cô con gái năm nay đang học lớp 9, chuẩn bị năm tới thi
chuyển cấp. Con bé đang bị ba mẹ ép học đến xanh cả
người. Ngày nào cũng ra khỏi nhà từ 6:30 sáng đến 9:30 tối
mới về tới nhà. Là vì con bé học bán trú, 5:30 chiều mới
tan trường, mẹ đi đón, mua thức ăn cho ăn tại chỗ xong tức
tốc chở qua Trung tâm bồi dưỡng văn hóa Lý Tự Trọng cho
học thêm. Tuần 6 ngày lịch y như nhau. Chủ Nhật cũng không
được nghỉ, vì còn học Anh Văn, học bơi gì đó. Ngày nào
cũng ngồi suốt từ sáng đến tối nên con bé hết bị đau
khớp háng, lại đau... xương cụt, cứ phải ngồi nghiêng
nghiêng hết mông này lại đến mông kia! Khốn khổ. Không có
thời gian giải trí, tối về học bài ở trường xong là lăn ra
ngủ. Ti-vi, phim ảnh, hay sách truyện đều bị mẹ cấm tiệt,
bao giờ thi xong, đậu xong hẳn hay.
Tôi kêu lên học như thế không ích lợi gì đâu, lối học
thụ động chỉ toàn đến lớp nghe thầy giảng rồi chép,
không có thì giờ tự học, tự suy nghĩ, rồi mai mốt khi thi
gặp trúng bài toán đã học rồi chẳng hạn, vẫn không biết
giải như thường. Nhưng tôi biết, có nói thì bà chị họ vẫn
cứ bỏ ngoài tai, vẫn thúc con bé học theo cái lịch như thế
suốt năm. Mà ngay chính con nhỏ cũng đòi học thêm, vì các
bạn ai cũng học, mình không học làm sao thi đậu nổi. Lại
đang mơ đậu vào trường chuyên Lê Hồng Phong thì càng phải
ráng. Đối với học sinh/phụ huynh ở Sài Gòn, những cái tên
như trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, THPT chuyên Trần Đại
Nghĩa hay Trường Phổ thông Năng Khiếu là niềm mơ ước, hãnh
diện, phải phấn đấu để vào cho được. Cũng như dân Hà
Nội đối với trường THPT chuyên Amsterdam (bây giờ là Trường
THPT chuyên Hà Nội -Amsterdam) hay THPT Chu Văn An vậy.
Những ông bố bà mẹ ở VN điên rồ, kéo theo con cái họ cũng
điên rồ, lao vào sự học bất kể ngày đêm. Học từ trước
khi vào lớp Một. Từ lớp Một đã đi học thêm, và học thêm
suốt 12 năm của bậc tiểu học cho tới trung học. Học thêm
Toán, Lý, Hóa, Sinh, Ngoại ngữ…rồi còn học thể dục, bơi
lội, aerobic, múa…, học đàn piano, violon, học vẽ, học chơi
cờ… Nghĩa là học đủ thứ. Không có ngày nghỉ. Không có
mùa hè. Nói cho ngay, đó chỉ là học sinh ở các thành phố
lớn, chứ ở nông thôn, vùng sâu vùng xa, học chữ thôi đã
không có tiền, tiền đâu mà cho con đi học những thứ xa xỉ
khác!
Cũng chỉ tại cái nền giáo dục điên rồ, chạy theo thành
tích, điểm số, chuộng cái hư danh-có sự phân biệt giữa
trường chuyên, trường điểm, trường chọn…với trường
thường, nên các ông bố bà mẹ mới phải thúc vào lưng con,
ép con phải vào bằng được trường chuyên, không vào được
thì…chạy tiền, nhờ cậy người quen. Rồi một xã hội điên
rồ, chuộng bằng cấp hơn khả năng thực, nên mới có chuyện
chạy điểm, chạy bằng, mua bằng, bằng giả bằng dỏm v.v…
Hồi còn ở VN, tôi thuộc loại không ép con học nhiều. Cũng
may, con nhỏ học được, thi vào Lê Hồng Phong khá là nhẹ
nhàng. Nhưng phải học trong cái môi trường rất căng xung quanh,
con nhỏ cũng than chả có thì giờ đâu mà đọc sách, xem phim,
mỗi ngày học xong về nhà làm cho xong bài tập, học bài ngày
mai là đã nửa đêm.
Đến khi sang Na Uy là một môi trường giáo dục khác hẳn,
không khí học tập khác hẳn. Chả có cái khái niệm trường
chuyên trường chọn gì cả. Mọi trường đều như nhau. Điều
kiện học tập ở thủ đô Oslo hay ở thành phố Kristiansand
tuốt phía Nam hay mãi tận phía Bắc cũng đều như nhau. Học
sinh ở đây đi học rất là thoải mái. Chả có chuyện phải
đi học thêm. Cũng không bị sức ép về điểm số gì cả.
Đối với học sinh bậc tiểu học, thầy cô ở đây không cho
điểm. Lên đến lớp 7 mới có điểm. Nhưng điểm của ai
người đó biết. Thầy cô không bao giờ công bố điểm của
học sinh trước lớp để tránh cho những học sinh học kém bị
mặc cảm. Trong lớp học, thầy cô cũng không bao giờ gọi học
sinh lên trả bài mà để em nào tự nguyện muốn lên thì lên.
Thầy cô thoải mái, cha mẹ cũng thoải mái, chả thúc ép. Bài
vở thường thanh toán tại lớp để về nhà còn thời gian nghì
ngơi, giải trí. Mùa hè là tuyệt đối nghỉ ngơi, vui chơi. Nhà
trường thu lại hết sách. (Sách vở từ bậc tiểu học, trung
học là nhà trường phát cho mượn, khỏi phải mua. Học phí
bậc trung học tất nhiên cũng miễn phí). Chương trình học so
với bên VN là nhẹ hơn nhiều, nhất là các môn khoa học tự
nhiên. Nhưng ở bậc trung học, nhất là những năm cuối, học
sinh được rèn luyện nhiều về khả năng học nhóm, làm việc
chung, khả năng tranh luận, thuyết trình những vấn đề dưới
cái nhìn riêng của mình. Và không có đề tài, chủ đề gì là
cấm kỵ, cũng không phải sợ hãi gì nếu nói ngược với ý
kiến của thầy cô.
Nhưng cái gì thì cũng có mặt này mặt kia. Học hành nhẹ nhàng
thoải mái không bị thúc ép như thế nên phải nói thật, nhìn
chung học sinh ở Na Uy…lười hơn học sinh ở VN. Không thật
cố gắng, nếu chương trình khó hoặc học thấy không vui là…
nghỉ, đi học nghề hoặc đi làm. Nếu học sinh ở Na Uy mà sang
VN hay Trung Quốc chẳng hạn, nhìn thấy sự học căng như thế
nào chắc là lè lưỡi phát khiếp!
Con gái tôi học chương trình IB (International Baccalaureate), là
chương trình tú tài quốc tế, so với chương trình của Na Uy
có nặng hơn, nhưng nặng vì phải tự đọc thêm nhiều sách,
viết các bài essay, phải thuyết trình… chứ cũng chẳng ai
thúc ép gì. Khi còn ở VN, con bé rất ngại học các môn Văn,
Sử-phải nói là chán. Mà thử hỏi chương trình môn Văn, môn
Sử dạy như vậy học sinh nào chẳng ngán? Văn thì cứ học đi
học lại thơ Bác Hồ, thơ Tố Hữu, thơ văn cách mạng…Sử
thì hết hai phần ba là lịch sử đảng cộng sản, với những
trận đánh, những con số ngày tháng năm…nhức cả đầu. Chưa
kể, thời đại đã thay đổi mà quan điểm chính trị, cái
nhìn trong những quyền sách giáo khoa vẫn là quan điểm, cái
nhìn từ thời trước năm 1975, lịch sử thì bị bóp méo, sai
sự thật…Chẳng trách vì sao ở bậc trung học, số lượng
học sinh chọn ban C (Văn, Sử, Địa) luôn luôn rất thấp, khi
thi đại học số lượng thí sinh chọn các ngành Văn Sử Địa
cũng vậy. Hiện tượng hàng ngàn thí sinh bị điểm 0 môn Sử
trong kỳ thi tuyển sinh Đại học năm 2011 vừa qua cho thấy học
sinh không hứng thú với môn Sử nên học không vào, đó là do
chương trình, cách dạy mà ra.
Còn nhớ khi trả lời phỏng vấn của báo chí về chuyện này,
ông Bộ trưởng Bộ Giáo dục Phạm Vũ Luận đã cho đó là
"chuyện bình thường", rằng "Các bạn hãy nhìn rộng ra
nhiều nước trên thế giới này, không chỉ ở Việt Nam có
hiện tượng này. Vì tiếng nói của khoa học lịch sử trong
cuộc sống hiện đại hôm nay ít, cơ hội tìm việc làm của
những người giỏi sử ít. Nhìn kỹ một chút các bạn sẽ
thấy môn lịch sử kém thu hút, điểm lịch sử thấp không
phải chỉ ở Việt Nam, ở châu Á. Đó là chuyện của thời
đại, của thế hệ này, do cách mạng khoa học công nghệ, do
sự biến đổi, đòi hỏi của thị trường lao động". (Báo
Pháp luật TP.HCM ngày 30.7.2011)
Xin thưa với ông Bộ trưởng, chả biết ông dựa vào đâu để
nói "môn lịch sử kém thu hút, điểm lịch sử thấp không
phải chỉ ở Việt Nam, ở châu Á. Đó là chuyện của thời
đại,…" Riêng chương trình IB mà con gái tôi đang học, trái
ngược với hồi còn ở VN, cháu cực kỳ thích môn Văn, môn
Sử. Bởi môn Văn, cháu được học đủ các tác giả nổi
tiếng trên thế giới, không có nhà văn nào là "cấm kỵ",
từ J. D. Salinger, Gabriel Garcia Marquez, George Orwell, Chinua Achebe, F.
Scott Fitzgerald, Patrick Suskind, William Golding, Mark Twain, Mary Angelou,
các nhà thơ Shakespeare, Robert Frost, Sylvia Plath…ngoài ra cỏn
đọc thêm Franz Kafka, Albert Camus…
Môn Sử thế giới thì được học bắt đầu từ thế chiến
thứ nhất tới nay, đặc điểm các chủ nghĩa (phát xít, tư
bản, cộng sản), sự sụp đổ của các nước cộng sản,
phần historiography (cách các nhà sử học nhìn 1 sự kiện qua
các giai đoạn: orthodox, revisionist, post-revisionist)… Với một
cái nhìn khách quan, trung thực, mọi chuyện trên thế giới xảy
ra như thế nào thì tường thuật thế ấy, không chủ trọng
những chi tiết như ngày/tháng trừ những sự kiện thật sự
quan trọng, mà chú trọng cách hiểu và khái quát vấn để,
trình bày lại dưới cái nhìn của riêng mình.
Chưa kể môn Theory of knowledge rèn luyện kỹ năng critical
thinking, cách nhìn vấn đề từ nhiều hướng, đưa ra một quan
điểm và lật ngược lại, chấp nhận mọi thứ trên đời
không có gì thực sự chắc chắn, sự ảnh hưởng của văn
hóa, kinh nghiệm, quốc gia… tới quan điểm, cách nhìn… của
mỗi cá nhân v.v…
Khi học, học sinh tha hồ tranh luận với giáo viên, giáo viên
cũng rất khuyến khích học sinh có quan điểm riêng, độc lập.
Chính vì vậy học sinh rất thích các môn khoa học xã hội nhân
văn, chương trình học ở bậc trung học cũng đặt nặng các
môn này hơn các môn khoa học tự nhiên, vì chính kiến thức thu
được từ những môn khoa học xã hội nhân văn mới là kiến
thức đi theo chúng ta suốt cả cuộc đời, ảnh hưởng đến
nhân cách của chúng ta.
Khi hỏi những người quen, bạn bè đang sống ở Mỹ, Úc,
Canada, Pháp… tôi thấy tình hình giáo dục ở bậc phổ thông
của những nước này cũng tương tự.
(Đó là mới nói đến giáo dục ở bậc phổ thông trung học,
còn ở bậc đại học thì cách học, cách dạy cũng như khoảng
cách giữa nền giáo dục của VN và các nước phát triển trên
thế giới càng xa vời vợi.)
Vậy thì lỗi không phải ở riêng những bậc phụ huynh VN khi
ngược xuôi chạy trường điểm cho con, khi thúc ép con phải
học đến xanh cả người, lỗi cũng không phải ở riêng học
sinh khi hiện tượng xài "phao", quay cóp…diễn ra phổ biến
tại các kỳ thi, kể cả việc hàng ngàn thí sinh bị điểm 0
môn Sử… Chính là nền giáo dục của VN có vấn đề.
Một nền giáo dục lạc hậu, nhồi nhét quá nhiều kiến thức
chết, vô bổ trong khi lại thiếu hẳn phần xây dựng óc độc
lập, biết tư duy, biết tranh luận…cho học sinh. Một nền
giáo dục dạy và học thuộc lòng là chính, đào tạo học sinh
chỉ biêt nghe, chép, không được phép tranh luận hay nghĩ khác,
nói khác với thầy cô, sách giáo khoa. Một nền giáo dục chỉ
nhằm lấy bằng để đi làm, có vị trí trong xã hội. Một
nền giáo dục chỉ nặng lý thuyết mà ít thực hành, chỉ
truyền đạt kiến thức sách vở mà không chú trọng đạo
đức, nhân cách, triết lý sống, quan điểm sống cho học
sinh… Nói tóm lại, thiếu vắng hẳn một triết lý giáo dục,
không biết mục tiêu thật sự để đào tạo Con Người là gì
và như thế nào.
Hậu quả ra sao cứ nhìn chất lượng "đầu ra" (trình độ
kiến thức phổ thông, kiến thức chuyện môn của người có
bằng cấp) ở VN, cho đến sự xuống cấp của đạo đức xã
hội, sự tha hóa về mặt nhân tính trong con người VN nói chung
lâu nay thì rõ.
Đã có hàng vạn ý kiến từ các nhà giáo, chuyên gia…, và từ
chính lời "kêu cứu" của phụ huynh và học sinh, hàng ngàn
biện pháp cải cách giáo dục được đưa ra, nhưng giáo dục VN
cứ ngày càng nát bét. Bởi, một nguyên nhân đơn giản, giáo
dục, cũng như các lĩnh vực khác của xã hội, phải dựa trên
việc tôn trọng Con Người, nghĩa là tôn trọng nhân quyền, tôn
trọng sự tự do, độc lập của mỗi cá nhân, và tôn trọng
Sự thật. Mà những cái này thì không thể có trong một xã
hội độc tài, nên mọi cải cách, sửa đổi cũng chỉ chạm
đến phần ngọn của vấn đề mà thôi!
Và học sinh VN sẽ vẫn tiếp tục khổ sở, thiệt thòi như các
thế hệ cha anh của họ!
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/10436), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét