ngôn luận thường được thể hiện dưới dạng tự do thể
hiện ý kiến, quan điểm cá nhân, trên báo chí hoặc trong đời
thường, và được hiểu là quyền của công dân có thể nói
bất cứ điều gì mà họ muốn, miễn là không ảnh hưởng
đến đến các quyền tự do của người khác.
<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub02/1326822628.nv_.jpg"
width="600" height="325" alt="1326822628.nv_.jpg" /></center>
<center><em>Biểu tình đòi tự do báo chí, tự do ngôn luận tại
Budapest</em></center>
Trong thực tế, ở một chừng mực nhất định, mọi chính
quyền đều tìm cách hạn chế việc hành xử quyền tự do ngôn
luận của công dân trong trường hợp ý kiến đó là bất lợi
cho họ. Ðặc biệt, tại các thể chế độc tài toàn trị, sự
chỉ trích giới lãnh đạo hoặc các cơ quan công lực thường
bị trừng phạt bởi các điều luật trong BLHS, khiến một trong
những quyền cơ bản nhất của con người - quyền chia sẻ
những suy tư, mong muốn, trải nghiệm với đồng loại - bị vi
phạm nặng nề.
Một xã hội hướng tới sự văn minh và tiến bộ là một xã
hội đảm bảo được quyền tự do ngôn luận cho mọi người
dân, bất kể nội dung những ý kiến đó, ngay cả khi chúng mang
tính thiểu số, không được ưa chuộng, thậm chí có thể sai
trái, gây bất bình đối với một số nhóm người, hoặc
khiến chính quyền bị đụng chạm, đau đầu. Hai phán quyết
sau đây của tòa án Hungary cho thấy nỗ lực đó tại một
quốc gia "hậu cộng sản" trong vùng Ðông Âu.
<center>*</center>
Ngày 28-5-2009, một cư dân Hungary đã tiến hành biểu tình một
mình trước tòa nhà của Sở Cảnh sát TP Szombathely (phía Tây
nước Hung) với tấm biển có hàng chữ "<em>Hãy chấm dứt
thứ cảnh sát phân biệt chủng tộc!</em>". Hành vi ấy được
lý giải như sau: người đàn ông nọ cho rằng cảnh sát Hungary
đã không làm gì hiệu quả để truy lùng thủ phạm các vụ
giết người nhằm vào sắc dân Tzigane diễn ra liên tiếp trong
thời gian ấy.
Cảnh sát trưởng TP Szombathely cho rằng, hành động của người
dân xúc phạm đến cơ quan cảnh sát và các nhân viên làm việc
tại đó, nên đã mở cuộc điều tra để truy tố đương sự.
Trong phiên xử, đại diện cho người biểu tình là Hiệp hội
vì các quyền tự do (TASZ), một tổ chức bảo vệ nhân quyền
và dân quyền, chủ trương bảo vệ quyền tự do ngôn luận và
chống lại việc hạn chế nó một cách vô cớ.
Ngày 6-12-2010, tòa án Hungary đã ra bản án có hiệu lực pháp
luật, tha bổng cho nghi can. Phán quyết này được đánh giá là
có tầm quan trọng then chốt vì nó chỉ ra rằng, những kẻ
nắm quyền - như cơ quan cảnh sát - phải có "sức chịu
đựng" hơn nhiều so với thường dân. Trong một nhà nước
dân chủ pháp quyền, tự do bày tỏ quan điểm là quyền hiến
định của mỗi cá nhân và chính quyền - trong đó có các cơ
quan công lực - có bổn phận phải chịu đựng những ý kiến,
chỉ trích cực đoan, "trái chiều", bất kể nội dung và sự
đúng, sai của chúng.
Trong vụ án nói trên, tòa án đã không cần cân nhắc quả
thực cảnh sát TP Szombathely có phân biệt đối xử hay không,
mà tòa chỉ xem xét rằng mỗi cá nhân có quyền nói lên ý
kiến của mình về cảnh sát hay không. Rốt cục, tòa đã ra
phán quyết, theo đó, cảnh sát được tồn tại bằng tiền
dân, thì cũng phải bắt buộc chịu đựng những ý kiến "khó
nghe" như vậy.
Bày tỏ về ý nghĩa của phán quyết ít nhiều mang tính tiền
lệ nói trên, TS. Szigeti Tamás - một cộng sự của Hiệp hội
vì các quyền tự do - chia sẻ:
"<em>Theo TASZ, một thế giới mà tại đó, chính quyền tự
quyết định giới hạn của sự chỉ trích nhằm vào họ là
một thế giới đáng sợ. Bản án của tòa đưa ra một thông
điệp: tất cả mọi người đều có thể nói là cảnh sát
phân biệt đối xử nếu họ nghĩ như vậy. Ý kiến phê phán
cần được nói ra một cách tự do, chính quyền không được
dùng luật để ngăn cản điều đó</em>".
<center>* </center>
Ít lâu sau phán quyết nói trên, lại diễn ra một vụ kiện cáo
tương tự giữa cựu Bộ trưởng Y tế Székely Tamás và ông
Félix Péter, thành viên một tổ chức dân sự vận động cấm
thuốc lá toàn diện ở Hungary. Ông Félix đã dùng nhiều từ
ngữ rất mạnh mẽ để chỉ trích ông Székely – như gọi vị
bộ trưởng là "kẻ dối trá", "phản quốc", "bộ
trưởng bất lực nhất", và coi Bộ Y tế là "bộ tham nhũng,
thối nát nhất", nên đã bị kiện ra tòa vì tội "xúc phạm
danh dự".
Trong phiên phúc thẩm vào tháng 12-2011, tòa án TP Budapest đã
đưa ra phán quyết tuyên bố ông Félix vô tội vì theo tòa, có
sự khác biệt của những khái niệm như "phản quốc" hay
"tham nhũng" khi chúng được dùng trong đời thường và trong
ngôn ngữ luật. Tòa cho rằng nếu ai đó đưa ra lời chỉ trích
một chính khách thì đó không phải là sự cáo buộc, vì những
lời lẽ như vậy được nêu ra hàng ngày trong các cuộc trò
chuyện riêng hoặc tranh luận công khai.
Thế nên, việc trừng phạt hình sự người đưa ra ý kiến đó
sẽ khiến bản thân cuộc tranh luận và những quan điểm phê
bình bị hạn chế một cách không tương xứng. Luật sư đại
diện cho ông Félix tại phiên tòa - ông Baltay Levente (TASZ) - cũng
cho rằng, vụ kiện của Bộ trưởng Székely nằm trong nỗ lực
của giới chính khách nhằm bịt miệng những ý kiến phê bình
mà họ không ưa, bằng cách tận dụng sự "bảo toàn danh
dự" mà luật pháp cho phép họ.
Như thế, phán quyết của tòa phúc thẩm - một lần nữa - rất
có giá trị trong việc xác định giới hạn của quyền phê
bình những nhân vật nắm trong tay quyền lực. Tòa đã bày tỏ
quan điểm: kẻ cầm quyền có bổn phận chịu đựng cả những
ý kiến phê phán khó nghe hoặc xúc phạm. Vấn đề ở đây
không phải là vị bộ trưởng có dối trá hoặc tham nhũng hay
không trong thực tế, mà là nếu ai nghĩ như vậy về ông ta thì
họ được quyền tự do nói ra suy nghĩ ấy.
<center>* </center>
Có thể đặt câu hỏi sau khi theo dõi hai vụ kiện cáo nói
trên: vậy, cách hành xử tự do một cách... vô tổ chức và có
thể sai trái như thế thì có ích gì cho xã hội? Lời đáp ở
đây rất đơn giản: chỉ có thể loại trừ những ý kiến sai
lầm nếu nó được nói ra một cách tự do, và được cọ xát
trong những cuộc tranh luận dân chủ với các quan điểm khác.
Mặt khác, tự do ngôn luận là một tiền đề không thể thiếu
được cho sự vận hành của dân chủ, của sự tham gia của
người dân trong công việc chung của xã hội. Trên cơ sở đó,
mọi góp ý của người dân, dù đúng hay sai, dù theo hướng
tiêu cực hay tích cực, vẫn góp phần làm trong sạch hóa bộ
máy quyền lực và là liều thuốc tốt nhất, hiệu quả nhất
trước sự lạm dụng quyền lực và tệ tham nhũng!
Nguyễn Hoàng Linh
_____________
(*) Bài viết đã đăng trên tạp chí "<a
href="http://www.queviet.pl/tin-tuc-su-kien/xa-hoi/32186-tu-do-ngon-luan-phep-thu-cua-mot-xa-hoi-van-minh.html">Quê
Việt</a>" (Ba Lan).
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11367), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét