src="http://media.voanews.com/images/480*275/reuters-china-surveillance-ship.jpg"
/>
<center><em>Tàu hải giám Trung Quốc ở ngoài khơi tỉnh Phú Yên
hôm 26/5/2011 (Hình: Reuters)</em></center>
Ngày 26 tháng 5, 2011, <a
href="http://www.vietnamplus.vn/Home/Tau-hai-giam-Trung-Quoc-vi-pham-vung-bien-VN/20115/91358.vnplus">Trung
Quốc đưa tàu chiến</a> (dưới danh nghĩa tàu hải giám -
surveillance) xâm nhập vào vùng biển thuộc vùng đặc quyền kinh
tế (và thềm lục địa) của Việt Nam, đe dọa tàu thăm dò
địa chấn Bình Minh 02 của Petro Việt Nam và sử dụng thiết
bị cắt cáp thăm dò của tàu này. Khi đó, tàu Bình Minh 02 đang
hoạt động cách mũi Đại Lãnh, tỉnh Phú Yên khoảng 120 hải
lý.
Ngay lập tức tin này trở thành tin nóng, không chỉ trên <a
href="http://www.phapluatvn.vn/chinhtrixahoi/201105/Tau-hai-giam-Trung-Quoc-vi-pham-lanh-hai-Viet-Nam-2053062/">các
phương tiện thông tin đại chúng của Việt Nam</a> mà còn của
nước ngoài (<a
href="http://www.businessweek.com/news/2011-05-27/s-china-sea-oil-rush-risks-clashes-as-u-s-bolsters-vietnam.html">Bloomberg</a>,
<a
href="http://www.bangkokpost.com/news/asia/239394/hanoi-beijing-in-new-south-china-sea-spat-report">Bangkok
Post</a>, và nhiều báo khác). Chủ đề này cũng trở thành
điểm nóng trên tất cả các diễn đàn của người Việt trong
và ngoài nước.
<h2>Xâm phạm thế nào?</h2>
Với biên giới trên bộ thì vấn đề chủ quyền lãnh thổ
hết sức rõ ràng. Vì thế việc xâm phạm (hay xâm lược) của
một lực lượng quân đội nước ngoài vào lãnh thổ của một
quốc gia có chủ quyền được coi là chuyện đặc biệt nghiêm
trọng và có thể dẫn tới chiến tranh (cục bộ hoặc toàn
diện). Biên giới trên biển phức tạp hơn nhiều vì, ngoài
nhiều lý do khác, biển là nơi con người không sinh sống
được, vì thế cho đến một vài thế kỷ gần đây, vấn đề
biên giới và chủ quyền quốc gia trên biển không được đặt
ra.
<div class="boxright220"><img
src="http://media.voanews.com/images/230*432/reuters-vietnam-destroyed-cable.jpg"
/><div class="textholder">Hình ảnh do Petro Việt Nam công bố hôm
29/5/2011 cho thấy cáp thăm dò của tàu Bình Minh 02 bị phá hủy
ở ngoài khơi tỉnh Phú Yên hôm 26/5/2011 (Reuters)</div></div>
Từ khi vấn đề chủ quyền trên biển được quan tâm đến
thì nảy sinh ra vấn đề xác định nó như thế nào? Nếu các
quốc gia có thể tùy tiện tự xác định (claim) chủ quyền thì
Lào hay Nepal cũng có thể "claim" toàn bộ Thái Bình Dương.
Vì việc tùy tiện "claim" như thế là khá ngu xuẩn và chỉ
dẫn tới xung đột, thế giới đã cố gắng đạt đến một
thỏa thuận chung. <a
href="http://www.un.org/Depts/los/convention_agreements/texts/unclos/UNCLOS-TOC.htm">Công
ước quốc tế về luật biển</a> (UNCLOS, <a
href="http://www.mediafire.com/?z4jjwrd3diz">bản dịch tiếng Việt ở
đây</a>) là một trong những thỏa thuận như thế (có một số
quốc gia không đồng ý với UNCLOS và họ không ký).
Theo UNCLOS, chủ quyền trên biển được chia thành nhiều mức
độ dựa trên khoảng cách tiến ra biển từ đường cơ sở
(baseline). Đường cơ sở được hiểu nôm na là đường nối
các điểm giáp ranh với biển của lãnh thổ một quốc gia.
Tính từ đường cơ sở này tiến ra biển có một loạt khái
niệm chủ quyền với mức độ khác nhau:
<em>Nội thủy (internal waters)</em>: các vùng nước nằm phía trong
<em>đường cơ sở</em>. Chủ quyền của quốc gia đối với
nội thủy là toàn vẹn giống như trên đất liền. Tàu bè
nước ngoài không được đi qua nếu không được phép.
<em>Vùng lãnh hải (territorial waters)</em>: trong vòng 12 hải lý
tính từ đường cơ sở. Quốc gia có thể tùy ý áp dụng luật
pháp riêng, quyết định việc sử dụng và khai thác tài nguyên
trên vùng lãnh hải. Tuy nhiên, tàu bè nước ngoài được quyền
đi qua không gây hại (innocent passage).
<em>Vùng tiếp giáp lãnh hải (contiguous zone)</em>: Bên ngoài giới
hạn 12 hải lý của lãnh hải là một vành đai có bề rộng 12
hải lý, đó là vùng tiếp giáp lãnh hải. Tại đây, nước
chủ nhà có thể vẫn thực thi luật pháp của mình đối với
các hoạt động như thuế quan, nhập cư, thuế, và kiểm soát ô
nhiễm.
<em>Vùng đặc quyền kinh tế (exclusive economic zone hay EEZ)</em>:
được xác định trong vòng 200 hải lý tính từ đường cơ
sở. Quốc gia chủ nhà có độc quyền về khai thác tài nguyên
thiên nhiên (cá, dầu lửa, khí đốt…). Tuân theo sự kiểm
soát của nước chủ nhà, nước ngoài có quyền tự do đi lại
(trên biển, dưới lòng biển, và trên không). Nước ngoài cũng
có thể đặt các đường ống ngầm và cáp ngầm.
<em>Thềm lục địa (continental shelf)</em>: phần kéo dài của
lãnh thổ trên bộ cho tới mép lục địa (continental margin), ít
nhất 200 hải lý tính từ đường cơ sở nhưng không quá 350
hải lý và không được vượt ra ngoài đường đẳng sâu 2500m
(2500 meter isobath) một khoảng cách quá 100 hải lý. Tại phần
thềm lục địa ngoài EEZ, nước chủ có độc quyền khai thác
khoáng sản và các nguyên liệu không phải sinh vật sống.
Trong trường hợp các quốc gia có các Vùng lãnh hải, Vùng
tiếp giáp lãnh hải, Vùng đặc quyền kinh tế, hoặc Thềm lục
địa chồng lấn lên nhau thì UNCLOS cũng đưa ra các nguyên tắc
để phân định công bằng.
<div class="boxright220"><img
src="http://media.voanews.com/images/300*300/reuters-vietnam-binh-minh-02.jpg"
/><div class="textholder">Tàu thăm dò địa chấn Bình Minh 02 của
Petro Việt Nam ngoài khơi tỉnh Phú Yên hôm 26/5/2011
(Reuters)</div></div>
Trường hợp đe dọa tàu Bình Minh 02 của Việt Nam do quân đội
Trung Quốc thực hiện hôm 26 tháng 5 vừa rồi xảy ra trong vùng
thuộc Vùng đặc quyền kinh tế và trên Thềm lục địa của
Việt Nam. Vùng này cũng không thuộc vùng chồng lấn với bất
cứ Vùng đặc quyền kinh tế hay Thềm lục địa nào của Trung
Quốc.
Theo ngôn ngữ của UNCLOS, Trung Quốc có quyền qua lại trên vùng
biển này, nhưng không có quyền khai thác tài nguyên và không có
quyền can thiệp vào việc khai thác tài nguyên của Việt Nam. Vì
cả Trung Quốc và Việt Nam đều ký UNCLOS, hành vi này thực
chất là vi phạm luật pháp quốc tế mà cả hai nước đều
công nhận.
(còn tiếp)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/8955), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét