Mới hơn 4 tháng đầu năm 2012 ở Việt Nam đã xảy ra ba vụ
cưỡng đoạt đất có đổ máu: Tiên Lãng (Hải Phòng):
05/01/2012, Văn Giang (Hưng Yên): 24/04/2012 và Vụ Bản (Nam Định):
09/05/2012.
Đất là một trong những tài nguyên hiếm, nguồn lực cơ bản
cần cho sự sinh tồn, phát triển của con người. Đối với
Việt Nam, nước có mật độ dân số đứng vào nhóm chật
chội trên thế giới[i], thì đất lại càng hiếm và quí giá
hơn nữa.
Theo kinh tế học, có hai cách cơ bản để việc phân bổ các
nguồn lực hiếm trong xã hội được công bằng, đó là thông
qua: thị trường và nhà nước.
Cách phân bổ của thị trường có thể tóm gọn qua cụm từ
đầy tính gợi hình của Adam Smith: "bàn tay vô hình"
(invisible hand). Bàn tay phân bổ vô hình chính là sự tương tác,
tự điều phối, cân chỉnh của vô số những dự định, ước
muốn vô cùng đa dạng, luôn biến đổi, không thể biết hết,
và không một lực lượng nào có thể kiểm soát được hết
của con người trong thị trường, gọi là quan hệ cung-cầu,
trên hai nguyên tắc có tính nền tảng là sự tự nguyện (không
cưỡng ép) và cùng hưởng lợi (hai bên cùng thấy có lợi).
Bình thường, khi một giao dịch về đất trên thị trường
được thực hiện cũng đồng nghĩa với việc cả bên bán
(giao) và bên mua (nhận) đều hài lòng vì đều đã thu được
lợi ích (hoặc ít ra là họ tự nghĩ rằng đã thu được lợi
ích) qua giao dịch trên cơ sở quyết định cuối cùng là của
chính họ. Nhưng bản chất của con người là bất định và
bất toàn nên sự phân bổ của thị trường sẽ có những
khiếm khuyết như lừa đảo, cưỡng ép, nhầm lẫn, bất lực
v.v.
Chính những khiếm khuyết đó của thị trường mới làm cho
cách phân bổ thông qua nhà nước trở nên cần thiết và quan
trọng. Nhưng vai trò quan trọng đó của nhà nước không có
nghĩa, như đã từng bị hiểu lầm, rằng nhà nước phải thay
thế hoàn toàn thị trường hay phải can thiệp vào tất cả các
phân bổ (giao dịch) của thị trường. Bởi nhà nước cũng là
những con người cụ thể, nếu lại được hoàn toàn quyết
định cho các giao dịch thì cũng sẽ lại phạm vào những
khiếm khuyết của thị trường. Nói cách khác sự phân bổ
của nhà nước đối với các nguồn lực hiếm trong xã hội
để đảm bảo tính công bằng thì phải và chỉ là để trám
sửa (bổ khuyết và sửa chữa) các khiếm khuyết của thị
trường: giữ cho mọi giao dịch được thực hiện trên cơ sở
tự nguyện, minh bạch. Nhà nước phải sẵn sàng đứng giữa,
chứ không phải đứng trên, các bên có xung đột trong một
phân bổ (giao dịch) của thị trường, để lắng nghe các bên,
tìm hiểu và cuối cùng là phán xét không thiên vị. Nghĩa là
để có thể có được vai trò "trám sửa" đó, nhà nước
(dù hiểu theo nghĩa nào) phải ít nhất là một nhà nước không
bị khống chế bởi (hoặc không phải của) một cá nhân, một
đảng phái hay một nhóm người nào trong xã hội – thị
trường.
Việt Nam hiện nay, ngoài yếu tố đất chật người đông, vẫn
thuộc những nước đang phát triển, nghĩa là các tiềm năng,
nhu cầu và sự gia tăng về kinh doanh còn rất lớn do đó điều
chắc chắn là các giao dịch, phân bổ về "đất" (một trong
bốn thành tố cơ bản của nguồn lực cần cho kinh doanh: đất,
vốn (tiền), nhân công và tinh thần kinh doanh) sẽ còn gia tăng
rất mạnh. Và đương nhiên các giao dịch, phân bổ bất
thường, bất công về đất trên thị trường cũng sẽ gia tăng
và cần phải có tác động, điều chỉnh của nhà nước để
lập lại công bằng. Nhưng đáng tiếc, cả về mặt lý thuyết
lẫn thực tế, nhà nước ở Việt Nam hiện nay chỉ là một cơ
quan cấp dưới của một đảng chính trị hiện tồn hợp pháp
duy nhất – Đảng Cộng sản Việt Nam – một nhóm người
chỉ chiếm khoảng 03% dân số hoặc chiếm ít hơn nữa nếu
chỉ tính 14 người trong Bộ Chính trị. Một hệ thống quyền
lực nhà nước từ trung ương tới địa phương và ở mọi
ngành quyền lực, từ lập pháp, hành pháp hay tư pháp cho tới
cả hệ thống báo chí ("quyền lực thứ tư") đều chỉ do
một tổ chức (đảng) lãnh đạo, bổ nhiệm hay đề cử thì
đương nhiên hệ thống nhà nước đó sẽ không thể có vị
thế độc lập hay trung gian (dù chỉ là tương đối) trên thị
trường-xã hội được. Chưa kể các thành viên, những con
người luôn có những ham muốn tự nhiên về kinh tế, của hệ
thống nhà nước đó lại rất có thể chính là một chủ thể
trong các giao dịch, phân bổ đất trên thị trường. Do đó,
một điều tất yếu là chừng nào Nhà nước Việt Nam hiện nay
còn là của một nhóm người (không do toàn dân lựa chọn và
bầu ra) và kinh tế còn phát triển thì những giao dịch, phân
bổ bất công về đất (và nhiều nguồn lực quí hiếm khác
như rừng, biển, đảo, kể cả chủ quyền quốc gia v.v.) sẽ
còn tiếp diễn, gia tăng và không thể có cơ chế hữu hiệu
để lập lại công bằng. Và xấu hơn nữa là nhà nước hiện
nay đương nhiên sẽ nghiêng về phía, hoặc đồng thời là,
những chủ thể có sức thao túng về kinh tế hay chính trị (suy
cho cùng cũng là kinh tế) trên thị trường, không kể là nội
tộc hay ngoại bang.
Trở lại ba vụ cưỡng đoạt đất có đổ máu ở trên, diễn
tiến trong cả ba vụ đó đều cho thấy rất rõ ràng Nhà nước
Việt Nam đã không chỉ không giữ vai trò độc lập (đứng
giữa) cho các bên trong tranh cãi về đất mà còn dùng vũ lực
để buộc một bên (những người nông dân) phải từ bỏ
quyền sử dụng đất hợp pháp cho phía bên kia (các thành phần
kinh doanh đang cần đất). Thực tế này một lần nữa chứng
minh rằng một đảng, bất kể với tên gọi và danh nghĩa gì,
khi đã trở thành một tổ chức siêu quyền lực nằm trên hệ
thống nhà nước thì việc sử dụng cái quyền lực nhà nước
đó vào việc gì ( kể cả để huy động toàn dân chống đế
quốc hay cấm toàn dân chống ngoại xâm; để cấm hoàn toàn tư
nhân kinh doanh hay tha hồ thao túng, câu kết với giới kinh doanh,
v.v.) là hoàn toàn tùy thuộc vào việc đảng đó thấy lợi hay
hại cho quyền lực của nó mà thôi. Việc cướp đất cho
người này để cấp cho người kia trong những ngày qua chỉ là
một trong vô vàn những ý định tự quyết của cái đảng
độc quyền đó. Ngay cả lương tâm, nhân phẩm, quyền con
người và lòng yêu nước cũng còn bị trấn áp, khinh rẻ, bác
bỏ thì còn thứ gì cái đảng đó không dám chiếm đoạt? Cái
<a href="http://jbnguyenhuuvinh.wordpress.com/2012/05/08/noidaupv/">bi kịch
dở khóc dở cười của hai phóng viên chính thống</a> trong vụ
Văn Giang vừa qua cũng chỉ là hệ quả nhỏ của cái logic tất
yếu trong cướp đoạt. Không bao giờ có kẻ cướp nào lại
để cho người khác chứng kiến, ghi lại cảnh cướp đoạt
của chúng.
Đương nhiên trong kỷ nguyên thông tin Internet hiện nay, ngoại
trừ những kẻ được lợi lộc từ kẻ cướp hoặc có đầu
óc không bình thường, không ai lại lên tiếng ủng hộ sự
"cướp đoạt".
Tuy nhiên, sự phản đối cướp đoạt dù căm phẫn, thống
thiết đến mấy, cũng khó có thể hơn được mũi tiêm giảm
đau cho con bệnh đang đau ruột thừa, nếu cứ mãi tránh né cái
nguyên nhân gốc rễ của sự cướp đoạt. Những an ủi, động
viên nạn nhân bị cướp đất của ngày hôm nay nếu lại góp
thêm phần củng cố cho niềm tin yêu, sự kính trọng vào một
đảng, một lãnh tụ đã từng gây ra bao cái chết oan khiên cho
nông dân và đã nhón trọn những quyền, những tự do ít ỏi
trong tay người dân sang hết tay đảng, thì cũng chẳng khác
nhiều việc nói với cả dân làng đang nháo nhác tìm công lý
rằng cứ yên tâm vì mọi chuyện đã có mẹ con Lý Thông lo
rồi.
Đương nhiên sẽ là hoang tưởng nếu cho rằng phương thuốc cho
những căn bệnh của đất nước có thể dễ dàng tìm thấy
ngay trong một lần hay có thể đến chỉ từ một lối nghĩ,
một cách làm. Nhưng nếu cứ nhất định không chịu tìm, không
chịu thừa nhận nguyên nhân gốc của căn bệnh thì ước mong
chữa trị bệnh cũng chỉ là một hoang tưởng hoặc một sự
lừa dối mà thôi.
Việc tìm ra nguyên nhân sâu xa của bệnh tật, bất kể của con
người hay xã hội, luôn phải là việc, là trách nhiệm hàng
đầu của giới có học. Vậy khi giới "tinh hoa" của một
xã hội đầy bệnh tật lại lảng tránh, lại không chịu nói
thẳng ra cái nguyên nhân sâu xa của tình trạng bệnh hoạn của
xã hội thì tầng lớp ít học, những nạn nhân chân lấm tay
bùn của xã hội còn biết trông cậy vào ai? Nhưng chính đó
lại là một bi kịch, một oái ăm của mọi xã hội bệnh hoạn
kiểu toàn trị: sự bệnh hoạn xã hội không chỉ "trùm"
lên giới có học mà còn "ăn" cả giới "tinh hoa". Họ
vừa là nạn nhân lại vừa là thủ phạm của xã hội bệnh
hoạn. Nhưng đó chưa hẳn đã là bi kịch chua chát nhất. Có bi
kịch nào chua chát hơn người phải sống mòn trong chiếc lồng
kiên cố lại vẫn nhìn kẻ đã tạo ra chiếc lồng với đôi
mắt trìu mến và biết ơn vô hạn?
Nếu thật lắng tâm chúng ta có thể nghe thấy trong không gian
thăm thẳm vẫn vẳng lên đâu đó những tiếng kêu, tiếng than
da diết, não nề. Nhưng khó có thể biết được đó là những
tiếng ai oán của ai, của người nông dân mới bị cướp đất
hôm qua ở Tiên Lãng, Văn Giang, Vụ Bản hay của những nhà nông
chịu khó, giỏi giang của dân tộc đã bị cướp đất, bị
nhục mạ, bị cướp cả mạng sống cách đây hơn nửa thế
kỷ, hay của ai khác nữa? Nhưng cái rất đau xót lại là nhiều
người trong số họ đến chết vẫn tin, vẫn ngưỡng mộ, tôn
kính cái tổ chức, cái con người đã dựng ra cái nhà nước
chỉ biết phục vụ cho một đảng, "chỉ biết còn Đảng còn
mình" – nguyên nhân gốc của những thống khổ, những băng
hoại hết sức nan giải từ hơn 60 năm qua. Người nông dân,
kẻ ít học, có mấy ai không nghe, không tin vào lời của những
người, những tên tuổi có những bằng cấp, những danh vị,
học vị luôn gợi ra sự uyên thâm, lỗi lạc như giáo sư,
tiến sĩ, nhà nghiên cứu, nhà sử học…Thế mà rút cục
những lời đó (nếu) lại không phải là sự thật hoặc chỉ
là một nửa sự thật, thì còn đau xót nào lớn hơn?
© 2012 pro&contra
[i] Mật độ dân số của Việt Nam được xếp hạng 46/239 (Theo
Contries of the World) hoặc 52/242 (Theo Wikipedia)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12596), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét