(HĐCDGSNN) họp để xét duyệt những ứng viên cho chức danh
giáo sư và phó giáo sư. Lần này, <a
href="http://dantri.com.vn/c25/s25-511053/514-ung-vien-duoc-de-nghi-cong-nhan-chuc-danh-giao-su-pho-giao-su.htm">Phó
thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân</a> có phát biểu yêu cầu
HĐCDGSNN nên khẩn trương thay đổi qui chế xét duyệt chức danh
GS/PGS sao cho phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Vậy, tôi xin
nhắc lại <a
href="http://nguyenvantuan.net/education/3-edu/1203-mot-de-nghi-cai-cach-chuc-danh-giao-su-">vài
đề nghị đã phát biểu trước đây</a>.
<strong>Thứ nhất là nên phân ngạch giáo sư.</strong> Nước ta
có hơn 9000 GS và PGS, nhưng chỉ một phần nhỏ trong số này là
chính thức làm trong các đại học. Theo thống kê của Bộ GDĐT
năm 2008 chỉ có 2108 giáo sư và phó giáo sư trong các đại học
(xem sách mới của tôi "Chất lượng giáo dục đại học nhìn
từ góc độ hội nhập", trang 104). Nói cách khác, rất nhiều
người với chức danh giáo sư nhưng họ không trực tiếp giảng
dạy và nghiên cứu, và đó là một điều bất bình thường.
Vì thế tôi đề nghị nên có qui chế cho những giáo sư chính
thức, giáo sư kiêm nhiệm (conjoint professor), và giáo sư danh dự
(honorary professor). Ở nước ngoài người ta phân biệt rạch ròi
ba ngạch giáo sư như vừa đề cập. Giáo sư chính thức là
những người trực tiếo giảng dạy và nghiên cứu trong đại
học, họ được xét duyệt theo những tiêu chuẩn quốc tế
nghiêm chỉnh. Những tiêu chuẩn đó thường là công trình
nghiên cứu khoa học và đóng góp cho chuyên ngành và cộng
đồng. Giáo sư kiêm nhiệm dành cho các chuyên gia trong các cơ
quan công quyền hoặc trung tâm nghiên cứu, bệnh viện, v.v. có
công đào tạo nghiên cứu sinh, nhưng họ không nhận lương của
đại học. Tiêu chuẩn xét duyệt giáo sư kiêm nhiệm cũng đơn
giản và "nhẹ" hơn giáo sư chính thức. Trường đại học
thường yêu cầu họ phải xưng rõ là "giáo sư kiêm nhiệm"
chứ không được dùng chức danh "giáo sư" để phân biệt
giữa hai ngạch. Giáo sư danh dự là chức danh dành cho các mạnh
thường quân, những người có công trong việc xây dựng và
phát triển học thuật. Những người này không cần xét duyệt
theo các tiêu chuẩn của giáo sư chính thức và giáo sư kiêm
nhiệm, mà chỉ do đại học trao tặng như là một cách ghi
nhận công trạng.
<strong>Thứ hai là nên hủy bỏ cách xét duyệt chức danh theo
"mô hình hai bước" như hiện nay.</strong> Theo Quyết định
174 của Chính phủ thì hiện nay qui trình tiến phong chức danh
giáo sư chia làm 2 bước: bước 1 HĐCDGSNN xét duyệt ứng viên
đủ tiêu chuẩn giáo sư / phó giáo sư; bước 2 ứng viên phải
được một đại học bổ nhiệm mới (và nếu sau 2 năm vẫn
chưa tìm được nơi bổ nhiệm thì chức danh giáo sư cũng không
còn!) Nói nôm na là HĐCDGSNN chỉ cấp văn bằng giáo sư, và
giáo sư phải đi… tìm việc. Cách làm này là một cách xem
thường chức danh giáo sư như là một… bằng tốt nghiệp. Qui
trình này rất lạ lùng. Tôi không thấy nơi nào trên thế giới
làm như thế. Giáo sư là phải gắn liền với một đại học.
Trước khi đệ đơn xin phong giáo sư, ứng viên phải là giảng
viên của một đại học.
Cũng cần nói thêm rằng ở ngoài không có chuyện tiến phong
chức danh giáo sư theo nhu cầu. Ngày xưa thì đại học còn có
"nhu cầu", vì mỗi bộ môn chỉ có một giáo sư, và khi
người này nghỉ hưu thì trường tuyển dụng giáo sư thay thế.
Nhưng bây giờ thì không còn kiểu làm này nữa, vì một bộ
môn có thể có nhiều giáo sư. Tôi thấy ở trường tôi, ai
cũng có thể đệ đơn xin đề bạt nếu họ thấy đáp ứng
tiêu chuẩn đề ra, chứ không có chuyện nhu cầu nữa. Do đó,
để phù hợp với qui chuẩn quốc tế, nên bỏ khái niệm phong
chức danh giáo sư theo nhu cầu.
<strong>Thứ ba là nên bỏ những tiêu chuẩn mang tính cân đo
đong đếm. </strong>Tiêu chuẩn xét duyệt chức danh giáo sư /
phó giáo sư hiện nay rất phức tạp và … số hóa. Mỗi công
trình công bố đều tính bằng điểm, mỗi sách viết ra cũng
tính điểm. Không có nơi nào trên thế giới lại "cho
điểm" giáo sư như thế. Làm như thế là một cách biến các
ứng viên giáo sư thành học trò! Chẳng những biến giáo sư
thành học trò, cách tính điểm cũng rất vô lí. Chẳng hạn
như hiện nay HĐCDGSNN xem một bài báo khoa học đăng trong một
tập san trong nước có điểm bằng thậm chí cao hơn bài báo
đăng trên các tập san danh tiếng ở nước ngoài! Cần nói thêm
rằng chưa có một tập san khoa học nào của Việt Nam được
công nhận trong danh bạ ISI, và cách cho điểm như thế cực kì
vô lí và phản cảm.
Cách tính điểm như hiện nay cũng tạo thêm điều kiện cho
những kẽ hở tiêu cực trong qui trình đề bạt chức danh giáo
sư. Tôi có lần thấy một ứng viên trong ngành y khoa nộp 3
cuốn sách như là một tiêu chuẩn để được xét duyệt chức
danh phó giáo sư. Điều phi thường là 3 cuốn sách này được
viết trong vòng 1 năm. Ứng viên này không hề có một công
trình nghiên cứu nào trên các tập san y khoa quốc tế mà đã
viết 3 cuốn sách trên 1000 trang trong vòng 1 năm! Thật ra, đọc
sơ qua thì thấy đây là sách dịch (vì các bảng biểu đều
rất quen thuộc với người trong ngành), và qua văn phong dịch
thì rõ ràng sách có nhiều người dịch. Nói chung, tiêu chuẩn
khoa học để xét duyệt chức danh giáo sư còn rất rất nhiều
bất cập và nhiều điều không hợp lí, nhưng đây là vấn
đề muôn thưở vì nhiều người đã lên tiếng nhưng vẫn chưa
sửa đổi.
Do vậy, nhân lời phát biểu của ngài Phó thủ tướng Nguyễn
Thiện Nhân tôi cũng đóng góp vài ý kiến như trên. Tôi nghĩ
rằng cần phải cải cách qui trình và tiêu chuẩn tiến phong
chức danh giáo sư để cho phù hợp với các nước trong vùng và
từng bước hội nhập quốc tế.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/8843), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét