Đào Tuấn - Thuốc cho “quả đấm thép”

<em><strong>Người dân, với những đồng thuế ngày càng cao, rõ
ràng không thể cứ nuôi báo cô mãi những "võ sĩ quả đấm
thép" chỉ được cái to xác, chỉ có tác dụng tốn tiền
cơm.</strong></em>

<div class="boxleft220"><img
src="http://daotuanddk.files.wordpress.com/2012/05/thuyen-thung-1.png?w=232&h=300"
/></div>
Sau khi Vinalines "chìm tàu", điều mà dư luận quan tâm không
phải là Chủ tịch Hội đồng thành viên của "Quả đấm
thép" này vì sao có thể bỏ trốn, trốn ở đâu, mà là sẽ
còn Vina gì gì nữa sẽ tiếp tục đổ bể.

Vinalines giống Vinashin không phải chỉ ở hai chữ Vina, không
phải vì tính chất sinh đôi trong cùng một mô hình tập đoàn
kinh tế. Bởi những sai phạm của họ cũng không mảy may khác
Vinashin, và có lẽ, cũng chẳng có gì khác các tập đoàn, Tổng
công ty nhà nước khác.

Y hệt "người tiền nhiệm" Vinashin, chỉ trong 4 năm, Vinalines
đã "tung vốn" vào 158 doanh nghiệp. Trong đó các Vinalines
"con" tung vốn tại 94 công ty cháu. Rồi cũng sử dụng vốn
trái phiếu (1.000 tỷ) trái mục đích. Chi hơn 22.000 tỷ đồng
cho việc mua về 73 tàu mà có tới 23,3% số trong đó "quá
date". 1.836 tỉ đồng đầu tư dang dở không phát huy hiệu
quả, gây lãng phí lớn. Thậm chí, chỉ một chiếc ụ tàu
"quá date" đã gây lãng 489,6 tỉ đồng. Kinh hoàng nhất là
chỉ riêng một lễ khởi công cho dự án Cảng quốc tế Vân
Phong, 4,114 tỷ đồng đã được ném ra, vượt tới 80 lần quy
định. Đổi lại không gì khác ngoài hai từ "Lỗ" và
"Nợ": Năm 2009, lỗ 412,325 tỷ. Năm 2010 lỗ 1.273,892 tỷ.
Năm 2007 nợ phải trả 17.071 tỷ, chiếm 65,8% tổng nguồn vốn.
Năm 2010 lỗ 36.599,7 tỷ chiếm 91,4%. Hiệu quả sử dụng vốn
giảm mạnh, tỷ suất sinh lời của vốn chủ sở hữu từ
14,15% năm 2007 xuống còn âm 14,8% năm 2010.

Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương
Nguyễn Đình Cung có lần nói: Hiện nay, các doanh nghiệp nhà
nước luôn có "lợi thế" là khi làm ăn có lãi thì họ cho
đó là sự thành công của họ, nhưng lúc thua lỗ lại đổ
tại vì phải gánh vác những "trách nhiệm xã hội" mà Nhà
nước giao cho, và yêu cầu giải cứu…

Mô hình thế, làm ăn vậy, và trên đầu là bảo bối "trách
nhiệm xã hội", nếu mô hình này không bị khai tử, hoặc
chuyển đổi, sẽ còn rất nhiều những Vina khác lần lượt
biến thành cái "máy say tiền" trước khi trở thành những
"con tàu chết".

Sau Vinashin, lòng tin của người đóng thuế lại tiếp tục
được thử thách với Vinalines. Và vì thế, thật khiếm nhã khi
mà chỉ vài ngày trước, Bộ trưởng Đinh La Thăng "ném" ra
dư luận dự án đầu tư 100.000 tỷ cho việc "phát triển
đội tàu biển" tại chính Vinalines.

<div class="boxright300"><img
src="http://daotuanddk.files.wordpress.com/2012/05/ktvn.jpg?w=300&h=201"
/></div>
Chính phủ không phải là không nhìn thấy "gót asin" của mô
hình tập đoàn, TCT. Bằng chứng là trong Đề án tái cơ cấu
DNNN, có đề ra thời hạn thoái vốn 2015, có vô số gạch đầu
dòng bắt đầu bằng hai chữ "Sứ mệnh", "Hoàn thiện",
"Đổi mới". Thậm chí có tới 8 cái "hoa thị" (*) là
những thông tin mà các "quả đấm thép" này phải công bố
để công khai minh bạch hóa các hoạt động.

Nhưng "hoàn thiện", "đổi mới" có vẻ chỉ là loại
thuốc cảm cho căn bệnh đã nan y. Nhưng công khai minh bạch, kể
cả điều tế nhị nhất, chẳng hạn về nhân thân, trình độ
chuyên môn, kinh nghiệm nghề nghiệp, các vị trí quản lý đã
nắm giữ, cách thức được bổ nhiệm, công việc quản lý
được giao, cách thức trả lương và các lợi ích khác của
những cán bộ chủ chốt… chỉ là một trong vô số những
"gót chân", chỉ có thể giảm thiểu những vụ "bầu
bổ" bất ngờ, chẳng hạn nữ sinh viên trường báo có phẩm
chất "chân dài đến nách" làm Chủ tịch HĐQT một DN nhà
nước, khiến dư luận "rớt tròng ù tai", biểu hiện phổ
biến của tình trạng "quân anh quân tôi, con anh con tôi".

Thế còn mô hình? Còn bảo bối thoát tội mang cái tên chung
chung là "trách nhiệm xã hội"?

Hôm qua, báo cáo thẩm tra Đề án tái cơ cấu nền kinh tế đã
đặt câu hỏi lớn về mô hình các tập đoàn, TCT này. Ngoài
yêu cầu đánh giá khách quan, toàn diện chương trình thí điểm
mô hình tập đoàn kinh tế nhà nước, Ủy ban Kinh tế còn yêu
cầu trước là "giảm tối đa tính độc quyền", sau là
buộc chúng phải hoạt động theo các nguyên tắc của thị
trường. Đó là việc: Không dùng doanh nghiệp nhà nước để
điều tiết kinh tế vĩ mô. Có lộ trình cho việc thoái vốn
của các "quả đấm thép" này ra khỏi các ngành kinh doanh
không liên quan nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh chính. Kiên quyết
tách bạch nhiệm vụ sản xuất – kinh doanh vì mục tiêu lợi
nhuận với các nhiệm vụ an sinh xã hội khác không vì mục
tiêu lợi nhuận.

Dù mới chỉ là "đông y", nhưng dù sao đây vẫn có vẻ mới
là thuốc.

Hội nghị TƯ lần 5 vừa bế mạc đã có một quyết định quan
trọng: Tiếp tục khẳng định kinh tế nhà nước giữ vai trò
chủ đạo. Nhưng đó phải là sự chủ đạo trong việc khai
mở, gỡ nút những điểm khó, điểm nghẽn, chứ không phải
là chủ đạo trong việc tiêu tốn nguồn lực. Bởi suy cho cùng,
người dân, với những đồng thuế ngày càng cao, không thể
cứ nuôi mãi những "võ sĩ quả đấm thép" chỉ được cái
to xác, chỉ có tác dụng tốn tiền cơm.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12690), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!