triệu USD vào châu Âu trong các lĩnh vực phi tài chính, tăng
99,3% so với năm 2010 (<em>China Daily</em> 1-10-2011); trong cùng thời
gian họ mua số trái phiếu chính phủ EU trị giá 50-60 tỉ USD;
chưa kể khoản cho vay được hứa 1 tỉ USD đối với các
nước Caribê (<em>New York Times</em> 14-9-2011). Có thể nói chưa bao
giờ sức mạnh kim tiền của Trung Quốc được thể hiện bằng
lúc này…
<h2>(Thâm nhập vào) từ nhà nước…</h2>
Tình thế nợ nần chồng chất hiện tại
khiến EU khát tiền nghiêm trọng càng giúp Trung Quốc có điều
kiện thâm nhập sâu hơn vào châu Âu. Mà Trung Quốc lại đang
thừa tiền. Kho dự trữ ngoại hối Trung Quốc đã tăng thêm 350
tỉ USD trong 6 tháng đầu năm 2011, đạt tổng cộng 3,2 ngàn tỉ
USD. Nhiều nước châu Âu bức bách tài chính đang phải muối
mặt "xin tiền" cứu trợ từ Trung Quốc. Thượng tuần tháng
9-2011, Lâu Kế Vĩ, chủ tịch Công ty đầu tư Trung Quốc (CIC –
một trong những nguồn quỹ đầu tư tài chính lớn nhất thế
giới), đã đến Rome để nghe Bộ trưởng tài chính Ý Giulio
Tremonti "thuyết trình" về kế hoạch vay. Cuối tháng 8-2011,
một phái đoàn Ý cũng sang Bắc Kinh bàn chuyện "vay nóng"
nhằm giúp Ý giải quyết được phần nào gánh nợ 1,9 ngàn tỉ
euro (1). Và trong chuyến công du Bắc Kinh năm 2010, Thủ tướng
Tây Ban Nha José Luis Rodriguez Zapatero nói rằng ông hy vọng Trung
Quốc mua công trái nước mình để Madrid tránh được bóng ma
phá sản. Nguồn (2) cho biết, Trung Quốc đã mua số công trái
Tây Ban Nha trị giá 400 triệu euro vào tháng 7-2010 nhưng Tây Ban
Nha vẫn còn khát tiền. Tại Hy Lạp, quốc gia khốn đốn nhất
EU, Bộ trưởng nhà nước nước này Haris Pamboukis đã chẳng
ngượng mồm khi nói: "Sự giúp đỡ của những người bạn
Trung Quốc thật là may mắn cho chúng tôi!" – như một phản
hồi nhẹ nhõm trước lời hứa mang đến số hợp đồng làm
ăn trị giá hàng tỉ USD trong chuyến kinh lý Athens tháng 9-2011
của Thủ tướng Ôn Gia Bảo (3). Tại Ý, Công ty tàu nhà nước
Trung Quốc Cosco (China Ocean Shipping – "Trung Quốc Viễn
Dương") đang tham gia dự án mở rộng cảng Napoli; trong khi
công ty du lịch-vận chuyển hàng hóa HNA (Hải Nam, Trung Quốc)
đang đàm phán việc xây một cảng hàng không tại Bắc Ý...
Toàn cảnh, theo tờ <em>Financial Times Deutschland</em> (dẫn lại
từ nguồn 4), Trung Quốc đã tăng hơn gấp ba mức độ đầu tư
tài chính vào châu Âu kể từ 2007 đến nay; và với thảm cảnh
châu Âu ngập trong nợ công, Trung Quốc càng sẵn sàng "mở
rộng cánh tay giúp đỡ" – như phát biểu của Thủ tướng
Ôn Gia Bảo tại Diễn đàn kinh tế thế giới tổ chức ở
Đại Liên (Liêu Ninh) ngày 14-9-2011. Thật ra không phải đợi
đến lúc châu Âu lún ngập trong nợ Trung Quốc mới đổ bộ
vào EU mà họ đã thâm nhập khu vực này từ vài năm qua. Đầu
năm 2011, Phó Thủ tướng Lý Khắc Cường đã thân chinh đến
Tây Ban Nha, Anh và Đức (5) với loạt cam kết trong đó có loạt
bản ghi nhớ hợp đồng trị giá 7,5 tỉ USD với nước này;
đặc biệt thương vụ mua số cổ phần 7,1 tỉ USD trong công ty
dầu khí lớn nhất Tây Ban Nha Repsol). Bồ Đào Nha, Ý, Hy Lạp
và Tây Ban Nha hiện chiếm 30% vốn đầu tư của Trung Quốc tại
châu Âu trong khi các nước Đông Âu chiếm 10%. Chỉ từ tháng
10-2010 đến tháng 3-2011, các công ty và nhà băng Trung Quốc đã
đổ vào châu Âu 64 tỉ USD (chiếm hơn ½ tổng vốn đầu tư
Trung Quốc vào châu Âu kể từ đầu năm 2008). Dự báo, đầu
tư Trung Quốc vào châu Âu có thể tăng đến 1 ngàn tỉ USD vào
năm 2020…
<h2>… Đến tư nhân</h2>
Châu Âu chẳng còn cách nào khác khi phải mở rộng cửa cho
nguồn đầu tư Trung Quốc, từ nhà nước đến tư nhân. Quả
là "chua xót" khi một công ty vận tải thành lập từ năm
1899 như Manganese Bronze Holdings PLC (nơi nổi tiếng với những
chiếc taxi đen thiết kế theo phong cách cổ của Anh) nay bây
giờ một phần đã thuộc sở hữu công ty Geely (Cát Lợi khống
cổ tập đoàn), nơi hiện cũng sở hữu hãng xe Volvo của Thụy
Điển (6). Trong khi đó, CIC hiện chiếm 1/3 cổ phần trong tập
đoàn bất động sản Songbird Estates (nơi quản lý Canary Wharf
Group, công ty bất động sản số một London). Ngân hàng trung
ương Anh dù chưa thuộc về tay Bắc Kinh nhưng nó đang bị vây
kín bởi các đối thủ ngân hàng Trung Quốc khi họ mua hoặc
thuê khoảng 28.000 m2 diện tích văn phòng kể từ khi khủng
hoảng kinh tế nổ ra. Ngân hàng Trung Quốc (Bank of China), có
mặt tại London từ năm 1929, gần đây đã chuyển trụ sở tại
nơi có thể nhìn xuống cái "chóp đầu" của Ngân hàng trung
ương Anh. Và tại King William Street, người ta đang xây dựng
trụ sở mới cho ICBC (Trung Quốc công thương ngân hàng)... Với
nhiều nước châu Âu khác, làn sóng nhuộm đỏ cũng xuất
hiện. Saab Automobile AB – hãng xe hơi tên tuổi có mặt từ năm
1937 – nay thoi thóp chờ chiếc phao cứu sinh Trung Quốc. Ngày
7-9-2011, Saab đã đệ đơn xin bảo hộ tránh phá sản lần thứ
hai trong vòng chưa đến 3 năm, hy vọng còn sống lây lất để
chờ Bắc Kinh chuẩn y thương vụ sáp nhập trị giá 235 triệu
euro ký hồi tháng 6-2011 với Pang Da Automobile (Bàng Đại khí
mậu tập đoàn) và Zhejiang Youngman Lotus Automobile (Chiết Giang
Thanh niên Liên hoa tập đoàn)… Victor Meijers, người Hà Lan và
là đối tác nước ngoài duy nhất trong DeHeng Law Offices (Đức
Hằng luật sư sự vụ sở - một trong những hãng luật lớn
của Trung Quốc), cho biết mình liên tục nhận được yêu cầu
hỗ trợ tư vấn pháp lý từ các công ty châu Âu đang khó khăn
muốn tìm nguồn vốn Trung Quốc…
Có thể nói, nhịp chân đổ bộ rầm rập với khí thế của
kẻ có tiền Trung Quốc đang vang khắp hang cùng ngõ hẻm châu
Âu. Mực chưa ráo ở bản hợp đồng này đã lại xuất hiện
những cái bắt tay sáp nhập khác. "Chúng tôi cần mua một
công ty thực phẩm nằm trong top 3 châu Âu" – phát biểu của
Vương Tông Nam, chủ tịch công ty Quang Minh thực phẩm (Bright
Food Group), trong một chuyến thăm dò thị trường EU. Theo nguồn
(7), đầu tư từ các công ty Trung Quốc vào châu Âu đạt tổng
cộng 853 triệu USD từ 2003-2005 đã tăng đột biến lên 43,9 tỉ
USD từ 2008-2010. Tổng quát, các công ty Trung Quốc đang kiểm
soát 118 doanh nghiệp châu Âu. Giữa năm 2011, Lenovo (Liên Tưởng
tập đoàn) đã đồng ý mua 37% Medion AG (hãng máy tính-điện
tử tiêu dùng Đức). Đó là chưa kể những thương vụ sáp
nhập nhỏ chẳng hạn mua một hãng thuốc lá Czech; một hãng
thuốc tây Hà Lan hay một nhà sản xuất gỗ Anh. Trong cuộc thăm
dò năm 2009, 1/3 công ty lớn Trung Quốc cho biết họ có làm ăn
ở EU. Sự hiện diện sức mạnh kim tiền Trung Quốc tại châu
Âu còn thể hiện ở nhiều dạng thức khác. Tại thành cổ
Prato gần Florence (Ý), Trung Quốc đang xây một "căn cứ đổ
bộ" gồm 4.800 công ty với số vốn 2 tỉ euro cùng 40.000 công
nhân người Hoa. Tại Kalmar (Thụy Điển), Trung Quốc đang lên
kế hoạch xây một trung tâm buôn sỉ rộng 70.000 m2 chuyên bán
hàng hóa Trung Quốc. Tại Kista (Thụy Điển), hãng viễn thông
khổng lồ Hoa Vi (Huawei) đã lập một trung tâm R&D ngay sát tổng
hành dinh hãng Ericsson với 280 kỹ sư của mình trong đó có 200
kỹ sư lôi kéo từ Ericsson sang…
<h2>Chiến lược "nhuộm đỏ"</h2>
Với Trung Quốc, cánh cửa vào châu Âu dường như dễ chịu hơn
so với Mỹ, không chỉ bởi EU đang khẩn cấp cần tiền mà
chính sách cho đầu tư nước ngoài của họ cũng khá lỏng
lẻo. Điển hình, tập đoàn viễn thông điện tử Hoa Vi hiện
vẫn bị cấm cửa trong những thương vụ sáp nhập tại Mỹ
(bị khước từ thương vụ mua 3Leaf Systems vào đầu năm 2011)
nhưng vẫn được trải thảm đỏ tại EU. Ở châu Âu, Trung
Quốc, cho đến thời điểm này, gần như chẳng bao giờ bị
làm khó bởi những trường hợp tương tự như hồi năm 2005 khi
CNOOC (Trung Quốc hải dương thạch du) bị chặn đứng việc mua
hãng dầu khí Mỹ Unocal. Tuy nhiên, những chi tiết bất thường
trong chiến lược "tẩu xuất khứ" của Trung Quốc tại châu
Âu đã khiến bắt đầu nảy sinh tâm lý ngờ vực và dè
chừng.
Có thể thấy Trung Quốc đang có một chiến lược được
thiết kế theo bài bản chính trị khi bỏ vốn vào canh bạc kinh
tế châu Âu. Theo một báo cáo 16 trang (8), những địa điểm
Trung Quốc đang đầu tư mạnh hiện là các nước nằm ngoại vi
châu Âu; và trong hầu hết trường hợp, việc bỏ tiền giải
cứu không thuần túy mang tính hỗ trợ kinh tế. Việc Ngân hàng
phát triển Trung Quốc chỉ giúp Serbia giải bài toán nợ với
điều kiện họ "thu được" một con cầu bắc ngang Danube là
một ví dụ. Tương tự, tháng 6-2010, Trung Quốc chỉ đồng ý
mua công trái Hy Lạp với điều kiện nước này cho họ thuê
cảng Piraeus trong 35 năm đồng thời Athens phải mua tàu Trung
Quốc… Tại sao phải tập trung mạnh vào ngoại vi châu Âu và
đặc biệt các nước nhỏ Đông Âu, thay vì xoáy vào các nước
có nền kinh tế chắc chắn hơn (đủ khả năng trả nợ) ở
trung tâm châu Âu?
Hội đồng quan hệ đối ngoại châu Âu đã đưa ra lời giải
(8). Việc Trung Quốc vuốt ve các nước nhỏ Đông Âu sẽ giúp
họ xây dựng được quan hệ sâu và nhờ đó có thể đạt
được những lợi ích đầu tư kinh tế lẫn chính trị, khi
gián tiếp dùng và thông qua những quân cờ nhỏ tạo được
sức ép ảnh hưởng đối với các nước lớn khác trong EU.
Trong bài báo về sự hiện diện Trung Quốc tại châu Âu (9),
tác giả Vivian Ni viết: "Người ta tin rằng nhiều thương vụ
đầu tư của Trung Quốc không chỉ xuất phát từ lợi ích kinh
tế mà còn là lợi ích ngoại giao và địa chính trị". Đơn
cử cho yếu tố địa chính trị là trường hợp trùm bất
động sản Hoàng Nộ Ba (thuộc Trung Khôn tập đoàn) đang đề
nghị mua một mảnh đất 300 km2 tại Đông Bắc Iceland với giá
một tỉ krona (8,8 triệu USD) để làm "khu nghỉ mát sinh
thái". Điều khiến người ta chú ý là doanh nhân Hoàng (đứng
thứ 161 trong danh sách những người giàu nhất Trung Quốc của
Forbes) có chân trong Bộ tuyên truyền trung ương lẫn Bộ xây
dựng Trung Quốc (10), cũng như chi tiết về vị trí chiến
lược của Iceland, nơi nằm ở điểm "nhạy cảm" giữa châu
Âu và Bắc Mỹ...
Phản hồi trước phát biểu của Thủ tướng Ôn tại Diễn
đàn kinh tế thế giới ngày 14-9-2011, nhiều chuyên gia kinh tế
cho rằng chiến dịch đầu tư kinh tế của Bắc Kinh vào Eurozone
là "có liên quan đến các mục tiêu chiến lược và chính
trị" (11). Hạ Minh (Xia Ming), giáo sư chính trị học thuộc
City University (New York), nói rõ hơn: "Hy Lạp đóng một vai trò
chiến lược quan trọng tại Địa Trung Hải xét ở góc độ
chính trị, kinh tế lẫn quân sự. Với tư cách thành viên EU, Hy
Lạp giúp tiếp cận khu vực Eurozone; chưa kể việc nước này
cũng là thành viên NATO. Biên giới Hy Lạp tiếp giáp với những
nước nằm trong bán đảo Balkan và còn dẫn đến Trung Đông và
Tây Âu. Lâu nay nhiều hoạt động chiến lược quan trọng,
chẳng hạn hợp tác giữa lực lượng không quân và hải quân
các nước đều xuất phát từ đó". Theo cùng cách, Ý cũng có
vị trí chiến lược tương tự và thậm chí mức độ ảnh
hưởng mạnh hơn Hy Lạp, nơi có thể sử dụng như một bàn
đạp tiến sâu vào cựu lục địa và từng bước cách ly khối
Eurozone khỏi ảnh hưởng Mỹ – giáo sư Hạ nhấn mạnh –
một quan điểm được Nicholas Consonery thuộc Nhóm nghiên cứu Á
Âu (Washington DC) chia sẻ (12)...
Còn một vấn đề khác không thể không nhắc. Đó là sự
thiếu minh bạch của các công ty Trung Quốc. Ủy viên EU đặc
trách công nghiệp kiêm Phó chủ tịch Hội đồng châu Âu -
Antonio Tajani (Ý) - cùng một số viên chức EU tại Tây Ban Nha, Ý
và Pháp đã chẳng giấu giếm khi nói rằng các công ty Trung
Quốc mua doanh nghiệp châu Âu cốt để ăn cắp kỹ thuật. Bày
tỏ việc muốn thành lập một tổ chức tương tự Ủy ban giám
sát đầu tư nước ngoài Hoa Kỳ, Antonio Tajani nói rằng đã
"đến lúc trang bị phòng cháy trước khi căn nhà bị thiêu",
rằng "chúng tôi muốn biết chắc ai đang đầu tư vào châu Âu
và tại sao" (7). Có những vụ không khỏi không khiến đặt
câu hỏi là nếu không có một thế lực nào đó bí mật ủng
hộ tài chính thì làm sao các công ty Trung Quốc có thể giành
thầu với giá chẳng ai có thể ngờ, như vụ một công ty vô
danh tiểu tốt tên Tianjin Xinmao S&T Investment Corp (Thiên Tân hâm
mậu khoa kỹ tập đoàn) thắng thầu thương vụ mua hãng cáp
quang Hà Lan Draka với giá hơn 1,3 tỉ USD, gấp đôi giá trị
thị trường công ty này và cao hơn 20% giá bỏ thầu gần sát
nhất của một đối thủ châu Âu (Prysmian SpA của Ý)! Điều
gây lo ngại ở chỗ, Draka có một chi nhánh chuyên sản xuất
cáp quang quân sự cho một số nước phương Tây trong đó có
(Hải quân) Mỹ. Một nhóm ủy viên EU dọa ngăn cản thương vụ
trên nhưng làm thế nào được khi mà Chính phủ Hà Lan đã
chẳng phản đối và châu Âu không có một ban bộ giám sát các
thương vụ nhạy cảm liên quan an ninh quốc phòng. Cuối cùng,
chẳng hiểu sao, đầu năm 2011, Thiên Tân hâm mậu tuyên bố bỏ
cuộc vụ thầu Draka…
Những chi tiết liên quan thói "láu cá" và "lưu manh" cố
hữu của bản chất Trung Quốc trong làm ăn bắt đầu dẫn
đến tâm lý cảnh giác đang lan rộng. Ít nhất nó cũng đã
thể hiện ở một cuộc thăm dò vào tháng 3-2011 do BBC tổ chức
(6), cho thấy đa số người Đức, Ý và Pháp đều nhìn Trung
Quốc bằng cặp mắt tiêu cực, với tỉ lệ cao hơn so với
cuộc thăm dò tương tự vào năm 2005…
Mạnh Kim
(1) Italy turns to China for help in debt crisis, Guy Dinmore, Financial
Times (12-9-2011)
(2) China Not Seen as Rescuer for Italy, Dinny McMahon, Tom Orlik và
Christopher Emsden, Wall Street Journal (14-9-2011)
(3) Looking for Investments, China Turns to Europe, Liz Alderman, New York
Times (1-10-2011)
(4) Beijing as the Euro's Savior - Europe and China Bound by Mutual Fears,
Stefan Schultz, Der Spiegel (14-9-2011)
(5) Europe makes room for Chinese investment, but not without concern,
Andrés Cala, Christian Science Monitor (11-3-2011)
(6) Streaks of red - Capital and companies from China are sidling into
Europe, The Economist (30-6-2011)
(7) Chinese Companies Embark on Shopping Spree in Europe, John W. Miller,
Wall Street Journal (6-6-2011)
(8) The Scramble for Europe, François Godement, Jonas Parello-Plesner và
Alice Richard, Hội đồng quan hệ đối ngoại châu Âu – ecfr.eu
(7-2011)
(9) Concerns Grow over China's Presence in Europe, Vivian Ni, China
Briefing (15-9-2011)
(10) China's Huang Nubo seeks Iceland land for eco-resort, BBC (30-8-2011)
(11) China's Investment in EU Politically Charged, Say Experts, Dong Yun,
Epoch Times (16-9-2011)
(12) China charms Europe, but Beijing has own agenda, Barry Hatton, AP
(17-9-2011)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/10281), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét