Một người bạn Pháp, sống ở Đức từ hơn ba chục năm nay,
nói với tôi về thái độ dũng cảm của người Đức khi phải
đối mặt với ký ức đen tối của dân tộc mình, so sánh với
sự thiếu dũng cảm của người Pháp. Bà nói rằng, ở Essen
nơi bà sống, vùng bắc sông Ranh, học sinh trung học được giao
việc, như bài tập về nhà, đi điều tra trong khu phố nơi mình
đang sống đã từng có những gia đình Do thái nào sinh sống,
họ đã bị Đức quốc xã bắt đi như thế nào, họ đã chết
ở trại tập trung như thế nào. Ký ức về một trong những
tội ác kinh khủng nhất trong lịch sử nhân loại cần được
làm sống lại, không chỉ qua những trang sách lịch sử, mà cả
bởi những ngôi nhà, những khu phố thân quen. Cần phải mở
toang những cánh cửa cứ muốn khép lên số phận những con
người đã từng bị đối xử như súc vật.
Ký ức đen tối của dân tộc là một nỗi đau qua lớn đối
với tâm hồn trẻ thơ. Một đứa trẻ còn ở tuổi cắp sách
tới trường không có trách nhiệm với những tội ác mà ông
cha nó đã phạm. Liệu có cần thiết hay không khuấy lên cái
nỗi đau đó, làm sống lại cái nỗi đau đó qua từng năm
tháng, qua từng thế hệ. Tại sao người lớn muốn làm đau
trẻ con với ký ức về tội ác xảy ra nửa thế kỷ trước
khi chúng ra đời. Tại sao trẻ con không được quyền sống
một cuộc sống hồn nhiên, tin tưởng rằng đất nước mình
luôn luôn tươi đẹp, cha ông mình không làm điều gì mà mình
phải cảm thấy xấu hổ.
Với tôi, lý do ở đây là dân tộc Đức là một dân tộc đã
trưởng thành, người Đức muốn con mình trở thành thành viên
của một dân tộc trưởng thành. Mỗi người thừa kế từ cha
ông mình tài sản hữu hình là nhà cửa, đường sá, tài sản
vô hình là thể chế xã hội, là nền tảng đạo đức, tài
sản tâm hồn là ký ức cả vinh quang và nhục nhã. Cái làm nên
lòng yêu nước chính là việc cùng thừa kế, cùng chia sẻ
những tài sản đó, có cái hữu hình, cái vô hình, có cái vinh
quang và cái nhục nhã. Tại sao không lờ những gì nhục nhã,
chỉ lưu lại lại những gì vinh quang, ngọt ngào? Người Đức
có lẽ hiểu rất rõ rằng thức ăn cho tâm hồn con người
chính là sự thật. Những dân tộc quen nấu sự dối trá cho
mình ăn, sẽ dần dần quen với sự bạc nhược, sự đớn hèn
của chính mình. Thế nhưng người ta vẫn thích nấu sự dối
trá cho mình ăn. Vì sự thật nhiều khi không có lợi, hoặc là
cứng quá, không tốt cho lợi.
Ông bà ngoại tôi sinh ra ở làng Bạch Mai, người ở giữa
làng, người ở cuối làng, gần ngã tư Trung Hiền. Có lần tôi
hỏi bà ngoại, làm sao mà ông bà, người ở giữa làng, người
ở cuối làng lại gặp được nhau. Ông ngoại tôi đã mất, bà
ngoại tôi đã lớn tuổi nên cơ hội cho tôi tìm lại ký ức
của mình không còn nhiều nữa. Bà tôi bảo, hôm ấy ông đứng
ở gốc bàng dưới phố mà ngửa cổ gọi vọng lên: "Cô
Hằng ơi, cô Hằng ơi". Được một lúc thì cụ thân sinh ra
bà ngoại tôi thò đầu ra ngoài cửa sổ mắng: "Cái anh kia,
sao cứ đứng giữa đường mà réo người ta thế. Anh gọi con
tôi có việc gì?".Ông tôi trả lời: "Dạ, con chỉ rủ cô
Hằng đi dạy bình dân học vụ thôi ạ." Vậy là ông bà
ngoại tôi quen nhau khi đi dạy bình dân học vụ.
Tôi đưa bà ngoại về phố Bạch Mai với hy vọng tìm lại
được gốc bàng nơi ông ngoại tôi đứng gọi bà ngoại tôi
ngày xưa. Bà tôi cũng chỉ nhớ mang máng số nhà và dáng dấp
của ngôi nhà nên chúng tôi phải vòng đi vòng lại mấy lần
mà chưa thấy. May mà có cây bàng. Dọc phố Bạch Mai vốn
trồng toàn bàng. Cái không may nhưng lại là may trong trường
hợp của tôi là số bàng còn sống sót cũng không nhiều. Cái
nhà giống nhất với những gì bà tôi còn nhớ bây giờ là
một hiệu cầm đồ. Cả dãy phố đó còn lại một hai cây
bàng nhưng có cả chục hiệu cầm đồ. Cái nào cũng giống cái
nào, một đống máy vi tĩnh cũ nát, ba bốn cái xe máy lấm bùn.
Tuy là trưa hè, nhưng người ta vẫn ngồi thành vòng trên hè
phố quanh cỗ bài tá lả. Một vài người nhìn hai bà cháu tôi
với ánh mắt thù địch. Tự nhiên nảy ra trong đầu tôi có
một ý nghĩ vu vơ, nhưng là một sự tiếc nuối vô bờ cho một
ký ức đẹp đẽ tinh khôi đã bị mất, để đổi lại hình
ảnh bạc nhược của một đống máy vi tính vô hồn cũ nát,
của những chiếc xe máy gỉ sét trong tiệm cầm đồ. Đành
rằng, cầm đồ là một loại hình kinh doanh có lợi.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130119/thich-hoc-toan-giu-ky-uc), một số
đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc
giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận
có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng
dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét