Nếu bạn là người Việt Nam – nhất là nếu bạn học báo
chí hoặc một chuyên ngành gì đó thuộc về khoa học xã hội
– thì nhiều khả năng bạn đã được nghe một ông thầy hay
bà cô đáng kính nào đó chê bai hệ thống bầu cử lãnh đạo
ở các nước tư bản, đặc biệt là Mỹ.
Lý do được nêu ra thường rất mơ hồ, kiểu như "nó (việc
bầu cử) chỉ phục vụ cho giai cấp thống trị". Trong
trường hợp mà chúng ta bàn tới ở đây – tức là nước Mỹ
– thì lý do mà một vị bô lão từng đưa ra cho tôi là "nó
là gián tiếp" và do đó, "người dân bỏ phiếu không có ý
nghĩa gì".
Sự gián tiếp ở đây nghĩa là bạn không trực tiếp bầu ai
đó làm tổng thống. Bạn chỉ bầu ra các đại cử tri và họ
sẽ thay mặt bạn bầu tổng thống.
Trang web của Đại sứ quán Mỹ có giải thích rất rõ ràng về
vấn đề này:
<div class="special_quote"><em>Theo thể thức mà cơ quan lập pháp qui
định, mỗi bang sẽ cử ra một số đại cử tri bằng tổng
số thượng nghị sĩ và hạ nghị sĩ tại Quốc hội. Thượng
nghị sĩ, hạ nghị sĩ hay những người giữ chức vụ trong các
cơ quan công quyền không được bầu làm đại cử tri.</em>
…
<em>Người dân Mỹ bỏ phiếu cho các đại cử tri, những
người này sau đó sẽ bỏ phiếu bầu tổng thống. Cục Lưu
trữ Quốc gia là cơ quan chính phủ liên bang có nhiệm vụ giám
sát tiến trình này.</em>
<em><strong>Mỗi bang được phân bổ số đại cử tri bằng tổng
số thượng nghị sĩ của bang đó (luôn là hai) và số đại
diện của họ tại Hạ viện</strong>, dựa trên thống kê dân
số tiến hành 10 năm một lần. Hiện nay, bang đông dân nhất
là California có 55 đại cử tri, trong khi đó bang có cư dân ít
hơn như Bắc Dakota có thể chỉ có 3 hoặc 4 đại cử tri.</em>
…
<em>Năm 2008, 48 trong số 50 bang và Quận Colômbia thực hiện
nguyên tắc "người thắng được tất cả". Ví dụ, tất
cả 55 phiếu của đại cử tri California được dành cho người
chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu phổ thông ở bang đó, ngay
cả khi chiến thắng đó là sít sao 50.1%-49.9%. Chỉ có hai bang
là Nebraska và Maine không theo nguyên tắc người thắng được
tất. Ở các bang này, phiếu đại cử tri có thể phân bổ cho
các ứng cử viên thông qua phân bổ phiếu bầu theo tỉ
lệ.</em></div>
Tất nhiên, câu hỏi luôn luôn là tại sao lại phải có đại
cử tri (elector) thay vì để cho dân chúng bầu trực tiếp
người lãnh đạo cao nhất của họ.
Đây chính là điểm các "tuyên truyền viên" và "hồng vệ
binh" Việt Nam thường khai thác để <em><strong>đánh
lừa</strong></em> các bạn trẻ thiếu hiểu biết.
Lý do rất đơn giản: Mỹ là một liên bang, mỗi bang – dù
giàu hay nghèo, đông dân hay thưa thớt, đa sắc tộc hay
không,… – <em><strong>đều có quyền độc lập và tiếng nói
như nhau</strong></em>. Vì vậy, họ đưa ra cơ chế bầu gián
tiếp thông qua đại cử tri để một bang bé nhỏ như Bắc
Dakota không "chìm nghỉm" giữa các bang lớn khác (trong ví
dụ ở trên, California có 53 đại cử tri tương ứng với số
đại diện ở Hạ viện trong khi Bắc Dakota chỉ có 1 – nếu
như bầu trực tiếp thì chênh lệch số phiếu giữa 2 bang này
lên tới 53 lần).
Tất nhiên, người dân vẫn được tôn trọng: các bang đông
dân bao giờ cũng có nhiều dân biểu tại Hạ viện và một số
lượng tương đương đại cử tri đại diện cho họ.
Nguyên tắc "người thắng được tất cả" không phải là
bắt buộc, nhưng áp dụng ở 48/50 bang [có lẽ] là để tăng
tính nhất quán trong bang đó – điều này tôi không thực sự
chắc chắn. Khi một ứng cử viên đã thắng tại một bang, dù
là sát nút, thì coi như toàn bộ bang đó ủng hộ ông ta.
Vậy nên các ứng cử viên phải rất chú ý tới các bang có
nhiều phiếu – việc thắng tại nhiều bang không có nghĩa là
sẽ thắng trên toàn quốc với đủ 270 phiếu đại cử tri.
Cũng vì thế mà hiện đã có một vài nguồn dự đoán là Obama
sẽ tái đắc cử vì thăm dò cho thấy ông sẽ dành được trên
270 phiếu (quá 50%).
Tóm lại, tôi cho rằng đó là một cơ chế văn minh và công
bằng (công bằng theo nghĩa các bên đều chấp nhận – nên
nhớ rằng những "thỏa thuận" này đã có từ lâu và các
bang không bao giờ chấp nhận nếu cho rằng "thỏa thuận"
ảnh hưởng tới quyền lợi của họ).
Nhân tiện, bạn có nghĩ là
Việt-Nam-trên-đường-đi-lên-chủ-nghĩa-cộng-sản văn minh hơn
"tư bản" giãy chết không ?
Thực tế là việc bầu thủ tướng và cả chủ tịch nước ở
Việt Nam đều là gián tiếp (tổng bí thư Đảng Cộng sản thì
không bàn tới tại đây).
Tôi không nghĩ là có ai đó trong chúng ta bỏ phiếu ủng hộ
(hay phản đối) việc ông Nguyễn Tấn Dũng lên làm thủ tướng
– chưa nói tới nhiệm kỳ thứ ba của ông ta.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20121030/the-4th-avenue-cafe-bau-cu-kieu-my),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét