"Con không chê cha mẹ khó, chó không chê chủ nhà nghèo."
Ý nghĩa của câu thành ngữ dân gian này là gì thì khỏi phải
bàn gì thêm vì tự nó đã nói lên tất cả
Tôi chỉ muốn nói rằng câu thành ngữ này chỉ đề cập trực
tiếp đến những mối quan hệ rất cụ thể: cha, mẹ – con
cái, chủ nhà – con vật có thể được coi là trung thành nhất
với người là con chó. Vì câu này đề cập đến mối quan hệ
giữa những chủ thể rất cụ thể mà ngoài các chủ thể này
thì khó có các chủ thể nào khác tương đương để so sánh,
nên khi dùng nó để ám chỉ bất kỳ mối quan hệ nào khác
thì phải hết sức cẩn thận.
Nếu các bạn không đồng ý với tôi về điều này thì các
bạn cứ đưa ra ví dụ về các mối quan hệ tương đương với
các chủ thể này đi. Nào, theo các bạn thì cái gì là tương
đương với mối quan hệ rất thiêng liêng giữa cha mẹ và con
cái? Tương tự như thế, nếu các bạn cho rằng có một mối
quan hệ tương đương giữa "chủ nhà" và "chó" trong vế
sau của câu trên thì trong thời đại văn minh này liệu các
bạn có dám đưa ra các ví dụ ai là "chó", ai là "chủ
nhà" ngoài "chó" và "chủ nhà" thực sự theo đúng
nghĩa đen của nó (vì lấy đâu ra nghĩa bóng mà so sánh).
Thế mà trên báo chí, vẫn có những nhà lý luận của ta, khi
phê phán người này người khác vì khác quan điểm với họ,
thường dẫn câu thành ngữ dân gian này ra để miệt thị và
xúc phạm những người không cùng quan điểm với mình. Tôi còn
nhớ có nhà báo rất nổi tiếng cũng dẫn ra câu đó khi phê
phán LM Ngô Quang Kiệt sau khi đã tùy tiện cắt xén lời phát
biểu của ông cách đây vài năm.
<div class="boxright220"><img
src="http://danluan.org/files/u23/danluan38.jpg" /><div
class="textholder">Sinh viên Nguyễn Anh Tuấn</div></div>
Gần đây nhất, trên trang Anh Ba Sàm, khi bình luận về việc
sinh viên <a
href="http://daohieu.wordpress.com/2011/04/28/d%C6%A1n-t%E1%BB%B1-thu/">Nguyễn
Anh Tuấn gửi thư cho VKSNDTC</a> liên quan đến vụ xử LS Cù
Huy Hà Vũ, một còm sỹ có nick name là NPB Nguyễn Hòa cũng phán
câu đó khi chỉ trích hành động của sinh viên Tuấn.
Chưa bàn đến hành vi của chàng sinh viên này đúng sai ra sao,
nhưng trong toàn bộ lá thư của Tuấn, tôi chẳng thấy dòng nào
em chê cha mẹ em nghèo khổ cả, cũng không thấy có dòng nào
đề cập đến con chó nào hay ông bà chủ nhà nào trong lá thư
ấy.
Vì lá thư của Tuấn là kiến nghị của một công dân, và trong
đó đề cập đến cả những vấn đề của Tổ quốc, nhân
dân có liên quan đến nhà nước, nên tôi buộc phải suy đoán
là còm sỹ NPB Nguyễn Hòa muốn ám chỉ đến những mối quan
hệ giữa các chủ thể này khi dẫn ra câu thành ngữ trên.
Nếu vậy thì ai là cha mẹ, ai là chủ nhà và "ai" là chó
để có thể so sánh tương đương với những chủ thể trên?
Trước hết nói về cha mẹ. Trong số các chủ thể này, "Tổ
quốc" được ví với "cha mẹ" nghe ra cũng không nghịch
nhĩ lắm. Nhưng cứ giả thiết còm sỹ Hòa ví Tổ quốc như
cha mẹ thì trong toàn bộ lá thư của Tuấn, tôi cũng không
thấy em viết 1 chữ nào chê bai Tổ quốc cả để có thể lên
lớp với em rằng "con không (được) chê cha mẹ khó" . Còn
đưa phạm trù quan hệ "Chó – Chủ nhà" vào mối quan hệ
giữa Tuấn và Tổ quốc thì lại càng không tương thích và xúc
phạm Tuấn.
Hay là còm sỹ Hòa dùng câu thành ngữ này để ám chỉ mối
quan hệ giữa Nhà nước và công dân, trong đó có Tuấn? Nếu
vậy thì giữa công dân và Nhà nước ai là con, ai là cha mẹ?
Về điều này thì Bác Hồ đã nói ngay từ khi nước nhà mới
giành được độc lập rằng nhà nước, chính quyền không
phải là cha mẹ dân, thậm chí Bác nói rất rõ rằng chính
quyền phải là đầy tớ của nhân dân. Các nhà lãnh đạo của
ta cũng thường nói Nhà nước của ta là Nhà nước của dân, do
dân, vì dân. Nói thế cũng chẳng khác gì bảo là dân đẻ ra
Nhà nước. Và nếu thế thì trong mối quan hệ với nhà nước,
với chính quyền, dân hoàn toàn có thể được gọi là "cha
mẹ". Thế thì câu "con không chê cha mẹ khó" mà còm sỹ
Nguyễn Hòa đưa ra để nhắc nhở phê phán em Tuấn hóa ra là
theo hướng ngược lại với ý của Bác Hồ à? Nếu giả thiết
rằng bây giờ còm sỹ Hòa có lý do chính đáng để nhận thức
lại rằng điều Bác Hồ nói bây giờ không đúng nữa và chính
quyền phải là cha mẹ, dân là con thì mới đúng, nếu cứ cho
là thế thì cái câu "con không chê cha mẹ khó" cũng không áp
được vào tình huống này, vì nếu so với dân (con) thì Nhà
nước (cha, mẹ) mà đại diện cụ thể là các ông các bà lãnh
đạo, có ông bà nào nghèo khó đâu mà chỉ có các con dân là
nghèo là khó thôi! Nếu dân có chê thì chỉ chê nhiều ông
nhiều bà quá giàu mà để cho dân cứ nghèo khổ lam lũ mãi,
chứ nếu các ông, các bà mà nghèo thì dân không thương thì
thôi, chứ ai dám chê bai gì! Thôi chẳng dám bàn đến vế sau
– "Chó không chê chủ nhà nghèo" nữa vì những "chủ
thể" này nó "nhạy cảm" quá! Chỉ muốn nói thế này cho
nó nhanh: trong một xã hội văn minh, tôn trọng nhân quyền thì
rất không nên người này coi người kia là chó chỉ vì không
đồng quan điểm với nhau!
Tóm lại là nói ngược xuôi theo kiểu nào cũng thấy việc các
nhà lý luận của ta áp dụng câu này trong bất cứ tình huống
nào từ trước đến nay cũng đều không ổn. Xin các vị đừng
quen mồm bạ đâu nói đấy, ăn theo, nói leo nữa mà trước khi
nói gì thì nên chịu khó NGHĨ cái đã!
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/9206), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét