được chức năng giám sát.

Nói cách khác, bộ máy của Quốc hội cần phải được kỹ
trị hóa. Bên cạnh việc giảm dần tỷ lệ đại biểu kiêm
nhiệm, việc kỹ trị hóa này còn bắt đầu từ hai việc rất
cụ thể. Thứ nhất là tăng ngân sách hoạt động cho các đại
biểu một cách thực sự có ý nghĩa để mỗi đại biểu có
thể có được một bộ máy giúp việc riêng cho mình thực sự
mạnh. Thứ hai, tăng trách nhiệm báo cáo trước dân của các
đại biểu để họ có trách nhiệm sử dụng ngân sách này
một cách hiệu quả phục vụ công tác đại biểu Quốc hội
một cách đúng nghĩa.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130603/tran-vinh-du-quoc-hoi-can-duoc-ky-tri-hoa),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Dân Luận

Pages

Trần Vinh Dự - Quốc hội cần được kỹ trị hóa

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Copyright Text