kẻ mạnh là một sai lầm. Với chủ quyền quốc gia thì đó là
sai lầm lớn nhất và không được phép mắc phải. Vì thế,
không còn cách nào khác là phải tự mình cứu mình trước. - TS
Giáp Văn Dương đặt vấn đề.</strong></em>
<h2>ASEAN xé lẻ</h2>
Trong lúc căng thẳng ở Biển Đông ngày càng gia tăng thì nội
bộ ASEAN - diễn đàn chính được kỳ vọng giải quyết tranh
chấp Biển Đông một cách hòa bình - lại đối mặt với
nhiều vấn đề nóng có khả năng gây mất đoàn kết nghiêm
trọng trong khu vực.
Ngày 9/6/2011 vừa qua, sự kiện tàu cá Trung Quốc được hộ
tống bởi 2 tàu ngư chính xông vào cắt cáp tàu Viking 2 của
Việt Nam cùng với sự kiện ngày 26/5/2011 khi 3 tàu hải giám
Trung Quốc đã vào sâu trong thềm lục địa của Việt Nam, cách
mũi Đại Lãnh thuộc tỉnh Khánh Hòa của Việt Nam 120 hải lý
để uy hiếp và cắt cáp của tàu thăm dò địa chấn Bình Minh
02 của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, đã làm nổi lên những
đợt sóng mới, tiếp nối những căng thẳng đã có về tranh
chấp chủ quyền ở Biển Đông.
Trong khoảng thời gian đó, Thái Lan và Campuchia lại đang bận
bịu với việc đưa nhau ra Tòa quốc tế vì tranh chấp đền
Preah Vihear ở gần biên giới của hai nước, sau một thời gian
đối đầu bạo lực.
Chỉ trước đó không lâu, Lào với dự định xây đập thủy
điện Xayaburi trên sông Mekong dưới sự đầu tư của Thái Lan,
có nguy cơ tổn hại lớn đến nguồn nước và môi trường sinh
thái của Campuchia và Đồng bằng Sông Cửu Long của Việt Nam,
đã gây lo ngại sâu sắc của nhiều giới nhiều ngành, không
chỉ ở những nước trực tiếp bị ảnh hưởng, mà còn cả
trong một số tổ chức môi trường quốc tế.
<center><img
src="http://community.tuanvietnam.vietnamnet.vn/assets/images/nhat-ky-tau-viking-2-1_1308040318.jpg"
/></center>
<center><em>Tàu Viking 02 của Việt Nam [thuê] bị tàu Trung Quốc
cắt cáp trong vùng 200 hải lý tính từ đường cơ sở của
Việt Nam. Ảnh PVN</em></center>
Với thực tế đó, ASEAN đang bị xé lẻ trước nhiều vấn
đề hệ trọng, liên quan trực tiếp đến sự phát triển, ổn
định và an ninh của khu vực, đặc biệt với vấn đề tranh
chấp Biển Đông, được dự báo sẽ ngày càng phức tạp và
có nguy cơ trở thành điểm nóng của khu vực và thế giới.
Tranh chấp Biển Đông diễn ra giữa Trung Quốc và một số
nước ASEAN, trong đó có Việt Nam. Vì thế, ASEAN nghiễm nhiên
được coi là diễn đàn khu vực để thương lượng giải
quyết tranh chấp một cách hòa bình. Tuy nhiên, Myanmar - một
thành viên của ASEAN -lại bày tỏ quan điểm đứng về phía
Trung Quốc trong tranh chấp. Một số nước khác chỉ kêu gọi
chung chung, không bày tỏ chính kiến rõ ràng vì không có lợi
ích trực tiếp ở Biển Đông.
Sự đoàn kết nội bộ của ASEAN đang bị thử thách nghiêm
trọng. Trên thực tế, thỏa thuận về quy tắc ứng xử của
ASEAN và Trung Quốc (DOC 2002) hầu như vẫn chỉ nằm trên giấy,
ít có giá trị ràng buộc.
Trong khi đó, Trung Quốc với tiềm lực vượt trội về kinh tế
và quân sự lại gia tăng áp lực tranh chấp toàn diện và đưa
các tàu "ngư chính, hải giám" đi quấy phá vùng biển các
nước ASEAN; liên tục dùng ngoại giao chi phiếu và viện trợ
quân sự đối với các nước không có tranh chấp trực tiếp
để kiểm soát và gây chia rẽ trong nội bộ ASEAN.
<h2>Tự mình cứu mình</h2>
Vậy phải làm gì trong bối cảnh này? Trông chờ vào lòng tốt
của Trung Quốc - nguyên nhân chính của căng thẳng bằng việc
đòi hỏi 80% diện tích Biển Đông thuộc chủ quyền của mình
- hay tự mình cứu mình trước khi quá muộn?
Lịch sử đã cho thấy, trông chờ vào lòng tốt của kẻ mạnh
là một sai lầm. Với chủ quyền quốc gia thì đó là sai lầm
lớn nhất và không được phép mắc phải. Vì thế, không còn
cách nào khác là phải tự mình cứu mình trước.
Vậy cứu mình bằng cách nào? Không còn cách nào khác là làm
cho mình mạnh lên và lôi kéo bạn bè, đồng minh, những người
có cùng lợi ích và mối quan tâm đứng về phía mình.
Nhưng làm mình mạnh lên bằng cách nào? Không còn cách nào khác
là đoàn kết lòng dân, làm cho dân tin. Muốn thế, lãnh đạo
phải gương mẫu, bản lĩnh, có tâm có tài, và quan trọng,
phải vì dân trước hết, phải đặt lợi ích quốc gia lên
trên hết. Vì nhân dân, thời nào cũng thế, đều nhìn vào lãnh
đạo để hành xử.
Nhân dân phải được tôn trọng và bảo vệ, phải được
lắng nghe, phải được thông tin về mọi diễn biến lớn của
đất nước. Được như thế, dân sẽ không ngại hy sinh để
bảo vệ đất nước.
Trong cuộc chiến pháp lý, những nghiên cứu về Biển Đông,
được công bố trên các tạp chí và sách báo quốc tế, sẽ
có sức nặng quyết định. Vì thế, chính phủ cần công khai
khuyến khích và hỗ trợ các trường đại học, các viện
nghiên cứu liên quan đến Biển Đông, tăng cường đội ngũ
các nhà khoa học nghiên cứu về Biển Đông trong nhiều lĩnh
vực khác nhau để từ đó xây dựng cơ sở pháp lý cho việc
giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông.
Còn lôi kéo bạn bè, đồng minh? Với ASEAN, do có khác biệt
nhiều về Tôn giáo, Văn hóa và Thể chế chính trị, nên những
mối quan tâm chung không hẳn đã đồng qui. Việt Nam không thể
chấm dứt tranh chấp đền Preah Vihear nếu Thái Land và Campuchia
không muốn, cũng không thể quyết định thay cho Lào trong việc
dừng xây dựng thủy điện Xayaburi. Vì thế, sợi dây khả dĩ
nhất để liên kết các nước ASEAN là triển vọng xây dựng
một khu vực an ninh, thịnh vượng và chia sẻ những lợi ích
chung thông qua hợp tác, tuy còn ở dạng tiềm năng nhưng có
thể trở thành hiện thực nếu biết khai thác.
Với Biển Đông, lợi ích chung đó chính là sự bình yên, tự
do hàng hải và sự đảm bảo các lợi ích hợp pháp của quốc
gia theo Công ước của Liên hiệp quốc về Luật biển năm 1982.
Trong số năm nước có tranh chấp với Trung Quốc thì có đến
bốn nước ASEAN, đó là: Việt Nam,Phillipines, Malaysia và Indonesia
và cũng không loại trừ Brunei, khi nói đến đường lưỡi bò.
Với ý đồ độc chiếm Biển Đông của Trung Quốc, thể hiện
qua "đường lưỡi bò" trong bản đồ họ trình lên Liên hiệp
quốc ngày 7/5/2009, thì lợi ích hợp pháp của cả năm nước
ASEAN đều bị Trung Quốc đe dọa. Đó chính là một trong những
đầu mối quan trọng để liên kết các nước ASEAN trong công
cuộc đoàn kết chống lại ý đồ độc chiếm Biển Đông của
Trung Quốc.
Ngoài ASEAN, một số nước khác như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc,
Úc... cũng có quyền lợi trực tiếp thông qua tự do hàng hải
ở Biển Đông, nên việc xiển dương và chia sẻ những lợi
ích về tự do hàng hải này cũng sẽ là một động lực để
họ đứng về ASEAN trước tham vọng của Trung Quốc.
Việc xiển dương những lợi ích chung này, không nên chỉ nằm
trong chương trình hoạt động của chính phủ, mà cần thiết
phải được triển khai rộng mở đến các tầng lớp nhân dân,
thông qua các chương trình ngoại giao nhân dân, ngoại giao văn
hóa, trao đổi khoa học, giáo dục, thể thao... Vì suy cho cùng,
chính sách và hoạt động của các chính phủ, đều do lòng dân
qui định, và chịu điều chỉnh liên tục khi nhận thức của
nhân dân thay đổi.
Việt Nam, với tư cách là một trong những nước chịu tác
động nhiều nhất của tranh chấp Biển Đông cũng như việc
khai thác dòng sông Mekong, cần phải là người chủ động hơn
nữa trong việc đoàn kết các nước ASEAN, trước hết vì lợi
ích trực tiếp của chính mình, sau nữa vì hòa bình và ổn
định chung cho toàn khu vực.
Ngoài ra Việt Nam cần chính xác và minh bạch các thông tin công
bố, chẳng hạn trong sự kiện 26/5/2011: Ban đầu thông tin nói
rằng đây không phải là lần đầu Trung Quốc quấy nhiễu các
tàu thăm dò dầu khí. Nhưng sau đó, lại có thông tin rằng đây
là lần đầu. Điều đó khiến cho giới quan sát bị lẫn lộn,
và một số người đã suy diễn rằng tại sao lần này Việt
Nam lại quyết định đưa chuyện này ra công khai, còn những
lần trước thì không. Vì vậy, một chính sách thông tin minh
bạch và nhất quán là điều tối cần thiết đối trong việc
bảo vệ chủ quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam.
Không có sự thông cảm và hiểu biết chung nào tự nhiên đến.
Cũng không có thành quả nào tự trên trời rơi xuống. Tất cả
đều là kết quả của một quá trình nỗ lực bền bỉ lâu
dài. Nên việc Việt Nam cần chủ động có một chiến lược
ngoại giao nhân dân, song song cùng việc tăng cường ngoại giao
chính phủ, trước một thực tế ASEAN đang bị chia rẽ, là
điều vô cùng cần thiết.
Nói cách khác, chính phủ và mỗi người dân Việt Nam cần
phải là người chủ động trong việc đoàn kết ASEAN để bảo
vệ lợi ích của chính mình cũng như hòa bình và an ninh chung
trong khu vực.
__________________________
<em>Tác giả cảm ơn Lê Vĩnh Trương, Phạm Thu Xuân, Dự Văn
Toán và Nguyễn Đức Hùng đã đọc và góp ý cho bản
thảo.</em>
(<a
href="http://tuanvietnam.net/2011-06-10-bien-dong-khong-the-trong-cho-long-tot-cua-ke-khac">Bài
đã đăng trên Tuần Việt Nam ngày 15/6/2011.</a>)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/9088), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét