Người ta thuê tôi dạy mấy lớp tiếng Việt tổ chức trong
một khu trung tâm thương mại giữa thành phố. Tôi nhận lời.
Các lớp học tổ chức trên tầng gác cao nhất của khu trung
tâm thương mại, bước lên tầng gác này người ta ngạc nhiên
liếc qua các căn phòng "bỏ hoang", ở giữa là những khu nhà
vệ sinh sạch bóng, đi dọc hành lang, ngắm qua khung cửa kính
rộng thấy cả một quang cảnh bát ngát, một bức tranh thiên
nhiên khổng lồ mang những sắc màu khác hẳn nhau tùy theo bốn
mùa.
<div class="boxright300"><img
src="http://www.temple.edu/anthro/students/undergraduate/images/326Class_001.jpg"
/><div class="textholder"></div></div>
Đặc biệt nhất là tầng gác này vô cùng yên tĩnh, khác hẳn
những tầng gác dưới kia. Chỉ cần bước vào thang máy bấm
nút xuống, trong nháy mắt, hiện ra một cảnh tượng khác hẳn:
các cửa hàng sáng choang, ngồn ngộn hàng hóa, người ra kẻ
vào tấp nập, kẻ chọn, người ngắm, kẻ trả tiền, kẻ
hỏi, người thưa, tiếng nhạc vui tươi réo rắt suốt từ
mười giờ sáng đến tám giờ tối. Một khu buôn bán đích
danh.
Nhưng: lên tầng gác cao nhất, vào căn phòng lớn ghi hàng chữ
trên cửa "PHÒNG HỌC" gặp sự yên tĩnh tuyệt đối, ta
bước vào một thế giới khác.
Tôi không tin người chủ của khu trung tâm thương mại mang tên
CHÂU Á này khi khởi công xây dựng đã nghĩ đến "công cuộc
giáo dục" sau này dành cho những người châu Á đến đây
thuê cửa hàng để buôn bán, có thể đây chỉ là nơi diễn ra
các buổi họp mặt, họp báo, hoặc làm gì đó với giới
truyền thông mà thôi.
Thế nhưng nhu cầu "giáo dục tinh thần" trong đám cộng
đồng dân châu Á, mà người Việt là đông nhất, đến đây
thuê quầy buôn bán lại có thực, thời gian trôi đi, cùng với
việc tích lũy của cải và ổn định nơi sinh sống, những
người chủ quầy này cũng lập gia đình sinh con đẻ cái, và
lớp trẻ "gốc Việt" nhưng không biết tiếng Việt này
khiến họ bắt đầu lo lắng.
Và thế là những người có tâm huyết với cộng đồng bắt
đầu tổ chức các lớp học tiếng.
Sau giờ dạy tôi hay trầm ngâm suy nghĩ bên cửa sổ mang bức
tranh phong cảnh thiên nhiên một lúc khá lâu. Tôi nhận ra: cái
văn hóa bên trong mỗi con người bất giờ và giàu có gấp trăm
nghìn lần thứ văn hóa người ta vẫn thường thấy lồ lộ qua
sinh hoạt xã hội hàng ngày. Cần ghi chép lại, để nghĩ thêm,
hiểu thêm về người Việt nam đang "lang bạt" khắp trái
đất này. Nhưng ghi chép…dài dòng lắm, đòi hỏi nhiều thời
gian (của cả kẻ viết lẫn người đọc), bởi vậy tôi sẽ
ghi chép theo từng kỳ, những lúc nào tôi có thể. Vậy nhé?
Bạn đọc? Và kẻ viết ơi!!!
Tôi gọi lớp thứ nhất là lớp MỚI, thay cho lớp A như mọi
người thường thích gọi, vì rõ ràng ở lớp này cái gì cũng
mới: thày trò chưa bao giờ quen biết nhau, chưa ai chưa bao giờ
học ở đâu bất kỳ một chữ cái tiếng Việt nào.
Tôi viết lên bảng chữ: Lớp Mới, cả lớp cặm cụi VẼ theo.
Thật thích thú khi nghĩ rằng những gì ta bắt chước học theo
người khác lúc ban đầu đều chỉ là ký hiệu, nhưng chỉ sau
một thời gian ngắn, ai nấy sẽ chợt hiểu và sẽ thấy tất
yếu phải như thế, không thể khác được. Học luôn luôn là
một quá trình tự sống mà. Vì phải tự nhận thức. Suy cho
cùng ông thày chỉ khơi mở để ta tự nhận thức mà thôi.
Lớp MỚI nửa Hung nửa Việt, những người Hung có vợ hoặc
chồng là người Việt, và những học sinh Việt "trăm phần
trăm" nhưng chưa biết tý tiếng Việt nào. Lý do để tụ tập
nhau lại trong lớp này rất đặc thù, chẳng ai giống ai, chỉ
giống nhau ở một điểm: có vẻ phen này ai cũng quyết tâm
phải học bằng được thứ ngôn ngữ có những sáu cái dấu,
trực tiếp hay gián tiếp đều liên quan đến đời sống của
họ.
Một anh chàng to nhất lớp vác cái bụng như một cái trống,
hễ cứ mở cái miệng bé xíu như cái chén hạt mít trên khuôn
mặt hồng hào ra nói là cả lớp lăn ra cười. Anh ta thuộc
loại người luôn nhìn thấy khía cạnh hài hước của cuộc
đời (thế mới hay!) để những kẻ hay bi quan như tôi theo đó
mà sửa mình.
Bám chặt lấy tay anh ta khi bước vào lớp là một cô bé chừng
mười tuổi, tóc nâu sáng, da trắng nõn, chỉ đôi mắt đen long
lanh như hai hột nhãn "tố cáo" sự pha trộn hôn nhân của
cha mẹ.
Một thanh niên Hung khác chừng ba chục tuổi, cao nguều ngoào
như một cái thang dây, thoạt nhìn thấy anh ta, người ta chợt
lùi lại, vì bắt gặp một cái gì đó "không bình thường".
Anh chàng này là cả một câu chuyện riêng, tôi sẽ kể sau.
<div class="boxleft400"><img
src="http://www.pvamu.edu/images/Library/VT/Images/Second%20Floor/tut_01.jpg"
/></div>
Tiếp sau đó là hai cô gái, một cô bé da sẫm, tóc loăn xoăn,
rất đáng "bán tín bán nghi" cho cái nguồn gốc Việt, còn
cô kia có nụ cười nhoẻn đặc biệt Á châu, dù mái tóc
nhuộm nửa vàng nửa đỏ chen lẫn mớ tóc đen rủ trước trán
khiến cô trông chả khác nào lũ "choai choai" Hung đang độ
tuổi cặp sách.
János, anh chàng vác cái bụng "vượt mặt" giải thích sự
có mặt của cô con gái:
- Chúng tôi có hai con gái, nhiệm vụ của mỗi người là phụ
trách một đứa, muốn làm gì thì làm, nhưng không được để
con một mình.
- Hay là muốn làm gì thì làm nhưng không ai được đi đâu một
mình? – mọi người đùa.
Chàng "miệng hạt mít" phẩy tay, cười:
- Không, vì nó phát âm tiếng Việt đúng hơn tôi, nên để nó
đi theo sửa cho tôi, đúng không Hoa Xuân, con nói thử cho cô
giáo nghe nào?
- Vâng ạ. – Cô bé trả lời bằng tiếng Việt rất chuẩn.
- Sao anh không bảo vợ anh dạy tiếng Việt ở nhà có nhanh hơn
không? - Tôi hỏi.
- Ô! không được! Cô ấy bảo tôi "tăm tối quá" có mỗi
mấy cái dấu mà nghe không ra. Thú thật là tôi muốn học
tiếng Việt một cách nghiêm chỉnh để khi sang Việt nam hiểu
là mẹ vợ tôi đang nói về ai? nói về Dung (vợ tôi) hay Dũng
(em trai cô ấy) về ông Hiển (bố chồng tôi) hay về bà Hiền
(hàng xóm)?...
Cả lớp lăn ra cười.
- Thế còn anh - tôi quay sang anh chàng "thang dây" và hỏi -
Từ hôm chúng ta gặp nhau ngoài chợ tới giờ, anh có gì mới
không?
- Thưa cô giáo – Mihály, một anh chàng cao gần hai mét trả
lời bằng tiếng Việt, dù là thứ tiếng Việt ngọng nghịu
nhưng cũng khiến hết thảy mọi người sững sờ kinh ngạc –
từ hôm đó tới giờ em không có gì mới…
Tôi gặp anh chàng này cách đây không lâu lắm, trong cái chợ
giời"
"quốc tế" to nhất nhì thành phố, nơi mà đôi chân đôi
khi chả có hứng thú đi bất kỳ đâu thì đến đấy, bâng quơ
cũng được nghe tiếng mẹ đẻ, chả cần nấu cũng được ăn
phở, và rất hay gặp những câu chuyện hết sức ly kỳ giữa
những kẻ cùng xứ sở.
Giữa chợ có một con dốc thoai thoải dẫn ra con đường lớn
phía sau chợ, dành cho các loại xe chuyển hàng ra vào, thẳng con
dốc đó lên sẽ gặp ngay một dãy nhà lợp mái tôn, với
nhiều ngăn riêng biệt che chắn kín mít tạo thành các loại
büfe riêng (büfe Tàu, Việt nam, Thổ…) và những quán bán rau
củ, thực phẩm tươi sống của người Việt.
Tôi bước vào một quán (được coi là) lụp xụp nhất trong
mọi lụp xụp nơi đây (thế mới hấp dẫn!), nơi nằm chỏng
chơ một cái bàn ở giữa, với mấy cái ghế và một cái bàn
sát lối vào lúc nào cũng đầy ắp những thứ gì đó được
phủ kín như bưng, trong cùng, sau quầy kính trưng các món có
thể mua là bếp nấu, lúc nào cũng lúi hai ba cái đầu thấp
thoáng trong làn khói bay lơ lửng ngạt ngào.
Quán này có thể gọi là quán "tả pí lù" cái gì cũng có,
tùy theo ngày trong tuần và giờ trong ngày. Ví dụ: theo ngày có
thứ hai lòng lợn tươi, thứ ba tiết canh tươi, thịt vịt
tươi, theo giờ có buổi trưa tiết luộc, quẩy nóng giòn, buổi
chiều có chả quế bốc khói nóng hôi hổi…
Đây không phải büfe mà có vẻ như quán "đặc sản" mà
người ta đồn rằng có thể mua được từ đây những món
"độc" cả chín lẫn sống như thịt chó (một thời làm báo
chí thủ đô các loại tiếng ra sức phỏng đoán xuất xứ),
rồi chim bồ câu đã cắt tiết, vặt lông sạch sẽ hẳn hoi,
rồi chả quế, quẩy….
Tất nhiên, ai ra chợ người ấy phải nghe tin đồn, dù muốn
hay không, dù tin hay ngờ, mặc kệ, cũng như cứ… ăn cái đã,
hương vị quê nhà, dù xuất xứ và tay nghề chế biến ra sao,
mặc lòng!
Khi bước vào quán "tả pí lù" tôi nhìn thấy một người
Hung cao như cây sào, dung nhan khá kỳ quái: mắt nhỏ, miệng bé
xíu nằm trên khuôn mặt to thô kệch như một chiếc bàn là
vắt ngang, tuy "hắn" mang màu da trắng trẻo, và đôi môi
đỏ tươi lúc nào cũng cười. Đặc biệt "hắn" có giọng
nói rất rõ ràng và nhỏ nhẹ. Hắn đang nói tiếng Việt với
mấy người Việt nam. Tôi ngạc nhiên vì hắn nói khá trôi
chảy, giọng chậm rãi, dịu dàng.
- Anh học tiếng Việt ở đâu vậy? Anh nói khá lắm!
Cầm lòng không đậu, tôi lên tiếng, sau khi đã cất tiếng
chào một ông người quen làm việc trong quán này mà chưa bao
giờ tôi hỏi tên, chỉ gọi là ông "làm chả".
Cậu người Hung nhìn tôi đắn đo một giây như muốn xác
định chuẩn xác đại từ nhân xưng trong tiếng Việt trước
khi nói:
- Em học trong từ điển. - rồi cậu ta hỏi tiếp - Chị ơi!
thế chị làm gì? Em chưa bao giờ nhìn thấy chị.
- À, vì tôi ít khi ra chợ, tôi không có thời gian. Tôi là cô
giáo.- Tôi trả lời.
- A, thế thì em chào cô giáo, cô giáo dạy thêm tiếng Việt cho
em?- Cậu ta vội vã nói ngay như sợ tôi đi mất.- Em xin tự
giới thiệu: em tên là Mihály, em 31 tuổi.
- Em làm nghề gì?- Tôi hỏi.
- Em làm…- cậu ta nghĩ ngợi tìm từ: em làm phiên dịch, giúp
người Việt Nam ở đây
Đúng lúc ấy ông "làm chả" bước ra từ trong bếp, lấy
chiếc khăn mặt vừa lau mặt vừa nói với tôi:
- Thằng này nó hiền lắm, tử tế, lại không lấy đắt,
nhiều người mình thích thuê nó hơn là mấy ông bà "dịch
vụ" chém rõ đắt.
Cậu Mihály đến ngồi cạnh tôi, rõ ràng là muốn nói chuyện
nhiều hơn:
- Cô giáo ơi, cô có dạy tiếng Việt không?
- Tôi không tổ chức dạy, nhưng có nhiều lớp tiếng Việt do
người Việt nam tổ chức, tôi sẽ báo cho em biết.- Tôi trả
lời và hỏi tò mò:
- Tại sao em lại học tiếng Việt? Em có ý định này từ bao
giờ?
- Cô ơi, ngồi đây em kể!
Cậu ta nói (quái thế đấy!), và chúng tôi trò chuyện, tất
nhiên bằng…tiếng Hung, cho nó nhanh, vì tôi còn phải đi!
Mihály bị một chứng bệnh di truyền trong gia đình, phải mổ
não, sau đó cậu ta được liệt vào loại người bị tàn phế
trong xã hội, được nhận một khoảng trợ cấp rất ít ỏi,
nhưng bù vào đấy, được mua thuốc giảm giá, và suốt đời
sẽ phải làm quen với số phận "ngồi chơi xơi nước" cũng
như sử dụng một số loại thuốc nhất định.
- Em vẫn ở với mẹ em, có bao nhiêu tiền em đưa mẹ hết, mẹ
nấu cho em ăn, nhưng em không ngồi nhà được, em đi chơi, rồi
em ra chợ chơi…
- Hồi đó lần đầu tiên em ra chợ là hồi nào?
- Cách đây mười lăm năm, hồi đó em mười lăm tuổi thôi.
Nhưng cô giáo ơi, mổ não xong em thấy mình bắt chước các âm
thanh thật là dễ. Đây này, cô giáo xem này…
Mihály đứng dậy, thân hình cao lớn trông như một cái "thang
dây" nguều ngoào, lúc này tôi mới để ý cậu ta ăn mặc
sạch sẽ, quần áo tươm tất, nhưng trên nét mặt có một chút
gì đó ngây ngô của một kẻ "không bình thường", có lẽ
cái "thần" trên mặt hơi đờ đẫn chăng? Toàn bộ vẻ bên
ngoài của cậu ta toát lên sự hoang dại kỳ quái, khiến
người gặp chắc chắn phải lùi lại một chút…
Mihály ngửa cổ ừng ặc một âm thanh trong cổ họng như đang
uống nước, rồi dừng lại vào bảo tôi:
- Đây là coca cola đổ từ trong lon ra…
Cậu ta nhìn quanh, bụm tay vào miệng: "gâu-gâu-gâu", nghỉ
một chút rồi: "gừ-gừ-gừ, meo-meo-meo…". Y như thật!
Tôi phì cười, xua tay: "thôi, đủ rồi, tôi sắp phải đi
đây…"
Mihály kể tiếp:
- Ban đầu em bắt chước mấy người Việt Nam nói, họ khoái
lắm, bảo em nói rất chuẩn, thế là em bắt đầu học bắt
chước họ. Em bắt chước nói được nhiều lắm. Rồi em ra
antikvárium mua được một cuốn từ điển Hung - Việt, thế là
em học. Rồi bắt đầu em đi cùng với người Việt nam ở đây
đi lên gặp chủ chợ, hay giúp họ giao tiếp với người Hung,
xong việc họ cho bao nhiêu tiền em lấy bấy nhiêu.
Mihály kể, cứ theo cách bắt chước nghe âm thanh giọng nói
kiểu ấy, cậu ta lần lượt học tiếng Tàu, tiếng Ả rập,
tiếng Thổ, nghĩa là dân cư chợ giời này nói ngôn ngữ thuộc
quốc gia nào, cậu ta tập nói ngôn ngữ ấy, và nhận tuốt
tuột các loại "dịch vụ" từ thông ngôn đến nhắn tin
chủ này với chủ kia, đến chạy đi mua thuốc lá hộ, viết
thuê lên một nắp hộp giày vài chữ để chủ hàng đặt lên
đống hàng hóa rao bán…
Cậu ta biến thành một đứa con của chợ giời quốc tế Đông
Âu như thế đấy.
Đúng lúc tôi vừa chuẩn bị để "lên đường" vừa nói
chuyện "nốt" với Mihály, thì ông người quen "làm chả"
chạy từ trong bếp ra, mở nắp một cái nồi vĩ đại khói
bốc lên mù mịt và gắp những khung chả vàng suộm nóng hổi,
to như những cái đĩa cỡ lớn ra bàn.
Một người ở đâu xồng xộc chạy vào, vội vã giục ông
một cái gì đấy, ông "làm chả" bỏ cái bàn nghi ngút khói,
chạy vào bếp lấy một cuốn sổ và tìm nháo nhào khắp nơi ra
một cái bút, định viết. Nhưng rõ ràng cái bút "có vấn
đề", nó làm ông gạch ngang gạch dọc, khua lia lịa vào mép
trang giấy mãi không xong, ông "làm chả" chạy bay ra khỏi
"quán túp" lụp xụp, ném cái bút xuống đất, ông vừa dẫm
đạp lên nó bành bạch, vừa chửi rủa hết lời:
- "Lày" thì cho mày chết…. "lày"…"lày" thì cho mày
chết…
Tôi tưởng đang nhìn thấy bác nông dân đang hành hạ cái sân
gạch nhà bác vì một chuyện gì đấy, mà khi còn bé, theo mẹ
về quê ăn giỗ, tôi đã nhìn thấy…
Không nén được, tôi phá lên cười.
…..( CÒN NỮA….)
<strong>Nguyễn Hồng Nhung</strong>
(Budapest 2012.11.13)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20121114/nguyen-hong-nhung-nhung-noi-niem-tieng-viet),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét