Trong một luận án tiến sĩ đại học Yale, phân tích lịch sử
truyền đạo Công Giáo vào Việt Nam, tớ đọc được một
chuyện về một vụ đất đai. Một vụ vừa có chuyện cưỡng
chế, vừa có chuyện không cưỡng chế trong đó. Tớ kể
chuyện này ở đây, bạn nào suy diễn linh tinh là chuyện riêng
của bạn.
Chuyện xảy ra năm 1937, vào thời cực thịnh của thực dân
Pháp tại Đông Dương, khi mà tất cả các phong trào kháng
chiến đều bị dẹp hết, một thế hệ công chức bản xứ
đã có mặt để thực hiện tất cả những chính sách gì mà
Pháp cần. Hầu hết cơ sở hạ tầng đều đã hiện diện –
trường học, nhà thương, đường sắt, v.v.
Năm đó, chính quyền thành phố Hà Nội ra quyết định dời
một nghĩa trang Công Giáo. Một lý do được nhà cầm quyền ghi
là "<em>nằm bên cạnh một con đường cái dẫn tới thủ đô,
nó gây cảm giác chết chóc trên đường đi.</em>"
Họ định dọn qua một địa điểm khác, thì địa điểm này
lại nằm cạnh một ngôi đình thờ <em><strong>Hai Bà
Trưng</strong></em>.
Ông <em><strong>Phạm Huy Lục</strong></em>, lúc đó là Chủ tịch
Viện Dân biểu Bắc Kỳ, phản đối. Ông nói dọn nghĩa trang
vào giữa thành phố là vi phạm phép vệ sinh. Nhưng phía Pháp
không nghe.
Thấy vậy, ông Lục đổi chiến thuật, ông mang Hai Bà ra dọa,
ông nói địa điểm này xúc phạm một "đền thờ quốc gia"
vì tính linh thiêng của Hai Bà v.v.
Trong một bức thư trả lời, người giám đốc sở Công chánh
của Hà Nội phản bác là ngôi đình này chỉ mới xây có 200
năm, chỉ là một trong hàng ngàn đình làng, không phải là
đình cổ từ thời xưa, không nằm trong danh sách di tích lịch
sử của trường Viễn Đông Bác Cổ.
Nói vậy nhưng ông Pháp này cũng nhịn ông Lục. Ông này đề
nghị một địa điểm khác.
Thì ở địa điểm này, người chủ miếng đất bên cạnh lên
tiếng phản đối. Lúc đầu, ông này cũng nêu lý do vệ sinh
này nọ. Sở Công chánh không nghe.
Ông chủ đất lại bèn đem tôn giáo ra dọa. Ông nói bên cạnh
chỗ đề nghị làm nghĩa trang này là một cái đền của
<em><strong>đạo Lão</strong></em>, thờ <em><strong>Tú Uyên – Giáng
Kiều</strong></em>.
Ông chủ tỉnh Hà Nội viết một bức thư lên quan
<em><strong>Toàn Quyền</strong></em>, càm ràm là cái đền này chả
dính dáng gì tới dự án nghĩa trang này cả.
Nhưng cũng nhịn, bỏ ý định dời nghĩa trang.
Tóm lại là trong vụ này có những chuyện như sau:
* Thực dân Pháp di dời một nghĩa trang của người Công Giáo
– là những người mà giới trí thức cộng sản hay đồng hóa
với chế độ thực dân.
* Một ông bản xứ, trong cái Viện Dân biểu Bắc Kỳ mà sử
gia cộng sản hay dựng lên hình ảnh là nghị gật tay sai, ông
này lên tiếng phản đối nhà cầm quyền, và phản đối thành
công. Không cưỡng chế miếng đất gần đình nữa.
* Một ông chủ đất bản xứ, tức là kẻ bị cai trị trong
chế độ thuộc địa, cũng phản đối thành công, chống
được quyết định cưỡng chế miếng đất gần nhà ông, gần
một đền thờ Tiên.
Như đã nói, tớ chỉ kể chuyện thời xưa, thời mà dân ta bị
áp bức bóc lột dưới chế độ thực dân. Tớ không kể
chuyện thời nay, bạn nào suy diễn linh tinh, bị thất vọng hay
gì đấy, ráng chịu.
______________________
Luận án này là "<em>Catholic Vietnam: Church, Colonialism and
Revolution, 1887-1945</em>," đại học Yale University, năm 2008, tác
giả <em><strong>Charles Patrick Keith</strong></em>. Ông lục lọi văn
khố ở Hà Nội, Sài Gòn, Paris, Aix-en-Provence, cũng như trong thư
viện Việt Nam tại đại học Cornell.
Tiến sĩ Keith hiện <a
href="http://history.msu.edu/people/faculty/charles-keith/">dạy sử Đông
Nam Á</a> tại Michigan State University. Luận án này đoạt giải
Henry A. Turner Dissertation Prize, và sắp tới sẽ được xuất
bản dưới dạng sách, tựa "<em>Catholic Vietnam: A Church from
Empire to Nation, 1862-1954,</em>" NXB University of California Press
(thuộc đại học UC, quen gọi là Berkeley).
Talawas đã từng dịch một bài viết của TS Keith, <a
href="http://www.tapchitalawas.org/pdf/talawas_tapchi_muathu09_Keith.pdf">ở
đây</a>.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12663), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét