của Hoa Kỳ tại châu Á xác minh rằng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục
hiện diện ở đó. Và Trung Quốc chẳng thể làm gì được về
vấn dề này.</strong> </blockquote>
Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton tường trình chính sách
đối ngoại của Hoa Thịnh Đốn tại vùng châu Á trong một
luận văn được đăng tải trên tạp chí mạng <i>Foreign
Policy</i> vào sáng sớm hôm nay [12 tháng 10, 2011]. Tuy việc trần
thuật chi tiết của chính sách này có vẻ muộn màng khi nhiệm
kỳ của chính phủ Obama đang tiếp cận cuối năm thứ ba, bà
Clinhton vẫn ra sức trình bày và diễn giải những bộ phận
cấu thành chính sách châu Á của Hoa Kỳ.
Giới hoạch định chính sách ngoại giao cao cấp của Bắc Kinh
sẽ là những độc giả háo hức nhất trong việc phân tích bài
luận văn này. Phản ứng chính thức của họ đối với lời
phát biểu của bà Clinton rất có khả năng là sẽ im lặng. Từ
biểu hiện bên ngoài, chí ít, có thể thấy bà ta đã không
đưa ra sáng kiến gì mới hay đề xuất một thay đổi nào trong
chính sách. Lý do hiển nhiên thúc đẩy bà Clinton công bố tài
liệu đó vào thời điểm này là để trấn an các đồng minh
trong khu vực rằng Hoa kỳ vẫn tiếp tục tiến hành cam kết
đối với họ dẫu Hoa Kỳ đang đối mặt với nhiều khó khăn
tại quốc nội cũng như sự trỗi dậy của phong trào đề
xướng chủ nghĩa biệt lập, và để gởi đến Trung Quốc một
tín hiệu mạnh mẽ rằng Hoa Thịnh Đốn sẽ duy trì chính sách
hiện hành nhằm tiếp cận sâu rộng hơn với Bắc Kinh. Nghi
vấn về việc có phải bà Clinton đã cố ý sắp xếp thời gian
để công bố bài phát biểu về chính sách châu Á cho khớp
với chuyến công du Hoa Thịnh Đốn có tầm mức quan trọng vào
tháng 11 sắp tới của Phó Chủ Tịch Tập Cận Bình (người
sẽ trở thành lãnh tụ tối cao của Trung Quốc vào năm 2012) là
một điều mà chẳng ai có thể đoán chắc được.
Tuy nhiên, khi duyệt xét kỹ càng tài liệu này chắc chắn giới
lãnh đạo tại Bắc Kinh sẽ có nhiều mối cảm thức lẫn
lộn. Quan chức Trung Quốc sẽ đặc biệt chú ý đến bài phát
biểu về chính sách châu Á của bà Clinton trên ba bình diện.
Phần thảo luận về mối quan hệ song phương sẽ thu hút sự
chú ý của quan chức Trung Quốc nhanh chóng nhất. Có lẽ họ
sẽ cảm thấy rất hài lòng với phần này. Bà Clinton không
những đã đặt nỗ lực phát triển sâu rộng hơn các mối quan
hệ với những cường quốc đang trỗi dậy, bao gồm Trung
Quốc, vào bộ phận chính sách quan trọng hàng nhì, mà còn dành
phần dài nhất, khoảng một phần bảy bài luận văn, cho mối
quan hệ Mỹ-Trung. (Để so sánh, Ấn Độ chỉ có một đoạn,
và được gộp chung với Nam Dương khi bà ta đề cập đến các
cường quốc đang lên khác.) Một lý do khác khiến Bắc Kinh ưa
thích bài phát biểu của bà Clinton là giọng điệu tích cực
mà bà ta đã dùng để đúc kết mối quan hệ Mỹ-Trung. Dường
như bà ta đã gắng sức tột mực để đề cao những khía
cạnh trong mối quan hệ Mỹ-Trung có tác dụng tích cực tăng
cường tiến trình hợp tác song phương trong một phạm vi rộng
lớn bao gồm rất nhiều lãnh vực.
Tuy nhiên, tâm trạng của quan chức Trung Quốc chắc chắn sẽ
trở nên chua chát hơn khi họ nghiên cứu, trên bình diện chính
sách, các bộ phận khác trong chiến lược châu Á của Hoa Kỳ.
Đặc biệt, họ sẽ bực bội vì những hoạt động ở cấp
độ chính sách đó — chẳng hạn như việc tăng cường các
liên minh an ninh song phương (được xác định là bộ phận quan
trọng nhất trong chính sách của Hoa Kỳ), tạo dựng một mức
hiện diện quân sự có cơ sở rộng lớn (điều này thực
chất có nghĩa là tiến xa hơn trong việc nâng cấp và nới
rộng năng lực quân sự của Hoa Kỳ tại Tây Thái Bình Dương),
cũng như xúc tiến thể chế dân chủ và nhân quyền. Trong nhãn
quang của Bắc Kinh, những biện pháp này là bộ phận của một
khuông giá kiềm chế chiến lược tinh tế, có thể gây tổn
hại cho lợi ích an ninh của Trung Quốc và phá hủy nền thống
trị của Đảng Cộng Sản Trung Quốc.
Điều sẽ tạo nên mối quan tâm đặc biệt cho Bắc Kinh là
thông báo do bà Clinton công bố trong bài phát biểu này về
việc Hoa Kỳ sắp đưa tàu tác chiến duyên hải tân tiến nhất
đến dàn trận tại Singapore. Ngoài ra, trước những dấu hiệu
cởi mở về mặt chính trị gần đây tại Miến Điện và
việc chính quyền quân sự của nước này đột ngột hủy bỏ
dự án đập thủy điện trị giá 3 tỷ Mỹ kim do Trung Quốc
xây dựng, thông điệp hòa giải của bà Clinton gởi đến cho
nhà cầm quyền Miến Điện chắc chắn sẽ gây ra một vài cơn
rát ngực tại thủ đô Trung Quốc. Lời phát biểu cứng rắn
của bà Clinton về việc duy trì ổn định và quyền tự do hàng
hải tại Biển Đông, thực chất là lặp lại ngôn từ mà bà
đã phát biểu tại Hà Nội cách đây chỉ mới một năm, chắc
chắn cũng không được hoan nghênh tại Bắc Kinh. Hiện tại
nhiều quan chức Trung Quốc cho rằng Hoa Kỳ phải chịu trách
nhiệm về việc đã gây ra tình trạng leo thang căng thẳng tại
Biển Đông.
Ngay cả những biện pháp nhắm vào mục đích thúc đẩy mậu
dịch và đầu tư cũng không thoát khỏi sự giám sát tại Bắc
Kinh. Kế hoạch gây quan ngại lớn nhất được bà Clinton đề
cập trong lãnh vực này sẽ là Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái
Bình Dương — một khối mậu dịch tự do trong tương lai tại
vùng Á Thái mà không bao gồm Trung Quốc. Mặc dù sáng kiến do
Hoa Kỳ khởi xướng này còn nằm trong giai đoạn phôi thai,
đối với quan chức Trung Quốc, hàm ý chiến lược dài lâu
của nó có lẽ quá khó chịu không thể suy ngẫm nổi.
Nhìn tổng thể, trên bình diện chiến lược, Bắc Kinh sẽ xem
bài phát biểu của bà Clinton cũng chỉ đơn thuần là một
tuyên bố khác nhằm bày tỏ quyết tâm của Hoa Kỳ trong việc
duy trì địa vị cường quốc hàng đầu của vùng Á Thái. Đó
có lẽ là lý do tại sao bài luận văn mang tựa đề <i>Thế Kỷ
Thái Bình Dương Của Hoa Kỳ</i>. Thông điệp chiến lược gởi
đến mọi quốc gia trong vùng, đặc biệt là Trung Quốc, trong
suốt như pha lê: đừng loại chúng tôi ra khỏi danh sách, thậm
chí đừng nghĩ đến chuyện xô đẩy chúng tôi ra ngoài.
Tự xem mình là nước bá chủ tất yếu trong khu vực và Hoa Kỳ
là siêu cường đang thoái bộ, Trung Quốc không thể hài lòng
với khẳng định bạo dạn này về quyết tâm của Hoa Kỳ.
Nhưng trên thực tế, trong hiện tại cũng như trong tương lai
sắp đến, Trung Quốc chẳng thể làm được gì nhiều để thay
đổi hiện thực chiến lược này. Tính bền bỉ của vai trò
chủ đạo của Hoa Kỳ tại châu Á không phải chỉ đơn thuần
phụ thuộc vào năng lực tuyệt đối hay thậm chí chỉ là
tương đối (đều đang trên đà đi xuống) của Hoa Thịnh
Đốn. Nó còn bắt nguồn từ vai trò đặc thù của Hoa Kỳ trong
địa vị một quốc gia đối trọng tại châu Á. Ở những nơi
khác trên thế giới, Hoa Kỳ có thể bị thống hận sâu đậm
vì quyền lực và hành vi vượt quá giới hạn mang hàm ý đế
quốc của mình. Tại châu Á, người ta mở rộng vòng tay để
hoan nghênh sự hiện diện của Hoa Kỳ. Lý do rất đơn giản:
Dẫu bá quyền của Hoa Kỳ có khó chịu đến mấy, bất cứ
lúc nào người châu Á cũng ưa chọn lựa nó hơn bá quyền của
Trung Quốc.
Nếu không có khả năng thực hiện một điều gì đó để
biến đổi thực tế địa chính trị này ở châu Á, Trung Quốc
sẽ không có một lựa chọn nào ngoài việc phải học hỏi
để cùng tồn tại và phát triển dưới tầm ảnh hưởng do
tính ưu việt bền bỉ của Hoa Kỳ chi phối.
(Tác giả là giáo sư Minxin Pei, một cộng tác viên của tạp
chí mạng <i>The Diplomat.</i>)
Tháng 10, 2011
Copyright © 2011 Nam Hải Trường Sơn
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/10278), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét