Điều gì gây xung đột ở biển Đông?

<div class="boxright200"><img
src="http://anhbasam.files.wordpress.com/2012/05/h15.jpg?w=300&h=213" /><div
class="textholder">Philippines biểu tình phản đối Trung Quốc.
Photo: timawa.net</div></div>
Hầu như trọn tháng 4 là cuộc tranh chấp trên biển Đông ở
các khu vực thuộc quần đảo Trường Sa giữa Trung Quốc và
Philippines đã leo thang tới mức độ chưa từng thấy.

Quần đảo Trường Sa có hơn 550 rặng san hô, các bãi cạn,
đảo nhỏ và bãi đá ngập nước, chứa một lượng dầu khí
lớn nhất thế giới, đang có 5 quốc gia ven biển đòi chủ
quyền.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền biển đảo trong toàn bộ khu
vực, trong khi các nước khác chỉ tuyên bố một phần. Trung
Quốc đánh giá lượng dầu ở đó có thể cung cấp nhiên liệu
mà họ cần trong 60 năm.

Lý do rõ ràng nhất nằm ở đây. Một đất nước đói năng
lượng, nhập khẩu dầu khí của Trung Quốc đang gia tăng với
tốc độ chóng mặt nhằm hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế
của đất nước. Hiện Trung Quốc nhập khẩu hơn 60% nhu cầu
năng lượng, chủ yếu từ vùng Vịnh, Iran và một số nước
châu Phi. Các nước có liên quan khác cũng có nhu cầu tương
tự.

Biển Đông (nguyên văn: Biển Hoa Nam) có tầm quan trọng chiến
lược then chốt. Đây là tuyến đường biển thương mại bận
rộn nhất trong khu vực. Là trung tâm hoạt động kinh tế toàn
cầu, nếu đóng các tuyến đường biển thì nền kinh tế có
thể thất bại và cũng sẽ ảnh hưởng đến châu Âu và Mỹ.
Vì vậy, việc đòi chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông
quả là mối quan ngại lớn.

Tại hội nghị ASEAN ở Hà Nội hồi tháng 7 năm 2010, các quan
chức Trung Quốc đã đề nghị bà Hillary Clinton, Ngoại trưởng
Hoa Kỳ, rằng Mỹ chấp nhận Biển Đông là <em>"lợi ích cốt
lõi"</em> của Trung Quốc. Điều này có nghĩa là Trung Quốc có
thể sử dụng sức mạnh quân sự một cách hợp pháp để
thực thi chủ quyền trên toàn bộ vùng biển và kiểm soát lưu
thông trên biển. Ngoại trưởng Clinton đã bác bỏ điều đó
và nói rằng lập trường trung lập về biển là mối quan tâm
quốc gia của Mỹ.

Chủ quyền trên biển Đông thực chất là mắc xích trong chiến
lược biển đảo nhằm chi phối khu vực Châu Á Thái Bình
Dương. Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền trên các đảo
Điếu Ngư (Senkaku), và đã đụng độ với các tàu của Nhật
trong khu vực. Những hòn đảo trên biển Hoa Đông này do Nhật
Bản kiểm soát. Chủ quyền trên đảo Điếu Ngư sẽ cho phép
kiểm soát toàn bộ vòng cung ở bờ biển phía đông Trung Quốc
và thậm chí mở rộng đến chuỗi đảo thứ hai. Dĩ nhiên,
điều này gồm cả Đài Loan, mặc dù vấn đề này còn phức
tạp hơn nhiều.

Năm ngoái, một tàu đánh cá Trung Quốc đâm vào một tàu khảo
sát Việt Nam phá hủy cáp thăm dò. Xung đột giữa Trung Quốc
và Philippines xảy ra gần đây, khi máy bay tuần tra của
Philippines phát hiện tàu đánh cá của Trung Quốc ở bãi cạn
Scarborough hôm 8 tháng 4. Tàu Philippines đã được gửi tới để
ngăn cản các tàu Trung Quốc đánh bắt cá bất hợp pháp trong
vùng biển Philippines, nhưng các tàu Trung Quốc đã tới để can
thiệp. Sau khi xung đột kéo dài, cả hai bên đều rút lui.

Philippines tuyên bố chủ quyền trên bãi cạn Scarborough. Nước
này đã xây ngọn hải đăng trên đó. Nhưng Trung Quốc cũng
tuyên bố bãi cạn này là của họ, mặc dù nó nằm trong vùng
đặc quyền kinh tế của Philippines.

Sự việc này càng trầm trọng hơn khi Mỹ và Philippines tập
trận quân sự giữa tháng 4, gồm có bài tập lấy lại đảo
bị lực lượng đối phương chiếm đóng. Hoa Kỳ và Philippines
có một thỏa thuận quân sự, và hai bên đang đàm phán về
việc nâng cao quan hệ đồng minh này hơn nữa, vạch ra các
điều kiện rõ ràng như khi nào thì Hoa Kỳ có thể can thiệp
quân sự, bảo vệ Manila.

Trung Quốc cũng chú ý tới mối quan hệ quân sự mới, đang
phát triển giữa Mỹ và Việt Nam, hai nước này là kẻ thù cũ,
dường như đang bắt tay với nhau để đối phó với Trung
Quốc. Cuộc tập trận hải quân gần đây giữa hai nước đã
làm Bắc Kinh vô cùng bối rối. Việt Nam và Trung Quốc có
nhiều tranh chấp lãnh thổ lớn, không chỉ liên quan đến quần
đảo Trường Sa, mà còn ở quần đảo Hoàng Sa, đã bị Trung
Quốc chiếm đóng khi Mỹ rút khỏi Việt Nam. Mỹ có thể ngăn
chặn điều này, nhưng mối quan tâm chiến lược lúc đó đã
khác.

Trung Quốc đã phản ứng mạnh, chống lại cuộc tập trận
quân sự giữa Mỹ và Philippines trên các báo có thẩm quyền
viết về quân sự ở Trung Quốc, tờ Nhật báo Quân đội Giải
phóng (LAD) hôm 21 tháng 4 đã cảnh báo rằng, tập trận quân
sự đã thổi bùng nguy cơ đối đầu vũ trang về tranh chấp ở
biển Đông. Hoàn Cầu Thời báo và Nhân dân Nhật báo hôm 26
tháng 4 cũng cảnh báo rằng, sẽ sai lầm nếu nghĩ Trung Quốc
không dám trả đũa (quân sự) trước Đại hội Đảng lần
thứ 18 vào tháng 10 năm nay.

Báo China Daily bằng tiếng Anh, hôm 26 tháng 4 cũng giữ sự lựa
chọn quân sự, nhưng Thứ trưởng Ngoại giao Thôi Thiên Khải
sẽ giải thích lập trường của Trung Quốc với Mỹ trong Đối
thoại Chiến lược và Kinh tế, diễn ra vào ngày 3 và 4 tháng 5
tại Bắc Kinh. Thiếu tướng La Nguyên (Luo Yuan), người nổi
tiếng cứng rắn, hôm 27 tháng 4 đã nói thẳng rằng, Trung Quốc
sẽ không ngần ngại sử dụng hành động quân sự nếu
Philippines sử dụng các phương tiện quân sự để ngăn cản
quyền của họ. Tuyên bố của ông ta trên China.org.cn, có thể
không phải là quan điểm của Bắc Kinh, nhưng nó phản ánh một
tư duy quân sự.

Một điểm cần lưu ý ở đây là lập trường hiếu chiến đó
do Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) dẫn đầu, tiếp
theo là các cơ quan truyền thông chính trị, nhưng Bộ Ngoại giao
Trung Quốc đang cố gắng làm dịu tình hình. Các tin tức gần
đây cho thấy, tiếng nói của Quân Giải phóng Nhân dân Trung
Quốc lấn át cả tiếng nói của Bộ Ngoại giao, nơi quan tâm
đến các vấn đề lãnh thổ và chiến lược. Chuyên gia quân
sự phương Tây nghiên cứu về Trung Quốc như ông Richard D.
Fisher đã chỉ ra rằng, sự phô trương tên lửa đạn đạo
"KN-08″ gắn trên xe phóng 16 bánh (TEL) của Bắc Triều Tiên
hôm 15 tháng 4, có nguồn gốc từ Trung Quốc. Nó được xác
định là sản phẩm của Tập đoàn Công nghệ Khoa học Vũ trụ
Trung Quốc (CASIC), hay Tập đoàn Sanjiang Space Wanshan Special
Vehicle.

Một báo cáo gần đây của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ
(CRS) về việc phát triển của Trung Quốc, chỉ ra tường tận
các chứng cứ về sự phát triển quân sự của Trung Quốc tới
Bắc Triều Tiên, Pakistan và Iran.

Sự kiện chính trị gần đây liên quan đến ông Bạc Hy Lai,
ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy Trùng Khánh cho thấy
mọi thứ không được trôi chảy ở Trung Quốc. Trong khi ông
Bạc và vợ ông là bà Cốc Khai Lai bị bắt để điều tra
không những tội tham nhũng và giết người, mà còn có kế
hoạch lật đổ các lãnh đạo hàng đầu. Ảnh hưởng của
Bạc thậm chí lan khắp quân đội, điều mà các nhà chức
trách đang cố gắng kiểm soát.

Ông Bạc đã bị loại khỏi mọi chức vụ, nhưng phải mất
thời gian để thấy, ông đã được che chở ở những nơi quan
trọng. Không lẽ chỉ có một mình ông Bạc Hy Lai ở nước này
thôi sao? Hay còn có nhiều ông như ông Bạc nhưng kém quyền hơn
ông ta?

Một bài báo điều tra của ông John Garnaut đăng trên Tạp chí
Foreign Policy ngày 12 tháng 4 đã tiết lộ các sự kiện tham
nhũng gây sốc, mối quan hệ ma quỷ, và những mưu chước của
các chính trị gia ở các cấp độ cao hơn trong quân đội. Vì
vậy, hoàn toàn có khả năng các cấp cao trong quân đội Trung
Quốc đe dọa trật tự phát triển chính trị. Các giao dịch vũ
khí thì sinh lợi và các tác động là có thật. Có lẽ đó là
một trong những lý do mà giới lãnh đạo chính trị, đứng
đầu là Hồ Cẩm Đào bị buộc hỗ trợ chế độ Bắc Triều
Tiên và bỏ qua tất cả các sự vi phạm của họ và đe dọa
các nước láng giềng.

Sau Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình, không có nhà lãnh đạo
chính trị nào có đủ uy tín để kiểm soát Quân đội Trung
Quốc. Giang Trạch Dân về cơ bản đã mua chuộc các lãnh đạo
quân đội Trung Quốc bằng cách hào phóng cho thăng chức, càng
về cuối nhiệm kỳ, ông đã đạt được một số quyền kiểm
soát. Nhưng bằng cách giữ chức chủ tịch Quân ủy Trung ương
hai năm sau khi nghỉ hưu khỏi các chức vụ chính trị, ông ta
đã làm suy yếu người kế vị mình, ông Hồ Cẩm Đào.

Những tay diều hâu ở Trung Quốc, đặc biệt là trong các nhóm
chiến lược và quân đội, đã vứt bỏ câu châm ngôn của
Đặng Tiểu Bình "ẩn mình chờ thời". Nhấn mạnh rằng
Trung Quốc bây giờ đã đủ mạnh cả về kinh tế lẫn quân
sự đủ để thách thức các nước trong khu vực và trên toàn
cầu. Trong khi yếu hơn so với Mỹ, sự tấn công của họ là
để phủ nhận sự tham gia của Mỹ trong khu vực.

Họ xem Hoa Kỳ là kẻ phá hoại chính trong sự thống trị của
Trung Quốc trong khu vực. Sự chuyển hướng mới của Hoa Kỳ
sang châu Á do Tổng thống Barack Obama đề ra vào tháng 1 năm nay,
đã gây xáo trộn quan điểm chiến lược quân sự của Bắc
Kinh. Có thể lưu ý rằng, hồi cuối năm ngoái, Quân Giải phóng
Nhân dân Trung Quốc đã thành lập Cục Quy hoạch Chiến lược
(SPD) sẽ tương tác với các bộ dân sự để thống nhất chính
sách. Đây là một sự phát triển nguy hiểm.

Quân đội hỗ trợ cách tiếp cận trong các tranh chấp lãnh
thổ trên biển Đông và điều đó đối với Nhật Bản, có
thể gây tốn kém nhiều cho Trung Quốc. Điều này đã thúc
đẩy Hoa Kỳ, Nhật Bản và Úc xem lại đánh giá của họ về
mối đe dọa Trung Quốc. Trung Quốc đã hối thúc ASEAN cân nhắc
cách tiếp cận đa phương về các vấn đề lãnh thổ với Trung
Quốc.

Tiếc thay, chính Trung Quốc đã tạo ra những thách thức này cho
chính họ. Khó có thể thay đổi trật tự hiện có bằng súng
ống. Chúng ta hãy chờ xem lãnh đạo sắp tới, Tổng Bí thư
Đảng Cộng sản Trung Quốc, ông Tập Cận Bình và Thủ tướng
Lý Khắc Cường giành lại quyền hành thực sự trong Đảng
thế nào.

Hải quân Trung Quốc đang tăng cường tuần tra trên biển Đông.
Họ sẽ xuất bản một bản đồ mới về biển, để tiếp
tục củng cố thêm các tuyên bố chủ quyền của họ, do bản
đồ với đường chín đoạn hiện tại cho thấy không có đủ
lý lẽ từ chính các chuyên gia Trung Quốc, và quân đội Trung
Quốc có khả năng chọn cuộc tấn công ngắn chống lại
Philippines và làm suy yếu nước này. Sau khi nghiên cứu cuộc
chiến Falkland, cuộc không kích của Israel vào cơ sở hạt nhân
Osirak của I-rắc, và cuộc tấn công đầu tiên vào I-rắc, các
nhà chiến lược quân sự Trung Quốc đã kết luận rằng, một
cuộc chiến tranh quyết định và thần tốc có thể tránh sự
can thiệp của quốc tế.

Nguồn: <a
href="http://www.southasiaanalysis.org/%5Cpapers51%5Cpaper5025.html">SAAG</a>

Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2012

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12527), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!