href="http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/Thoi_su_chinh_tri/2012/15676/Tai-co-cau-kinh-te-gan-chuyen-doi-mo-hinh-tang-truong.aspx">Đề
án tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng
trưởng</a> theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và năng
lực cạnh tranh của kinh tế giai đoạn 2011 - 2012 và định
hướng đến 2020 trình lên UBTVQH. Có thể thấy một số điểm
lạ bên cạnh những điểm quen trong báo cáo này.</strong></em>
<center><img
src="http://daibieunhandan.vn/media/12/04/120420194230453/02-De-an-11212-450.jpg"
/></center>
Bao quát toàn bộ Đề án, cơ quan soạn thảo nhấn mạnh rằng,
công cuộc tái cơ cấu kinh tế phải được thực hiện "vừa
tuần tự tiệm tiến, vừa tăng tốc đột phá". Trong đó,
"tuần tự tiệm tiến" ở những ngành có công nghệ ít thay
đổi song phải "tăng tốc đột phá" với các ngành công
nghệ thay đổi nhanh, bởi những ngành này cần chọn, áp dụng
các công nghệ hiện đại nhất để cải thiện năng lực cạnh
tranh, tăng sức bật đối với nền kinh tế.
Có thể coi đây là cái <em>lạ</em> nổi bật nhất so với
những đề án và kế hoạch tương tự về hoạch định chiến
lược và chính sách phát triển kinh tế cho đến nay. Tuy nhiên,
thật khó mà nói rằng cái <em>lạ</em> này là cái <em>mới</em>,
cái <em>hay</em> về nội dung, ngoài chuyện (thuật dùng) chữ
nghĩa quả là có lạ, có mới thật.
Vì không biết thật rõ được mô tả chi tiết cho cái chiến
lược "tuần tự tiệm tiến" áp dụng ở những ngành có
công nghệ ít thay đổi nên chúng ta không thể bàn luận được
gì nhiều ở đây. Nhưng suy luận logic cho thấy đây có thể là
chiến lược phát triển theo chiều rộng, áp dụng ở những
ngành mà đầu tư chiều sâu, ví dụ vào đổi mới máy móc,
công nghệ là không cần thiết, không đòi hỏi (nhiều). Cùng
một suy luận logic như vậy thì chiến lược "tăng tốc đột
phá" là chiến lược phát triển theo chiều sâu, nhấn mạnh
vào tầm quan trọng trong đầu tư cho công nghệ hiện đại (và
thay đổi nhanh chóng) để ngõ hầu luôn ở tư thế bắt kịp
và cập nhật tiến bộ công nghệ của thế giới, tạo điều
kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam duy trì được sức cạnh
tranh quốc tế trong những ngành này.
Lột tả được một cách dễ hiểu và cụ thể hơn bản chất
của chiến lược được gói gọn trong 10 chữ trên, ta lại
thấy rằng nó chẳng có gì là lạ, và càng không phải là
mới, chỉ là những cái nghe quen quen. Trong các văn kiện về
đường lối phát triển kinh tế từ trước đến nay, ta vẫn
nghe nói đến cụm từ phát triển kinh tế theo chiều rộng và
chiều sâu. Thậm chí, chúng ta cũng đã cho ra đời cái cụm từ
"đi tắt đón đầu", là một cách biểu hiện khác của cái
vế sau của chiến lược 10 chữ nói trên. Và nhân đây cũng
cần nhấn mạnh rằng, chiến lược "tăng tốc đột phá" hay
"đi tắt đón đầu" không phải cứ muốn là áp dụng
được vì đơn giản là còn nhiều yếu tố kèm theo phải
được thỏa mãn. Ví dụ, công nghiệp điện tử là một điển
hình cho ngành có công nghệ và thiết bị luôn thay đổi, và
cũng là một trong 7 nhóm ngành được bản đề án xác định
cần phải ưu tiên (ở đây ta chưa bàn đến tính hợp lý,
đúng đắn của việc chọn ra 7 nhóm ngành này, mặc dù rõ ràng
là có một số vấn đề liên quan). Nhưng để phát triển
được ngành này trước tiên cần phải có một đội ngũ kỹ
sư, kỹ thuật viên, công nhân viên lành nghề để có thể
đảm đương được những công đoạn thiết kế, chế tạo
đòi hỏi chuyên sâu. Nếu yêu cầu này không được đáp ứng
đầy đủ thì rốt cuộc chúng ta chỉ có thể phát triển
được một ngành công nghiệp điện tử dựa trên lắp ráp là
chủ yếu như hiện tại. Mà vấn đề lại nằm ở chỗ để
phát triển được đội ngũ kỹ sư, kỹ thuật viên và công
nhân lành nghề này không phải là đơn giản, và khó có thể
thực hiện được ngay kể cả trong hàng thập kỷ nữa chứ
chưa nói đến trong một vài năm.
Tương tự như vậy, tất cả các ngành được xác định ưu
tiên sẽ cần một lượng nhân lực chất xám khổng lồ, càng
làm trầm trọng thêm vấn đề thiếu hụt nhân lực thuộc
loại này mà chắc chắn nền giáo dục và đào tạo ở Việt
Nam còn lâu mới có thể theo kịp đòi hỏi. Tự thân điều này
cho thấy nhìn thấy vấn đề và giải quyết được vấn đề
là 2 chuyện khác nhau hoàn toàn, không mấy khi song hành với
nhau.
Những định hướng và chính sách khác trong Đề án cũng khó
có thể nói là lạ và mới. Ví dụ, Đề án đề cập khá rõ
về định hướng về vai trò của Nhà nước và doanh nghiệp,
người đầu tư. Theo đó, "đối với chuyển dịch tăng tốc,
đột phá thì vai trò của Nhà nước là kiến tạo và hỗ trợ
phát triển bằng việc xác định ngành ưu tiên phát triển,
trực tiếp hoặc tham gia đầu tư dưới các hình thức thích
hợp, trực tiếp xây dựng cơ sở hạ tầng cứng và hạ tầng
mềm, dẫn dắt, định hướng và lôi kéo các nhà đầu tư, các
bên khác có liên quan cùng tham gia thực hiện chương trình tăng
tốc, đột phá phát triển các ngành, sản phẩm ưu tiên".
Định hướng trên dường như thấy phảng phất tinh thần của
chiến lược phát triển với doanh nghiệp nhà nước đóng vai
trò chủ đạo, định hướng, ví dụ, đầu tư vào những lĩnh
vực mũi nhọn, những lĩnh vực mà tư nhân không đủ sức,
không quan tâm v.v... mà thực ra đều thuộc những lĩnh vực
được ưu tiên trong đề án này và từ trước đến nay đều
chịu sự chi phối và độc quyền của các doanh nghiệp nhà
nước.
Về các giải pháp, Đề án cũng trình ra 12 nhóm giải pháp để
tái cơ cấu kinh tế, trong đó đề nghị "hoàn thiện thể
chế kinh tế thị trường, cải thiện môi trường kinh doanh
để huy động tối đa và không ngừng nâng cao hiệu quả đầu
tư tư nhân trong và ngoài nước". Khỏi cần nói rằng những
giải pháp này đã quá quen thuộc, điều quan trọng, xin nhấn
mạnh lại lần nữa, là liệu có biến được những nhận
thức như vậy thành thực tế được không mới là điều đáng
nói.
Tương tự, kiến nghị: "Cần phải đổi mới chế độ ưu
đãi, khuyến khích đầu tư, cơ chế quản lý đầu tư nhằm thu
hút và định hướng đầu tư tư nhân trong và ngoài nước
đầu tư phát triển các ngành, nghề ưu tiên phát triển",
thoạt nghe có vẻ là một bước tiến mới về lập trường
chính sách. Nhưng nếu xét cho kỹ và công bằng thì tinh thần
"đổi mới" này đã có từ thời "Đổi mới" hồi những
năm 80!
Các định hướng và quan điểm khác trong Đề án cũng chịu
chung số phận (tức là chẳng có gì mới lạ về bản chất)
khi chúng chỉ lặp lại các nhận thức về sự cần thiết
phải làm điều này, điều kia, ví dụ tái cơ cấu tổ chức
tín dụng và mục đích của việc này. Bình thường, chẳng
cần phải có một chương trình tái cơ cấu kinh tế đồ sộ,
toàn diện, tốn kém và đầy xáo trộn, việc lành mạnh hóa
hệ thống tài chính mỗi khi có vấn đề phát sinh là một
việc làm thường xuyên, tất yếu và cách làm, công cụ thì
cũng chẳng có gì mới lạ nữa, còn mục đích thì cũng đương
nhiên như Đề án đề ra.
Giải pháp đảm bảo sự bình đẳng về quyền và cơ hội kinh
doanh giữa các doanh nghiệp để cải thiện và nâng cao năng
lực cạnh tranh vi mô của môi trường kinh doanh cũng đã xưa
như trái đất. Còn định hướng "cơ cấu lại các ngành sản
xuất, dịch vụ phù hợp với các vùng; thúc đẩy tái cơ cấu
doanh nghiệp và điều chỉnh chiến lược thị trường; tăng
nhanh giá trị nội địa, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh
của sản phẩm doanh nghiệp và của cả nền kinh tế; phát
triển kinh tế tri thức… phấn đấu đến năm 2020 nước ta
về cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện
đại v.v..." chỉ là sự lặp lại của các văn kiện Đại
hội Đảng đã qua.
Như vậy, có thể nói không quá rằng Đề án tái cơ cấu kinh
tế tổng thể lần này chỉ là một sự tập hợp một cách có
hệ thống và chọn lọc (hơn) tất cả các định hướng chính
sách và chiến lược phát triển kinh tế, kế hoạch phát triển
KT - XH 5 năm từ trước đến nay. Song, các mục tiêu và giải
pháp thì vẫn chỉ dừng lại ở mức độ chung chung, nặng về
tính duy ý chí (muốn làm, phải thực hiện...) và nhẹ về tính
khả thi (muốn nhưng có làm được không, làm như thế nào...).
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12384), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét