cách mạng nổi tiếng ở Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX.
Ông là nhà "Duy Tân học" và cũng chính là người khai sinh ra
chủ thuyết Duy Tân.
Về thân thế và sự nghiệp của Ông, sử sách đã chép lại
khá tường, cho nên không cần phải nhắc lại gì nhiều. Nhưng
đứng trước cơ hội, thách thức, và nghĩa vụ làm sao để
dân chủ hóa một nước Việt Nam nghèo nàn lạc hậu phi dân
chủ như hiện nay, thiết nghĩ cũng cần phải nhắc đến Phan
Châu Trinh, để học hỏi những gì Ông đã thành công, làm bài
học bổ túc cho những nhà đấu tranh chống Độc tài ở Việt
Nam.
Xuất phát từ tầm hiểu biết sâu rộng về chính trị xã hội
của Việt Nam và quốc tế trong thời kỳ cuối thế kỷ XIX
đầu thế kỷ XX, Phan Châu Trinh đã chọn con đường đấu tranh
chính trị cho riêng mình và phong trào Duy Tân, nhằm thay đổi,
canh tân đất nước từng phần và dẫn đến cách mạng hoàn
toàn hệ thống chính trị Phong Kiến ngu dân, bạc nhược, suy
đồi, chủ yếu dựa vào Thực Dân thời đó. Có lẽ Ông cũng
dự đoán được rằng, nếu đấu tranh chính trị cương quyết,
một khi thời cuộc thay đổi, chính phủ Pháp sẽ phải trao
trả độc lập cho các nước Thuộc địa, trong đó có Việt
Nam.
Qua những tài liệu sử viết về chí sĩ Phan Châu Trinh, ta thấy
không phải tự nhiên mà Ông chọn con đường Duy Tân. Trước
khi lập ra phong trào Duy Tân, Phan Châu Trinh cùng với hai vị
tiến sĩ bạn thân là Huỳnh Thúc Kháng và Trần Qúy Cáp, đã
phải trèo đèo vượt suối đi dọc đất nước để gặp gỡ
các sĩ phu tiến bộ, đồng thời tìm hiểu tình hình xã hội,
tìm hiểu lòng dân suốt từ Bắc vào Nam Việt Nam. Ông đã
từng lặn lội lên tận căn cứ địa của Nghĩa quân Đề Thám
ở Yên Thế - Bắc Giang và kết luận rằng cuộc khởi nghĩa
này sẽ khó tồn tại. Không những thế, sau này Phan Châu Trinh
còn tìm đường sang Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp, để học hỏi
mở rộng tầm nhìn. Đây cũng là những kinh nghiệm căn bản
trong cuốn "Đông Dương chính trị luận" của Ông ra đời
năm 1925.
"<em>Chấn dân khí, khai dân trí, hậu dân sinh</em>" là chủ
trương lớn của Phan Châu Trinh áp dụng cho phong trào Duy Tân.
Bản thân Ông đã viết rất nhiều bài vở, thư tín với nội
dung đấu tranh chính trị như: Thư gửi chính phủ Pháp (1906),
Tỉnh quốc hồn ca, Trung kỳ dân biến thủy mạt ký (1908), Pháp
– Việt liên hiệp hậu chi tân Việt Nam vv…
Với chủ trương trên, các bài viết, lời kêu gọi Duy Tân của
Phan Châu Trinh đã có tác động không nhỏ đến suy nghĩ và tư
tưởng của nhiều nhân sĩ trí thức trên toàn quốc. Bản thân
chính phủ Pháp cũng đã phải sợ hãi những tư tưởng rất
mới lạ và khó có cớ đàn áp của Ông. Bức thư gửi chính
phủ Pháp năm 1906 đã "chỉ trích chính phủ Pháp không lo mở
mang khai hóa cho dân mà chỉ lo thu thuế cho nhiều, do đó dân
đã khổ càng khổ hơn, đề nghị toàn quyền Đông Dương nên
thay đổi thái độ đối với sĩ phu và chúng dân nước Nam,
cải tổ mọi chính sách cai trị". Bức thư công khai nêu ra
tâm trạng bất mãn của nhân dân, và khẳng định con đường
cải biến hiện trạng của đất nước, là con đường duy
nhất để có dân chủ, bình đẳng.
Sáng tạo tiến bộ hết sức khoa học, thực tế, và nhân văn
của Phan Châu Trinh là phải thức tỉnh dân tộc, làm cho dân
tộc thoát khỏi hôn mê do bị ru ngủ bởi chính sách cai trị
giả nhân nghĩa, tuyên truyền phương thức đấu tranh công khai
hợp pháp, dần dần đưa phong trào Duy Tân đi lên. Dựa vào
chính sách "khai hóa văn minh" của nước "đại Pháp" mà công
khai đấu tranh đòi các quyền dân chủ. Phải bền bỉ tuyên
truyền giáo dục cho nhân dân hiểu rõ biện pháp đấu tranh ôn
hòa, toàn dân một ý để một ngày "đồng thanh nên sấm", tức
là tổng nổi dậy. Không thể nôn nóng đặt ra mục tiêu cuối
cùng ngay, mà phải đi từng bước theo kiểu "Ngu công bạt núi".
Đó là chủ thuyết đấu tranh chính trị công khai đòi cải
cách xã hội theo lối bậc thang.
Tựu chung lại, Phan Châu Trinh đã lợi dụng vào các bản văn
pháp luật của chính phủ Pháp để tấn công chính trị ngược
trở lại nhà nước Pháp. Đây là một biện pháp vô cùng khôn
ngoan, đã gây nên những sự bối rối không nhỏ cho giới chức
Pháp và phần nào họ đã phải có những nhượng bộ với Phan
Chu Trinh, đồng thời có sự điều chỉnh chính sách Bảo hộ
của họ tại Việt Nam.
Có người gọi tư tưởng của Phan Châu Trinh là "cải
lương", điều này hoàn toàn sai. Vì cải lương chỉ là sự
cải biến hình thức, còn nội dung vẫn giữ nguyên. Ngược
lại, tư tưởng của Phan Châu Trinh là tư tưởng "nắm thắt
lưng" để quật ngã đối phương. Có dân trí, sẽ có dân
khí, có hai điều ấy thì sẽ có dân sinh. Vì ngu dân trí, hèn
dân khí, thì không bao giờ có cách mạng.
"<em>Suốt cả thành thị cho đến hương thôn, đứa gian giảo
thì như ma như quỷ, lừa gạt bóc lột, cái gì mà chẳng dám
làm. Đứa hèn yếu thì như lợn như bò, giẫm cổ đè đầu,
cũng không dám ho he một tiếng</em>". Những nhận xét trên
đây của Phan Châu Trinh trong thư gửi chính phủ Pháp, rất
giống với tình hình tâm lý xã hội Việt Nam hiện nay. Vậy
phải làm gì? Không cách nào hơn là phải bắt đầu giác ngộ
tư tưởng cho đại chúng. Đó là việc làm thứ nhất, trước
mắt, trên hết, và không thể "đốt cháy giai đoạn".
Lê Nguyên Hồng
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/8427), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét