Đặng Ngữ - Tại sao chúng ta lại chọn con đường như vậy?

<center><img
src="http://danluan.org/files/u1/sub02/303656_342648202496148_1093779298_n.jpg"
width="400" height="300" alt="303656_342648202496148_1093779298_n.jpg"
/></center>

<em>Nếu thật lòng bầu bí thương nhau, xem nhau như anh em trong
một nhà thì chúng ta phải xem tổ tiên của người Khơ-me cũng
như tổ tiên của người Kinh. Nghĩa là, văn hóa, văn minh của
người Khơ-me phải được xem là văn hóa, văn minh của người
Việt Nam. Chúng ta nhất thiết phải xây dựng lại tinh thần
Việt, tương lai chung của một nước Việt Nam bằng việc đối
xử công bằng, tôn trọng, kính ngưỡng những giá trị lịch
sử mới hòng thoát khỏi nguy cơ Hán hóa từ trong suy nghĩ. </em>

<center><img
src="http://danluan.org/files/u1/sub02/383213_342647259162909_1441835727_n.jpg"
width="400" /></center>

<em>Nếu thật lòng bầu bí thương nhau, xem nhau như anh em trong
một nhà thì chúng ta phải xem tổ tiên của người Chăm cũng
như tổ tiên của người Kinh. Nghĩa là, chúng ta phải kính
trọng thủy tổ của người Chăm như cái cách chúng ta kính
trọng Hùng Vương-thủy tổ của người Kinh vậy. Nên nhớ,
chính sự pha trộn giữa ngôn ngữ của các cư dân thuộc nền
văn minh sông Hồng và văn minh Chăm đã cho ta hệ thống ngôn
ngữ mà chúng ta hiện đang sử dụng: chữ quốc ngữ. Muốn
thoát khỏi nguy cơ Hán hóa từ trong suy nghĩ, cần phải truy
nguyên và xiển dương những giá trị gốc như vậy.</em>

<center><img
src="http://danluan.org/files/u1/sub02/283041_342647139162921_1318243192_n.jpg"
width="400" /></center>

<em>Muốn thoát khỏi nguy cơ Hán hóa từ trong suy nghĩ, chúng ta
cần phải quay về với những giá trị gốc, không nhất thiết
phải hoành tráng, to lớn, đồ sộ...của văn minh phương Bắc
mà quay về với những thứ nho nhỏ, be bé, xinh xinh... nhưng
chứa đựng trong đó tư duy của chính chúng ta, những người
phương Nam bất khuất. </em>



Trong các loại bệnh, bệnh về não vốn khó thăm khám, chẩn
đoán, kê toa và được liệt vào loại bệnh nguy hiểm nhất.
Người có bệnh não thường không biết mình mắc bệnh nên
không đề phòng. Trường hợp phát hiện ra bệnh thì ngoài
việc tìm ra đơn thuốc phù hợp, con bệnh phải kiên trì và
đủ dũng cảm mới mong khỏi bệnh. Thường nghe nói "bệnh từ
tâm mà ra" bởi não bộ con người ta điều khiển mọi hoạt
động của cơ thể con người, tâm có ổn thì thân mới khỏe,
tâm không ổn thì cơ thể sinh lắm chứng bệnh tật. Một dân
tộc có thể tồn tại bên cạnh Trung Hoa mấy ngàn năm nay mà
không bị đồng hóa, không bị thôn tính ắt hẳn không phải
một dân tộc tồi. Hẳn bên trong dân tộc ấy phải có cái gì
đặc biệt, rất đặc biệt. Điều đấy chúng ta không thể
phủ nhận. Câu hỏi đặt ra là: tại sao chúng ta có thể tồn
tại mà không thể văn minh, hùng cường được? Ở vào những
khúc quanh lịch sử, dân tộc ta luôn có những lựa chọn không
thể hiểu nổi, hết lần này đến lần khác. Có người bảo
rằng chúng ta không may. Có người bảo rằng số phận dân tộc
mình phải chịu cảnh như vậy. Cá nhân tôi, tôi không chịu
cách lý giải đấy. Vậy thì do điều gì làm cho chúng ta ra
nông nổi như thế này? Hay chăng dân tộc chúng ta dung chứa
một khuyết tật gì đấy, một khuyết tật tập thể trong cách
suy nghĩ, một khuyết tật truyền thừa từ tổ tiên trong cấu
trúc tư duy của người Việt ? Nếu thừa nhận cái khuyết tật
trong tâm lý dân tộc đấy thì chúng ta phải phá bỏ tất cả
sao? Vậy thì chúng ta còn gì? Theo tôi, phải phá bỏ để xây
dựng lại còn hơn tiếp tục dung chứa những khuyết tật đó,
cái thứ độc hại trong tư duy đã làm cho chúng ta tồn tại
nhưng tồn tại chẳng khác chi đời sống thực vật.

Đời sống nhân loại từ thời cổ đại cho đến nay vốn
được xây dựng xoay quanh các trục sau đây: kinh tế, chính
trị và văn hóa. Nếu suy nghĩ cho thật kỹ, đời sống văn hóa
chính là thượng tầng kiến trúc mà kinh tế & chính trị là
hạ tầng của xã hội nhân loại, cũng như của mỗi dân tộc.
Không cần thảo luận gì nhiều, hẳn nhiên, chúng ta đánh giá
nền văn minh của một dân tộc dựa trên nền thượng tầng
kiến trúc của dân tộc ấy bao gồm: tôn giáo, tư tưởng và
nghệ thuật. Liệt kê ra từng phân ngành riêng biệt thì gồm 03
phân ngành nhưng cái gốc của cả tôn giáo và nghệ thuật
đều nằm ở nơi tư tưởng. Nói cho ngay, tư tưởng-cái gốc
của cả kinh tế và chính trị bởi <em><strong>kinh tế hay chính
trị thì cũng bắt nguồn từ những cái lý tất nhiên của nó,
nghĩa là, phải có những tư tưởng ấy thì mới có những nền
tảng kinh tế và chính trị ấy</strong></em>. Muốn tìm hiểu cho
thấu đáo nguyên nhân tại sao Nhật Bản có thể duy tân tự
cường mà văn minh, hùng mạnh mà không phải Trung Hoa hay Việt
Nam (theo rất nhiều người vẫn quan niệm, cả ba nước này
được xem như "đồng chủng đồng văn" và chịu ảnh hưởng
nhiều nơi tư tưởng Khổng Mạnh và triết lý Phật Giáo),
chúng ta phải đi tìm cái gốc của vấn đề: cách suy nghĩ của
người Nhật Bản, tư tưởng Nhật Bản. Tôi dám chắc rằng,
cái tư tưởng Nhật Bản ấy, nó phải có điều gì riêng có,
rất đặc sắc và vượt trên hẳn tư tưởng Trung Hoa và Việt
Nam cùng thời. Cái tư tưởng ấy thể hiện tinh thần quốc gia
Nhật Bản. Vì cái tinh thần quốc gia ấy mà giai cấp cầm
quyền khôn ngoan sáng suốt chọn lựa duy tân tự cường thay
đổi vận mệnh quốc gia. Vì cái tinh thần quốc gia ấy mà
tầng lớp trí thức tinh hoa sốt sắng làm người hướng đạo
tiên phong cho công cuộc cải cách. Vì cái tinh thần quốc gia
ấy mà quần chúng nhân dân lập chí hăm hở tấn hóa tự
cường. Chẳng giống nơi giới cầm quyền của Trung Hoa và
Việt Nam: đầu óc ngu dại, cứ ngồi lì trên ngôi cao, lấy
quyền cao và sức mạnh bạo lực để đè ép, cản trở ý
muốn duy tân tự cường của quốc gia nên công cuộc duy tân
không sao thực hiện nổi. Lại thêm đám trí thức hủ nho, thủ
cựu cứ tưởng mình khôn lắm rồi, mạnh lắm rồi chẳng thèm
đổi mới. Cái mâu thuẫn ấy cứ mỗi ngày một dâng lên tạo
thành cách mạng đổ máu tàn bạo mà vẫn không đi đến đích
văn minh được. Rốt cuộc vẫn nằm trong cái vòng yếu hèn,
phụ thuộc mà mất nước. Bài học lịch sử ấy dường như
đang lặp lại với Việt Nam. Nhật Bản duy tân tự cường
thành công bởi họ có quần chúng nhân dân rất có chí, trí
thức thì thức thời và chính quyền rất sáng suốt.

Nói chuyện vui, tôi vốn kỹ sư điện tử, thật lòng chẳng
biết gì về kiến trúc với lại mỹ thuật. Mấy năm trước
làm thuê cho tụi ngoại quốc nên thỉnh thoảng có qua lại
Thượng Hải, Thâm Quyến, Hồng Kông, Ma Cau...rồi học được
cái nghề: "architectural lighting solution" chuyên thiết kế, cung
cấp các giải pháp chiếu sáng cho các tòa nhà. Có người hỏi
tôi, sao lại đâm đầu vào cái chuyên ngành gì mà hẹp vậy.
Tôi trả lời, cái gì Hồng Kông, Thượng Hải, Ma Cau, Thâm
Quyến có thì Hà Nội, Sài Gòn vài năm sau sẽ có, giống y
hệt, không chạy thoát được. Ô hay, sao tôi lại dám qủa
quyết như thế nhỉ ? Ngẫm mà xem, cái suy nghĩ này không chỉ
mình tôi. Rất nhiều người đã nghĩ như vậy và đã làm như
vậy. Thể loại nào bán chạy nhất trên thị trường sách mấy
năm nay ? Xin thưa, sách dịch các truyện ngắn, tiểu thuyết
ngôn tình của các tác giả đô thị Trung Quốc. Lối viết của
các nhà văn trẻ ăn khách chúng ta cứ giống giống như các nhà
văn trẻ ăn khách bên Tàu. Tôi không cho rằng họ đạo văn hay
thuổng ý của đồng nghiệp bên Tàu. Nhưng từ lối hành văn
cho đến cách dùng chữ, rồi ý tứ, rồi cốt truyện... tất
thảy đều na ná như văn học Tàu. Cái gì dân Tàu làm giả,
làm dối được thì người Việt cũng làm được dù cái sự
giả, sự dối không bằng với người Tàu. Người Tàu phun hóa
chất vào trái cây thì người mình chơi phóc môn vào bánh phở.
Người Tàu lấy thịt thối làm nhân bánh bao thì ta lấy thịt
thối làm cơm hộp. Người Tàu phá hủy môi sinh thì người ta
xem nhẹ sinh thái. Có thể liệt kê rất, rất nhiều những sự
giống nhau đến kỳ quặc như vậy. Tự hỏi, người Tàu
truyền bá mấy cái trò đấy cho người mình ư ? Không thể
kết luận như vậy được. Hay người mình cử người sang Tàu
học hỏi mà mang về nước hại lẫn nhau ? Lại càng không
thể. Tại sao người mình lại có những thói quen, hành động
giống người Tàu đến vậy ? Nếu đồng ý với nhau rằng, tư
duy thể hiện thành hành động thì hóa ra người mình có cách
suy nghĩ giống người Tàu sao ? Cũng có thể lắm chứ.

Bây giờ, quay trở lại với câu hỏi đặt ra từ đầu,
<em><strong>tại sao chúng ta lại chọn con đường như
vậy?</strong></em> Tôi cho rằng, chúng ta không chủ động trong
việc chọn lựa. Chúng ta đã chọn lựa như cái cách mà người
Tàu đã chọn lựa. Cứ vào những khúc quanh của lịch sử, khi
đòi hỏi phải chọn lựa thì lại thấy những người lèo lái
vận mệnh quốc gia ngoái cổ sang phương Bắc để xem bên đấy
làm như thế nào. Cứ như thể dưới vòm trời này không đâu
hơn Trung Hoa. Cứ như thể trên bề mặt đất này không nơi nào
văn minh cho bằng nền văn minh của người Hán. Đến ngay cả
một tác phẩm vĩ đại của nền văn học Việt như Truyện
Kiều của Nguyễn Du cũng phải dựa vào nguyên tác của một tay
vô danh bên Tàu có tên gọi Thanh Tâm Tài Nhân. Phải chăng cụ
Nguyễn Du nhà ta không có khả năng sáng tác từ một nguyên
bản do chính cụ tạo nên? Nói như thế tức coi thường bậc
danh nhân của nhà mình rồi. Có thể Nguyễn Du không ý thức
việc này. Nhưng Freud và Carl Jung có thể lý giải: bởi cấu
trúc tư duy của Nguyễn Du, cái văn hóa Hán nó truyền thừa từ
tổ tiên đã ăn sâu vào tận vô thức của đại thi hàoi.
Nguyễn Du đã như vậy, các sĩ phu khác của chúng ta cũng không
khá hơn. Thứ Nho giáo của chúng ta là thứ Nho giáo cặn bã,
không được tinh lọc với tên gọi Việt nho. Sĩ phu chúng ta
muôn đời thờ hai chữ "trung quân" mà không biết đến quần
chúng nhân dân cái chi cả. Vua cho ăn thì ăn, vua bảo nói thì
nói, vua bảo viết thì viết. Cho nên, cái sử của nước ta
chỉ thuần túy thứ sử của nhà cầm quyền đánh nhau mà chả
thấy hình bóng quần chúng nhân dân đâu cả. Lịch sử đâu
phải một dòng sông đầy máu và chiến sĩ trận vong. Hai bên
bờ lịch sử phải có kẻ cày ruộng, người dệt vải, học
trò đi học... nữa chứ. Rõ ràng, cách viết sử của mình cũng
thuần một thứ copy cách viết lịch sử của người Hán. Có
người thắc mắc, sao người Việt chúng ta không thể lập
thuyết? Lập thuyết để làm gì khi Khổng Tử vẫn còn ngồi
bệ vệ trên cao kia, nơi phát khởi nguyên khí quốc gia. Lập
thuyết để làm gì khi ngày ngày sĩ tử nước ta vẫn vái lạy
con người xa lạ đến từ Trung Nguyên kia. Những người suy
nghĩ giống nhau thì hành động giống nhau, những nền văn hóa
giống nhau thì chọn lựa cũng giống nhau. Một người am hiểu
văn hóa, chính trị như ông Nguyễn Xuân Tụ có ý gì khi lấy
cái "nick name" Hà Sĩ Phu? Sĩ phu Bắc Hà ư? Cái "nick name" đầy
Nho nghĩa ấy gợi nên nhiều suy nghĩ về việc chúng ta bị Hán
hóa từ trong cấu trúc tư duy. Nó làm chúng ta nhớ đến một
vị quân vương chăng? Cho nên, cá nhân tôi cho rằng ngày nào mà
người phương Bắc chưa thay đổi mô hình chính trị hay chủ
thuyết của họ thì ngày đó nước mình vẫn chưa có hi vọng
thay đổi gì lớn. Chúng ta không chống Tàu, chúng ta không kỳ
thị Tàu nhưng ngày nào mà chúng ta chưa nhận thức đúng vấn
đề để thay đổi từ trong cái cách mà chúng ta tư duy thì:
<em><strong>đừng có mơ</strong></em>.

...

Tôi nói sai chăng?

Tự đáy lòng mình, với tư cách một con dân đất Việt, tôi
sẽ reo mừng nếu tôi nói sai các bạn ạ.

-----------------------------------------------------------------------------------------

Sài
Gòn, 11/09/2012

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/14269), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!