có đứa con được gọi vào mấy trường đại học, mà không
thấy vui. Sau hỏi lại mới biết cả năm qua con ông chỉ học
mấy môn linh tinh, học về cứ thở dài sườn sượt, mà lại
chơi bời hư thêm.
Tình cảnh thế này từ lâu ông T. đã đoán ra mà cựa không
nổi. Ông giải thích: <em> Con tôi thế nào tôi biết chứ. Thành
thử từ lúc nó học phổ thông, nhìn tôi đã sợ. Vớ vẩn
thế mà cũng học sinh giỏi thì còn ra thế nào. Trông đứa con
thấy như mua phải thứ hàng giả. Thích ứng với hoàn cảnh
hôm nay đấy, nhưng chắc là không có chỗ đứng trong tương
lai. Buồn! Nhưng chẳng lẽ cho nó ở nhà ?</em>"
Chắc không có nước nào có chuyện làm ăn như nước mình
thật. Thiếu cán bộ có trình độ đại học ư? Thì cho phép
thả cửa mở ra vài trăm trường. Nhưng trường không có thầy,
thầy không biết dạy, cơ sở nửa đời nửa đoạn, tiên thiên
bất túc. Bây giờ tranh nhau lôi kéo, miễn sao dụ được đám
học sinh các trường trung học phổ thông vừa tháo khóan đỗ
tốt nghiệp gần 100% mỗi năm vào để thu học phí cao.
Thế tại sao các trường đó vẫn được mở?
Cấp trên thì được cái tiếng là chú trọng giáo dục,
sẵn sàng đáp ứng nhu cầu hội nhập. Địa phương thì thấy
oai là tỉnh mình cũng có đại học, nay mai quan chức trong tỉnh
cũng bằng cấp hết, có khi lại tiến sĩ cả một lượt chứ
không tú tài cử nhân loàng xoàng gì!
Các ông thừa tiền thì tìm thấy chỗ đầu tư và
trước hết có lý do xin đất giá rẻ. Ngay các nhà giáo cũng
sung sướng bởi thấy mình lên hương, tha hồ đòi thêm cho các
giờ giảng và chạy xô ăn tiền.
Làm kinh tế thì còn khó, chứ văn chương là một, giáo dục
là hai, nước mình ai mà chả biết làm? Có lúc ông T. bảo
không chừng đây là vụ Vinashin trong giáo dục vì tạo ra một
món nợ rất lớn với tương lai đất nước, chẳng qua vì huy
động vốn xã hội, ngấm ngầm móc túi người trong nước, nên
trong cơn bất lực, người ta đành chịu thế thôi.
<h2>Thiếu cái gì thì lại hay nói về cái đó</h2>
Một trong những lý do khiến nhà giáo Trần Quốc Vượng
còn sống được anh em trong nghề chúng tôi yêu mến là những
khái quát giầu chất trực giác, đại khái như có lần ông
bảo rằng nước mình bây giờ cứ nơi nào đang nói đoàn kết
đó chính là nơi đang có lắm phe phái hoặc đang mải đấu
đá.
Trực giác của cụ Vượng linh ứng thật. Tìm đâu cũng
thấy minh họa. Ví dụ ai cũng cảm nhận thấy văn hóa VN quá
nhiều yếu tố học đòi từ nước ngoài, thế là ra sức đề
cao bản sắc, dù thực chất vẫn chẳng hiểu bản sắc là
gì.Trong lúc ngành nào cũng kêu làm ăn tự phát không kiểm
sóat nổi, thì có những bệnh viện đưa ra chỉ tiêu một năm
phải cấp cứu từng này người, chụp chiếu cho từng này
người, còn các trường học thì từ lâu đã có chỉ tiêu là
bao nhiêu phần trăm khá giỏi.
Ở cái xứ coi thường trí thức như hiện nay, từ trên
xuống dưới lại rất sính bằng cấp.
Không ai bảo ai, một thứ thói quen chi phối lối ứng xử
như thế với yếu kém đã hình thành. Trên đại thể, thứ
nhất, các chủ thể rất nhạy cảm với cái gì không có hoặc
đang thiếu. Thứ hai, ta hiểu rằng cái đó rất cần cho chúng
ta, thiếu là không khá lên được. Thứ ba, cũng rất nhanh, ta
tự hiểu không biết bao giờ mới có. Thì lấy hàng giả thay
thế. Làm thật to thật ồn. Người hiện đại bảo thiếu cái
gì thì lại hay nói về cái đó. Dân gian khái quát: Câm hay nói
què hay đi!
Cái chết của lối ứng xử nói trên là nó tạo ra một
hiệu ứng giả tạo, chỉ biết số lượng, còn như không cần
biết thực chất sự vật là gì. Như đi đêm. Như buôn lậu.
Làm trong tư thế liều lĩnh, đối phó. Tự mình nhắm mắt lừa
mình trước khi lừa người khác.
<h2>Bất lực và nháo nhào đi tìm giải thoát</h2>
Câu chuyện của ông T. bạn tôi xem ra không tìm thấy cái kết
có hậu. Nhưng ông không chịu.
Theo mốt, ông tính chuyện cho con du học . Nhưng mấy người
trong họ và bạn bè sớm cho ông một bài học, dạo này du học
sinh người Việt ở các nứớc mất giá lắm, đám trẻ sang
bên đó cứ vón cục lại chơi bời đàn đúm chứ có học hành
gì đâu. Mấy đại học nước ngoài được mở tại chỗ
nhiều cái cũng chỉ lo kiếm tiền nên chiều mình người
mình cho xong. Bí vẫn hoàn bí!
Chưa hội nhập đã sợ hòa tan, hóa ra người ta nước đường
nước suối, sỏi đá như mình hòa tan sao nổi. Đám trẻ
được gửi đi một cách bừa bãi nay mai quay về lại du nhập
thêm những thói xấu.
Còn một giải pháp nữa liên quan đến cách giải quyết sự
bất lực bạn tôi đã thử mà chưa thoát là chuyển sang cầu
cúng.
Lướt sóng chứng khoán. Mua bán đất. Con cái đi học đi làm.
Những vụ việc kỳ cục giữa tình trường cay đắng... Những
người như ông T. đang mang tất cả chuyện cuộc đời ôi oai
và bế tắc đó đặt vào tay thần thánh và gọi nó là nét
đẹp văn hóa.
Khi tính chuyện hội nhập, người ta bắt đầu hiểu lý do bất
lực là ở quá khứ. Nhưng cầu cúng thì lại là sự thú nhận
rằng một chút tin ở tương lai nay sao khó kiếm quá.
<em>Đã in trên TBKTSG số ra 28-4-11</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/8683), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét