đã phá cái cổng làng mấy tháng trước đó. Lên năm, tôi đã
chứng kiến họ phá Tam quan ở ngay dốc đê làng tôi rồi phá
toàn bộ ngôi nhà cổ kính. Sau này lớn lên và có chút hiểu
biết, tôi đã tìm nhiều cách lý giải như thử ngụy biện về
việc phá những di tích văn hóa đó để cho lòng tôi bớt đau
đớn và xấu hổ. Nhưng bây giờ người ta vẫn tiếp tục phá
hoại không ít những di sản văn hóa vô giá của dân tộc, mà
coi như chẳng hề có chuyện gì hệ trọng. Tôi không thể lừa
dối mình một lần nữa với những lý do mơ hồ về chuyện
phá hoại ấy. Chúng ta không còn con đường nào là phải nói ra
sự thật.
<div class="boxleft300"><img
src="http://danluan.org/files/u1/cai20cong20lang1.jpg-w%3D300%26h%3D225.jpg"
/></div>
Những di tích văn hóa ngày nay đang bị phá hoại vì lý do gì?
Có hai lý do cơ bản: Một, phá hoại do không hiểu biết. Hai,
phá hoại do lòng tham và vô trách nhiệm nếu không muốn nói là
vô văn hóa. Có không ít những di tích ở một số địa phương
đã và đang bị phá hoại. Những ai đã và đang phá hoại
những di tích văn hóa này? Đó chính là những người quản lý
ở những địa phương đó và những ngưới trực tiếp phục
chế hay trùng tu những di tích văn hóa đó.
Đối với tất cả các di tích hay các hiện vật văn hóa đều
phải phục chế và trùng tu để lưu lại cho các đời sau. Bởi
thời gian sẽ làm thay đổi và hủy hoại những di tích văn
hóa. Nhưng việc phục chế và trùng tu những di tích văn hóa ở
Việt nam đối với không ít công trình lại đang trở thành kẻ
thù của những di tích văn hóa đó.
Năm 2008, UBND thành phố Nha Trang đã cho phép phường Phương Sơn
phá bỏ Văn chỉ Vĩnh Xương lấy mặt bằng xây dựng trạm y
tế. Văn chỉ Vĩnh Xương là nơi thờ Khổng Tử và các bậc
hiền triết, tôn vinh đạo học và đào tạo nhân tài cho đất
nước. Người ta đã phá dỡ di tích văn hóa này và bán những
cột, kèo, những liễn dổi, hoành phi, khảm thờ Khổng Tử và
nhiều hiện vật khác được chạm khắc tinh xảo, đầy sáng
tạo, vô giá cùng khoảng 8.000 viên gạch cổ với nhiều hiện
vật cổ khác với một cái giá rẻ như mua đồ phế thải của
mấy người làm nghề đồng nát.
Chúng ta hãy thử hỏi xem có nơi đâu phá một di tích văn hóa
như phá một cái lều vịt như ở nơi này không? Nếu hành
động này là của một người nông dân thì chúng ta có thể
hiểu được và có thể tha thứ vì sự hiểu biết của người
nông dân ấy hạn chế. Nhưng đó là hành động của những
người lãnh đạo một thành phố.
Cũng như mới đây người ta "phá" những cổng Thành Tuyên
để xây thành những chiếc lò gạch không hơn không kém. Mới
đây thôi, khi một kẻ điên rồ đã phóng hỏa một trong những
cái cổng cổ bằng gỗ ở Seoul (Hàn Quốc) thì dân tộc này
như có quốc tang. Hàng ngàn người Hàn Quốc đã đến trước
cái cổng đã bị thiêu cháy òa khóc như tiễn biệt một
người thân yêu nhất của mình. Trong một lần đi công tác ở
một nước phương Tây, tôi thấy người ta lấy những miếng
vải mềm như một tấm chăn len bọc những thân cây ven
đường. Hỏi ra mới biết họ chuẩn bị sửa chữa đoạn
đường đó và họ phải bảo vệ những cái cây ấy. Tôi thực
sự thấy choáng váng và thấy xấu hổ. Chúng ta từng chứng
kiến ở Việt Nam người ta đốn những cây cổ thụ hoặc xây
dựng những công trình làm chết những cây đó. Có nơi người
ta đã được chính quyền địa phương cho phép chặt một cây
cổ thụ để dựng lên đó một quán bia hơi vô bổ, nghe thật
kinh hãi một ngôi nhà 10 tầng có bị đổ thì chỉ cần 3 năm
người ta sẽ xây dựng lại. Nhưng một cây cổ thụ có 100 hay
200 năm thì ít nhất chúng ta phải mất từng đó năm để có
lại nó. Họa sỹ Thành Chương kể rằng chính ông biết có
những người được yêu cầu phục chế một chiếc bình gốm
có tuổi chừng 500 năm bị sứt mẻ đã chụp ảnh chiếc bình
đó đưa cho những người thợ gốm bát tràng làm lại còn
chiếc bình kia thì đập đi. Một lần đến thăm đền thờ Tô
Hiến Thành ở Hà Tây cũ, họa sỹ Phạm Minh Hải đã phát
hiện ra một bức tượng Phật trong đền có một phần đang
bị hư hại. Ông vội gọi điện cho tổ chức UNSCO Việt Nam mà
ông là thành viên và ông yêu cầu cử người đến xem xét và
cấp kinh phí cho việc phục chế bức tượng Phật cổ đó.
Chúng ta đâu thiếu những người hiểu biết, có trách nhiệm
và không vụ lợi trong việc gìn giữ phục chế và trùng tu
những hiện vật và những di tích văn hóa. Nhưng hình như
người ta đã không sử dụng những con người này và cũng
không thèm nghe họ nói. Người ta dùng những con người sẽ mang
lại cho họ những lợi lộc trong cái gọi là bảo vệ và gìn
giữ những di tích văn hóa. Chúng ta đều biết kinh phí cho
việc trùng tu nhiều di tích văn hóa không hề nhỏ, thế là cơ
hội làm ăn của người ta đã đến. Làm sao có thể để cho
người khác cản trở lợi ích vật chất của người ta cơ
chứ. Và thế là một đội quân "trùng tu" những di tích văn
hóa như một đội quân phá hoại những tinh nhuệ làm cho di
tích vô giá kia tan nát có thể chỉ trong một ngày.
Một ví dụ nữa về sự phá hoại những di tích văn hóa của
dân tộc, đó là ở Long An, chính quyền cho phá bỏ "Dinh Tống
Thận" một công trình kiến trúc cổ được xây cách đây 116
năm. Dinh Tổng Thận có kiến trúc Tây Âu, từng là nhà của
một vị cai tổng thời pháp thuộc, được lực lượng khởi
nghĩa cách mạng tháng 8 lấy làm trụ sở ủy ban khởi nghĩa và
ủy ban hành chính sau khi khởi nghĩa dành thắng lợi ở tỉnh
Tân An (nay là Long An) ngày 21-8-1945. Một lãnh đạo ở Long An
giải thích việc phá bỏ công trình kiến trúc cổ này là do
tỉnh không có kinh phí trùng tu di tích và vì tòa nhà làm mất
mỹ quan khu trung tâm của tỉnh và khi nào có tiền sẽ làm lại
tòa nhà như cũ. Đây không chỉ là một công trình kiến trúc
cổ mà còn là một di tích lịch sử cách mạng.
Chuyện trên có thật mà còn hơn cả chuyện bịa, một tư duy
"đáng sợ" khi người ta cho rằng đập tan một di tích văn
hóa đi để khi nào có tiền thì xây lại. Hiện thực chứng
minh hùng hồn rằng: các nước trên thế giới có những năm
tháng dằng dặc đói khát và chiến tranh nhưng họ chưa hề
đập tan những di tích văn hóa của dân tộc mình để đợi khi
giàu có thì xây lại. Trong khi đó, chúng ta bây giờ đang có
một đời sống kinh tế phát triển. Đây không phải là vấn
đề tiền. Đây là sự vô cảm và vô trách nhiệm với những
di tích văn hóa dân tộc. Đây có thể nói là sự phản bội
lại nền văn hóa của dân tộc cho dù sự phản bội này thật
mơ hồ đối với không ít những người làm công tác quản lý.
Lại thêm một ví dụ nữa về sự phá hoại những di tích văn
hóa: chuyện Đền Và. Người ta đã phá bỏ di tích này để
trùng tu, nhưng có người lý luận rằng phá để đưa cái cần
cẩu vào. Trời ơi! Sao lại có thể nói như thế được. Tôi
cam đoan rằng đâu cứ phải cần đến cái cần cẩu máy kia
mới có thể trùng tu được Đền Và. Chúng ta có thể vào
internet là có thể biết được trên thế giới họ tiến hành
trùng tu những di tích khổng lồ như thế nào. Họ trân trọng
cả từng cái mạch nữa, từng viên đá, từng bậc đá,…của
những công trình đó. Việc làm ở Đền Và là hoàn toàn sai
trái, không một ai có thể dùng phép ngôn xảo để bảo vệ
hành động đó được.
Quả thực, có những địa phương người dân tự quyên góp
để trùng tu những di tích văn hóa ở địa phương họ. Và vì
họ thiếu hiểu biết mà vô tình đã làm mất đi giá trị của
những di tích văn hóa. Thực sự họ rất hào hứng dùng tiền
của mình để thay những viên gạch nung có tuổi đến hàng
trăm, hàng nghìn năm. Nhưng một câu hỏi đặt ra là: tại sao
những người có trách nhiệm quản lý những di tích văn hóa
lại để cho người dân làm việc đó. Việc bảo vệ những di
tích văn hóa hay lịch sử phải có quy chế, có luật chứ không
thể bảo vệ một cách tùy tiện và thiếu hiểu biết việc
trùng tu phải giám sát nghiêm bởi các nhà quản lý và chuyên
môn. Vì đâu phải cái chùa ở làng bạn là của bạn và bạn
tùy tiện sửa chữa thành bất cứ thứ gì bạn muốn. Đó là
tài sản vô giá của quốc gia. Nhưng thực tế hầu hết những
di tích văn hóa họ đang sử dụng được xếp hạng thì việc
trùng tu hay phục chế những hiện vật thuộc di tích văn hóa
đó lại do chính những người quản lý và có trách nhiệm
thực hiện gián tiếp hoặc trực tiếp. Và không ít người
trong số đó được học hành chuyên môn và có hiểu biết về
luật di sản. Nhưng chính họ đã phá hoại những di tích văn
hóa của dân tộc. Tại sao họ làm như vậy? Câu trả lời
chắc chắn đã có trong những bạn đọc hiểu biết và có
trách nhiệm với di sản văn hóa của dân tộc chúng ta. Cái
cổng làng tôi bị đập phá giờ đã được xây lại người
làng tôi xây cổng làng là để thực hiện khát vọng dựng
lại bốn chữ viết trên cổng làng xưa. Bốn chữ ấy là:
vọng tự nhập xuất, tôi không biết chữ Hán nhưng người già
của làng tôi nói nghĩa của bốn chữ đó là: nhìn chữ để
biết việc ra vào. Và tôi hiểu chữ ở đây là văn hóa, việc
"ra vào" ở đây là phép hành xử với cuộc đời, không có
văn hóa thì không biết sống như thế nào, khi những công dân
không hiểu văn hóa của dân tộc mình thì đó là những công
dân bất hạnh. Nhưng những công dân phản bội lại văn hóa
của dân tộc mình thì họ trở thành những tội phạm.
<em>(Thời báo Kinh tế Sài Gòn số Tết Tân Mão)</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/7662), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét