Tổ Chức Theo Dõi Nhân Quyền - Campuchia: Hun Sen thăng chức và tưởng thưởng những kẻ sát nhân

<div class="rightalign"><strong>Thông cáo phát hành ngay</strong></div>

<h2>Campuchia: Hun Sen thăng chức và tưởng thưởng những kẻ sát
nhân</h2>

<em>Obama cần đặt việc chấm dứt tình trạng bao che tồn tại
trong suốt 20 năm qua làm mục tiêu chính trong chuyến thăm sắp
tới</em>

(New York, ngày 13 tháng Mười Một năm 2012) – Hôm nay, Tổ chức
Theo dõi Nhân quyền phát biểu trong một phúc trình mới ra,
rằng trong hơn hai thập niên qua, chính quyền độc tài, tàn
bạo của Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã gây ra vô số cái
chết và các thảm cảnh khác mà không ai phải chịu trách
nhiệm. Tổng thống Obama cần tranh thủ chuyến thăm Campuchia
trong tháng Mười Một, với tư cách Tổng thống Hoa Kỳ đầu
tiên đến thăm chính thức Vương quốc này, để công khai yêu
cầu cải tổ một cách có hệ thống và chấm dứt tình trạng
bao che đối với các quan chức lạm quyền.

Phúc trình 68 trang, "'Bảo Cho Chúng Biết Là Tao Muốn Giết
Hết Bọn Chúng': Hai Thập Kỷ Dưới Chế Độ Bao Che Ở
Campuchia Của Hun Sen," ghi nhận những sự vụ chính liên quan
đến những cái chết còn uẩn khúc của các nhà hoạt động
chính trị, nhà báo, đối thủ chính trị, và nhiều người
khác do lực lượng an ninh Campuchia gây ra tính từ sau Hiệp
định Paris 1991, được 18 quốc gia tham gia ký kết, trong đó có
năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hiệp
quốc. Hiệp định Paris, tiếp theo đó là chiến dịch gìn giữ
hòa bình của Liên hiệp quốc, từng được mong đợi sẽ mang
lại một thời kỳ mới, thời kỳ của dân chủ, nhân quyền
và trách nhiệm ở Campuchia. Nhưng kể từ thời điểm đó, đã
có hơn 300 người bị giết trong các vụ tấn công vì lý do
chính trị, mà không một vụ việc nào được điều tra và truy
cứu thỏa đáng, theo phúc trình của Tổ chức Theo dõi Nhân
quyền.

Bàn tay của các nhân vật cao cấp trong giới quan chức, quân
đội, cảnh sát, hiến binh và tình báo Campuchia trong các vụ
lạm quyền nghiêm trọng kể từ sau Hiệp định Paris đã
được Liên hiệp quốc, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, các tổ chức
nhân quyền trong nước và quốc tế, và giới báo chí, ghi
nhận. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã nhận dạng được
nhiều nhân vật nói trên và chức vụ hiện tại của họ.

"Thay vì truy tố các quan chức có trách nhiệm về những vụ
giết người và các vụ lạm quyền nghiêm trọng khác, Thủ
tướng Hun Sen lại thăng cấp và tưởng thưởng họ," ông Brad
Adams, Giám đốc Ban Châu Á của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền
phát biểu. "Thông điệp được gửi đến người dân Campuchia
là, nếu được các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự của
đất nước che chở, thậm chí cả những kẻ sát nhân nổi
tiếng cũng đứng trên luật pháp. Chính phủ của các quốc gia
đang tài trợ cho Campuchia, đáng lẽ phải đòi hỏi truy cứu
trách nhiệm thì lại chọn thái độ coi như bình thường."

"Bảo Cho Chúng Biết Là Tao Muốn Giết Hết Bọn Chúng"
được đúc kết từ hàng trăm cuộc phỏng vấn thực hiện
trong nhiều năm với các quan chức chính phủ đương cũng như
cựu, thành viên của lực lượng vũ trang, cảnh sát, tư pháp,
nghị viện và các cơ quan nhà nước, đại diện các đảng
phái chính trị, công đoàn, báo chí và tổ chức nhân quyền.
Phúc trình này cũng dựa trên thông tin từ các tài liệu của
Liên hiệp quốc, báo cáo của các đặc sứ, đặc ủy của
Liên hiệp quốc, và Văn phòng chuyên trách Campuchia của Cao ủy
Liên hiệp quốc về Nhân quyền, các báo cáo của Tổ chức Theo
dõi Nhân quyền cũng như các tổ chức phi chính phủ về nhân
quyền của Campuchia và quốc tế, và tin tức báo chí.

Tiêu đề của phúc trình là lời dẫn nguyên văn câu nói của
Hing Bun Heang, khi đang còn là chỉ huy phó đơn vị cận vệ của
Hun Sen, khi trả lời câu hỏi của một phóng viên về tin đồn
cho rằng có bàn tay của ông ta trong cái chết của ít nhất 16
người trong vụ tấn công phối hợp bằng lựu đạn nhằm vào
lãnh tụ đảng đối lập Sam Rainsy vào tháng Ba năm 1997. Liên
hiệp quốc và Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ (FBI) ám chỉ vai
trò của đơn vị cận vệ trong vụ này, và xác định người
chỉ huy tác chiến là Hing Bun Heang. Sau đó, Hing Bun Heang được
thăng hàm thiếu tướng và hiện đang giữ chức phó tổng tư
lệnh Quân đội Hoàng gia Campuchia.

Trong nhiều vụ, người ta thường không những biết được
thủ phạm giết người là ai, mà còn phải chứng kiến cảnh
những kẻ đó được thăng quan tiến chức, theo Tổ chức Theo
dõi Nhân quyền. Ví dụ như trong vụ các thành viên của biệt
đội hành quyết "Alpha" khét tiếng tàn ác trong thời kỳ
gìn giữ hòa bình của Liên hiệp quốc năm 1992-1993, hay nhóm sĩ
quan an ninh đã thi hành chiến dịch thủ tiêu các thành viên
đối lập sau vụ đảo chính của Hun Sen năm 1997. Những vụ
giết người mới hơn, như cái chết của nhà lãnh đạo công
đoàn Chea Vichea, nhà chính trị đối lập Om Radsady, và nhà
hoạt động môi trường Chut Wutty, vẫn còn trong vòng uẩn khúc.
Ngay cả trong những vụ không có động cơ chính trị rõ ràng,
nếu thủ phạm là người trong quân đội hay công an, hoặc có
vây cánh chính trị, thì hành vi lạm quyền cũng hầu như không
bao giờ dẫn đến các vụ truy tố hình sự có kết quả và
mức án tù tương xứng.


Phúc trình của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền liệt kê một
loạt vụ giết người phi pháp và các vụ lạm quyền khác chưa
được chính quyền thực sự điều tra hay truy tố, như:

- Vụ giết hàng chục nhà chính trị và hoạt động
đối lập trong thời kỳ gìn giữ hòa bình của Liên hiệp
quốc trong các năm 1992-93;

- Vụ ám sát Thun Bun Ly, biên tập viên một tờ báo đối
lập, trên đường phố Phnom Penh vào tháng Năm năm 1996;

- Chiến dịch hành quyết phi pháp gần 100 quan chức có
liên hệ với phe hoàng gia sau vụ đảo chính của Hun Sen vào
tháng Bảy năm 1997, trong đó có Thứ trưởng Bộ Nội vụ Ho Sok
ngay trong tòa công thự của Bộ Nội vụ;

- Vụ tạt a-xít năm 1999 làm biến dạng cô Tat Marina, khi
đó mới 16 tuổi, do vợ của ông Svay Sitha, một quan chức chính
phủ cao cấp gây ra;

- Vụ ám sát kiểu hành quyết đối với ông Om Radsady,
một thành viên đối lập đầy uy tín trong nghị viện, tại
một nhà hàng đông khách ở Phnom Penh vào năm 2003;

- Vụ giết nhà lãnh đạo công đoàn nổi tiếng Chea
Vichea vào năm 2004;

- Vụ giết phóng viên điều tra Khim Sambo và con trai ông
trong khi họ đang tập thể dục trong công viên vào năm 2008; và

- Vụ giết nhà hoạt động vì môi trường Chut Wutty ở
tỉnh Koh Kong trong năm 2012.


"Danh sách các vụ ám sát chính trị trong hơn 20 năm qua gây
ớn lạnh xương sống," ông Adams nói. "Dù sau mỗi vụ việc,
dư luận đều sôi sục nhưng chính quyền chẳng làm gì cả;
thủ phạm hay quan chức chính quyền đứng đằng sau kẻ thủ
ác chẳng phải chịu hậu quả gì."



Để giải quyết vấn nạn bao che đang hết sức nhức nhối ở
Campuchia, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền thúc giục chính quyền
nước này:

- Thành lập một lực lượng cảnh sát chuyên nghiệp
độc lập, do một hội đồng cảnh sát độc lập bầu ra ban
chỉ huy; hội đồng này cũng có thẩm quyền thanh tra ngành
cảnh sát, điều tra các khiếu tố và sa thải những cảnh sát
vi phạm đạo đức nghề nghiệp;
-
Thành lập một bộ máy tư pháp và công tố chuyên
nghiệp và độc lập. Các thẩm phán và công tố viên phải do
một hội đồng tư pháp độc lập bầu ra; hội đồng này cũng
có thẩm quyền điều tra các khiếu tố và kỷ luật những
thẩm phán và công tố viên vi phạm đạo đức nghề nghiệp;

- Cấm các quan chức cảnh sát cao cấp, thẩm phán và
công tố viên, giữ các vị trí lãnh đạo chính thức hoặc
không chính thức trong các đảng phái chính trị; và

- Xử lý một cách chuyên nghiệp và vô tư các khiếu tố
về vi phạm nhân quyền của các nạn nhân và gia đình họ,
cũng như của các tổ chức nhân quyền và các nhóm dân sự
khác, của văn phòng nhân quyền và các cơ quan khác thuộc Liên
hiệp quốc, của giới báo chí và những người khác khi họ
nêu quan ngại với chính phủ.

"Các khuyến nghị nhằm tìm kiếm công lý cho các
nạn nhân sẽ không được thực thi nếu không có sức ép
thường xuyên, đồng bộ từ phía chính phủ các nước mạnh,
để hỗ trợ những người dân Campuchia đang dũng cảm thu thập
thông tin và tố cáo các vụ lạm quyền," ông Adams tuyên bố.
"Nhiều nhà nước đang nói về 'văn hóa bao che' ở
Campuchia, nhưng họ cũng nên quan tâm đến thứ văn hóa bàng quan
của chính mình."

Lịch sử Campuchia trong hai thập kỷ qua là những chuỗi cơ hội
bị bỏ lỡ, theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. Hết năm này qua
năm khác, các nhà tài trợ đề nghị—và chính phủ Campuchia
đồng ý triển khai—hàng loạt cải tổ quan trọng, chẳng hạn
như những biện pháp thúc đẩy chuyên nghiệp hóa ngành cảnh
sát và tính độc lập của ngành công tố và tòa án. Thế
nhưng hệ thống tư pháp đến giờ vẫn là một thể chế
được chính trị hoá sâu đậm và vững chắc, các vị trí cao
nhất được bổ nhiệm cho những chính trị gia với ưu tiên cao
nhất là lòng trung thành với thủ tướng và đảng cầm quyền,
Đảng Nhân dân Campuchia. Chính phủ các nước ngoài, Liên hiệp
quốc và các nhà tài trợ chưa dành đủ thời gian tìm hiểu
về các vụ lạm quyền trong quá khứ và thủ phạm của các
vụ đó, cũng như chưa tạo sức ép đồng bộ và liên tục về
việc những quan chức cao cấp và cơ quan chính quyền Campuchia
đã gây ra những vi phạm nghiêm trọng về nhân quyền.

"Tình trạng không truy cứu trách nhiệm thỏa đáng ở Campuchia
phải được đề cập thẳng thắn, không bị bỏ qua hay nói
một cách dè dặt, như quá nhiều quốc gia và các nhà tài trợ
đã làm trong suốt 20 năm qua," ông Adams nói. "Không nhớ về
quá khứ, không thể thực hiện được công lý. Chính phủ các
quốc gia và và các nhà tài trợ cần chấm dứt lối nói đại
khái về các quyền tự do chung chung và bắt đầu chỉ trích
thẳng thắn các quan chức cao cấp của chính phủ và đảng
cầm quyền về tình trạng thất bại của công lý."

Dù trong những năm gần đây Hoa Kỳ đã và đang là quốc gia có
tiếng nói phê phán thẳng thắn nhất về hồ sơ nhân quyền
của chính quyền Campuchia, nhưng những hành động của Hoa Kỳ
đối với các quan chức Campuchia bị nghi ngờ đứng sau các vụ
lạm quyền nghiêm trọng lại không tương xứng với phát ngôn.
Vào tháng Ba năm 2006, FBI trao huân chương cho người đứng đầu
lực lượng cảnh sát quốc gia lúc đó, Hok Lundy, vì những
đóng góp của ông ta vào mục tiêu chống khủng bố toàn cầu
của Hoa Kỳ. Hok Lundy, người đã tử nạn trong một tai nạn
máy bay trực thăng vào năm 2008, nổi tiếng là kẻ vi phạm nhân
quyền và là nhân vật đáng sợ nhất ở Campuchia. Tấm huân
chương do Hoa Kỳ trao được chính quyền Campuchia sử dụng làm
công cụ quan trọng để tuyên truyền; trong khi đó, các nhà
hoạt động vì nhân quyền đặt câu hỏi về những ý định
thực sự của chính phủ Hoa Kỳ.

Vào tháng Chín năm 2009, đương kim Bộ trưởng Quốc phòng Hoa
Kỳ Robert Gates khi đó đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Quốc
phòng Campuchia Tea Banh ngay tại Ngũ giác đài. Tea Banh lãnh đạo
quân đội Campuchia suốt hai thập niên qua, và trong thời gian
đó đã gây ra nhiều vụ lạm quyền nghiêm trọng mà không bị
trừng phạt. Tất nhiên, sau khi từ Mỹ trở về, Tea Banh được
báo chí do đảng cầm quyền điều khiển tung hô như một
người hùng.

"Hun Sen đã nắm quyền được 27 năm và tuyên bố ông ta muốn
tại vị thêm 30 năm nữa, nhưng nạn nhân của các vụ lạm
quyền không thể chờ lâu đến thế để đòi công lý," ông
Adams nói. "Trong chuyến thăm lịch sử đầu tiên tới Campuchia,
Tổng thống Obama có vị thế đặc biệt để công khai yêu cầu
Hun Sen thực hiện cải cách thật sự, để người dân Campuchia
được hưởng những quyền con người và quyền tự do mà
người dân Mỹ coi là đương nhiên."

<strong>Có thể đọc phúc trình "Bảo Cho Chúng Biết Là Tao
Muốn Giết Hết Bọn Chúng" tại:</strong>
http://hrw.org/node/111248

<strong>Muốn biết thêm các báo cáo về Campuchia của Tổ chức
Theo dõi Nhân quyền, xem:</strong> http://www.hrw.org/asia/cambodia

<strong>Để có thêm thông tin, xin liên hệ:</strong>

Ở San Francisco, Brad Adams (tiếng Anh): +1-510-926-8443 (di động);
hoặc adamsb@hrw.org
Ở Bangkok, Phil Robertson (tiếng Anh, tiếng Thái): +66-85-060-8406 (di
động); hoặc robertp@hrw.org
Ở New York, James Ross (tiếng Anh): +1-212-216-1251; hoặc
+1-646-898-5487 (di động); hoặc rossj@hrw.org
Ở Brussels, Reed Brody (tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha,
tiếng Bồ Đào Nha): +32-273-714-89; hoặc brodyr@hrw.org
Ở Washington, DC, John Sifton (tiếng Anh): +1-917-838-9736 (di động);
hoặc siftonj@hrw.org

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20121113/to-chuc-theo-doi-nhan-quyen-campuchia-hun-sen-thang-chuc-va-tuong-thuong-nhung-ke),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!