lúc này. Tuy nhiên, có một vài điều đã được cân nhắc từ
lâu. Đạt được thì rất tốt" - TS Nguyễn Sĩ Dũng, Phó Chủ
nhiệm văn phòng Quốc hội trao đổi với Bee.net.vn về bản
Hiến pháp năm 1946 và việc sửa Hiến pháp năm 1992.
<h2>Hiến pháp trước hết là bản khế ước xã hội</h2>
<em>Sắp tới, chúng ta sẽ kỷ niệm 65 năm bản Hiến pháp đầu
tiên, Hiến pháp năm 1946. Vừa rồi, tôi có đọc một bài viết
của anh nói về những điều cần học theo Hiến pháp năm 1946.
Có vẻ như anh tâm đắc với bản Hiến pháp này?</em>
<div class="boxright220"><img
src="http://bee.net.vn/dataimages/201109/original/images768628_2.jpg" /><div
class="textholder">TS Nguyễn Sĩ Dũng. Ảnh TN</div></div>
Rất tâm đắc! Và không chỉ mình tôi tâm đắc, nhiều nhà
nghiên cứu cũng tâm đắc như vậy. Về kỹ thuật lập hiến,
có vẻ như đây là bản hiến văn có nhiều ưu điểm hơn cả.
<em>Những ai đã giúp Cụ Hồ soạn thảo nên bản Hiến pháp
này?</em>
Tôi có biết tên một vài người trong nhóm đó, ví dụ như
Luật sư Phan Anh, Trần Văn Chương, Hoàng Xuân Hãn, Nguyễn
Xiển, Đặng Thai Mai, Vua Bảo Đại.... Nói chung, đó là những
người tinh hoa, học cao, biết rộng thời đó.
<em>Điều cơ bản của Hiến pháp năm 1946 khiến anh tâm đắc so
với các bản Hiến pháp năm 1959, 1989 và 1992 là gì?</em>
Tôi không muốn so sánh, nhưng Hiến pháp năm 1946 là bản hiến
văn được thiết kế rõ nhất theo những nguyên tắc của một
bản khế ước xã hội. Bản khế ước xã hội là bản cam
kết của tất cả người Việt chúng ta với nhau và giữa nhân
dân với nhà nước về những quyền và nghĩa vụ được phân
định trong xã hội chúng ta. Hiến pháp ràng buộc nhà nước và
ràng buộc nhân dân như nhau về các quyền và nghĩa vụ này.
Mỗi khi chúng ta công nhận chủ quyền là của nhân dân (toàn
bộ quyền lực thuộc về nhân dân), thì quyền lực chỉ
được trao cho nhà nước theo sự thỏa thuận của nhân dân và
với những điều kiện mà nhân dân chấp nhận. Không thể có
thứ quyền lực đương nhiên mà có, không thể có thứ quyền
lực nằm ngoài khế ước xã hội.
Theo lập luận này, tất cả những quyền không được quy
định trong Hiến pháp thì vẫn đương nhiên thuộc về nhân dân
(Hiến pháp của nước Mỹ cũng nói tới điều này). Có nghĩa
là nếu Nhà nước muốn có thêm quyền gì, thì phải phải
trưng cầu dân ý, phải thương thuyết với đối tác, với chủ
nhân ông là nhân dân.
<em>Theo anh, trong khoảng 60 năm mà có 4 lần sửa Hiến pháp như
vậy có nhiều không?</em>
Nhiều hay ít thì phải căn cứ vào nhu cầu của cuộc sống thì
mới trả lời chính xác được. Tuy nhiên, nếu chúng ta quan
niệm Hiến pháp là đạo luật cơ bản, là luật gốc cho tất
cả các đạo luật khác, thì việc phải sửa Hiến pháp
thường xuyên là rất khó tránh khỏi. Bởi vì các vấn đề
của cuộc sống, cho dù là các vấn đề cơ bản, vẫn có thể
thay đổi rất nhanh chóng trong một thế giới đầy biến động
mà chúng ta đang sống.
Do mình quy định Hiến pháp là đạo luật cơ bản nên việc
sửa như vậy là xuất phát từ nhu cầu bình thường của xã
hội. Đời sống xã hội thay đổi nên Hiến pháp cũng phải
sửa theo. Nếu không sửa Hiến pháp thì lại không đủ điều
kiện để ban hành một số đạo luật rất cần thiết cho sự
phát triển của đất nước.
<h2>Sẽ tập hợp được giới tinh hoa sửa Hiến pháp?</h2>
<em>Vừa rồi, trong phiên họp đầu tiên của Ủy ban dự thảo
sửa đổi Hiến pháp năm 1992, các thành viên của ủy ban đề
nghị bổ sung các chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu Hiến
pháp, các chuyên gia kinh tế. Với động thái trên, anh kỳ vọng
gì vào sự tham gia của giới tinh hoa trong công việc sửa Hiến
pháp lần này?</em>
Tôi không biết các chuyên gia thì có phải cũng chính là giới
tinh hoa hay không. Tuy nhiên, sự tham gia của họ là rất quan
trọng. Sửa đổi Hiến pháp là một công việc hệ trọng và
khó khăn. Không có đủ tri thức, không có đủ sự hiểu biết
chuyên sâu chúng ta sẽ rất lúng túng.
<em>Còn nhớ, tháng 11/1945, khi soạn xong Hiến pháp của nước
Việt Nam DCCH, Ban dự thảo đã cho công bố trên báo Cứu quốc
để toàn dân tham gia góp ý kiến. Liệu nhu cầu nghe góp ý của
giới tinh hoa trong và ngoài nước, trực tiếp hoặc qua thư
điện tử, trong lần sửa đổi Hiến pháp này, thưa anh?</em>
Chắc chắn là việc này sẽ được triển khai. Và có lẽ, để
nghe ý kiến của không chỉ giới tinh hoa, mà quan trọng là ý
kiến của nhân dân.
<em>Ai sẽ là những người trực tiếp chấp bút sửa Hiến pháp
lần này?</em>
Tôi nghĩ, những người ở trong Ban soạn thảo sửa đổi Hiến
pháp sẽ là những người trược tiếp chấp bút. Tất nhiên,
là dưới sự chỉ đạo của Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến
pháp do Chủ tịch Ủy ban là Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh
Hùng đứng đầu.
Nhân vật có vai trò quan trọng nhất trong công việc này là ông
Phan Trung Lý, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Trưởng ban biên
tập.
Ông Phan Trung Lý học và bảo vệ TS Luật tại Liên Xô trước
đây.
<h2>"Tôi mong muốn…"</h2>
<em>Trong lần sửa đổi này, theo anh, những thay đổi có lợi
cho quốc dân có thể đạt được là gì?</em>
Thật khó nói là những thay đổi gì có thể đạt được vào
lúc này. Tuy nhiên, có một vài điều đã được cân nhắc từ
lâu. Đạt được thì rất tốt. Thứ nhất, đó là việc dân
bầu trực tiếp chủ tịch xã. Chủ trương này đã được Trung
ương quyết định nhưng chưa được Quốc hội thông qua.
Theo tôi, nếu nhân dân bầu trực tiếp chủ tịch xã, đó sẽ
là một bước tiến hết sức cơ bản trong việc xác lập chế
độ trách nhiệm trước dân và hình thành đúng đắn hệ
thống khuyến khích phục vụ dân. Với việc bầu trực tiếp
chủ tịch xã, chúng ta sẽ có hai cơ quan dân cử ở cấp xã:
hành chính dân cử và hội đồng dân cử. Hai cơ quan này sẽ
phải cân bằng và kiểm tra lẫn nhau trong quá trình quản trị
công việc địa phương. Mà như vậy, thì Hội đồng nhân dân
cũng sẽ phải họp thường xuyên hơn (Mỗi tuần một lần
chẳng hạn).
Thứ hai là việc phân cấp, phân quyền cho địa phương. Quan
trọng là chúng ta phân cấp, phân quyền cho địa phương theo mô
hình nào. Mô hình búp bê Nga - các cấp chính quyền đều có
nhiệm vụ quyền hạn giống như nhau chỉ có khác nhau về mức
độ quan trọng, có lẽ không phải là mô hình phù hợp cho giai
đoạn phát triển hiện nay. Phân cấp, phân quyên theo mô hình
của nước Đức, có vẻ hợp lý hơn. Theo mô hình này, mọi
việc về cơ bản đều do chính quyền cấp dưới làm; chính
quyền cấp trên chỉ làm những việc mà chính quyền cấp
dưới không làm được.
<em><strong>Lương Bích Ngọc - Hoàng Hạnh (thực
hiện)</strong></em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/9890), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét