được tôn trọng bởi tính trung thực, bởi lòng yêu thương con
người, bởi những con tàu ra đại dương, bởi những tàu vũ
trụ và chúng ta kiên trì hành động với tinh thần của ông
thợ mộc và con cháu ông thì 50 năm sau một công dân của một
đất nước nào sẽ gọi tên Việt Nam với sự thán phục và
tôn trọng như chúng ta gọi tên Hàn Quốc và Nhật Bản như bây
giờ.</em></strong>
<div class="special_quote"><strong>LTS Tuần Việt Nam:</strong> "<a
href="http://tuanvietnam.vietnamnet.vn/2010-12-08-ngoi-tren-nui-vang-sao-viet-nam-van-ngheo-">Ngồi
trên núi vàng, sao Việt Nam vẫn nghèo?</a>" trong khi Hàn Quốc,
cũng xuất phát điểm như ta, nghèo tài nguyên như ta, giờ đã
là cường quốc? Câu hỏi này đã đánh động đến tâm thức
của nhiều bạn đọc. Bài viết dưới đây của độc giả
Nguyễn Quang Thạch, cố gắng trả lời câu hỏi này từ quan
điểm riêng của mình, thông qua những quan sát từ đời sống.
Có thể những quan sát này của tác giả chưa hẳn đã bao quát
và toàn diện, song cũng là một góc nhìn riêng đáng chú ý.
Mời bạn đọc cùng tranh luận.
Vài nét về người viết: Nguyễn Quang Thạch là tác giả của
sáng kiến xây dựng các tủ sách dòng họ ở những vùng nông
thôn Việt Nam, với mong muốn mọi người Việt yêu sách, ham
đọc sách. Sáng kiến của anh đã được nhiều người hưởng
ứng và thực hiện được trong thực tế.</div>
Những câu hỏi mà Người quan sát đặt ra trong bài <a
href="http://tuanvietnam.vietnamnet.vn/2010-12-07-tai-sao-han-quoc-">Tại
sao, Hàn Quốc?</a> tương tự những bậc đại trí của dân tộc
cụ Phan Chu Trinh, Phan Bội Châu, Nguyễn Văn Vĩnh... đã đặt ra
trong thế kỷ trước. Các cụ đã nhận diện ra những đặc
tính xấu và yếu kém mà người Việt cần học người Nhật
hay phương Tây để thay đổi nó.
Tiếc thay, lý thuyết khai trí phục quốc và kiến quốc của
cụ Phan Chu Trinh đã không thể thành công khi một quốc gia nô
lệ với trên 95% dân số mù chữ. Cụ Nguyễn Văn Vĩnh đã
hiện thực hóa ý tưởng của cụ Phan Chu Trinh một cách khôn
khéo và đồng tồn được với Pháp quốc gần 20 năm và đã
tạo nền tảng khai trí cho người Việt bằng đơn giản hóa
chữ quốc ngữ cũng như phổ biến tri thức cho nhân dân thời
đó. Nỗ lực của cụ Vĩnh không "chết yểu" như cụ Phan và di
nguyện của cụ đã được tiếp tục từ năm 1945 khi chính
phủ Cụ Hồ ra đời.
Khởi nguồn từ phong trào bình dân học vụ với những trí
thức được Pháp đào tạo, chỉ trong một thời gian ngắn đã
giúp cho hàng triệu người biết chữ. Thành tựu to lớn từ
phong trào bình dân học vụ và giáo dục đại chúng đã giúp
cho những tá điền và con cái họ biết chữ, có cơ hội học
hành lĩnh hội tri thức phục vụ kháng chiến sau này.
Cái được lớn nhất mà chế độ mới đã giành được là
tạo ra nền giáo dục đại chúng, ai ai cũng được học hành.
Con cháu của những tá điền làm việc cho gia đình tôi trước
năm 1954 của thế kỷ trước bây giờ đã trở thành kỹ sư,
thạc sỹ và có người là tiến sỹ.
Tôi đã đặt câu hỏi nhiều lần tại sao trong thời kỳ 9 năm
kháng chiến chống Pháp và 20 năm chống Mỹ, mặc dầu dân trí
rất thấp so với bây giờ nhưng lại có đủ trí tuệ để
chiến thắng với những đế quốc hùng mạnh? Tại sao bây giờ
số lượng kỹ sư, cử nhân và tiến sỹ nhiều gấp hàng chục
lần ngày xưa lại chưa góp phần đưa đất nước ngang bằng
những nước vốn thiếu điều kiện phát triển như Hàn Quốc,
Singapore lúc trước...?
Thực tế trải nghiệm cuộc sống của một công dân sinh ra sau
chiến tranh, tôi thấy rằng đất nước chúng ta đã vượt
trước năm 1945 nhiều lần nhưng chưa thể bứt phá theo đúng
tiềm năng sẵn có mà ít quốc gia khác có được với những
nguyên nhân sau.
<h2>Chấp nhận sự dối trá và cổ vũ ăn cắp, tham nhũng?</h2>
Bức tranh đám cưới chuột và câu nói "quan tham dân gian" là
những minh chứng phản ánh sự chấp nhận và thừa nhận thói
dối trá và cổ vũ cho thói ăn cắp và tham nhũng đã nằm trong
tâm thức dân chúng tự ngàn đời xưa.
Vậy còn thời nay thì sao? Bi kịch thay là nạn tham nhũng đang
được nhiều người dân từ công chức cổ cồn trắng, quan
chức lẫn người dân ngoài bộ máy hành chính, theo một cách
nào đó, "cổ vũ" khắp nơi.
Xin đơn cử vài những hành động biểu thị sự cổ vũ đó:
- Các cán bộ cấp trên xuống làm việc với cấp dưới
thường hoặc phải được đối đãi "tử tế" bằng tiệc tùng
xa xỉ và phong bì mang về.
- Bạn bè gặp nhau bằng các bữa tiệc và kẻ chi tiền phần
nhiều là những kẻ đục khoét tiền do dân đóng thuế thông
qua các công việc đáng lẽ phải làm để phục vụ cộng
đồng. Đám bạn bè được chiêu đãi đang tán dương và cổ
vũ "tài ăn cắp" của ông bạn mình.
- Vào bệnh viện, ngoại trừ những người quá nghèo, đều
chấp nhận cống nạp cho bác sỹ để mong được chăm sóc theo
đúng quy định, vân vân và vân vân.
- Qua gặp cán bộ địa chính làm sổ đỏ cũng lại lót tay
chút đỉnh cho việc mau chạy....
Hành vi lẫn thói quen cổ vũ tham nhũng đã tạo thành dây xích
mà các móc xích vừa to lớn vừa bị ô xy hóa làm cho chúng ta
khó thấy được những giá trị thuần kim loại. Thói quen chấp
nhận hành vi cũng như cổ vũ tham nhũng đã và đang biến các
sợi dây nhỏ mà chính chúng ta không nhận ra thành những sợi
dây lớn mà chính chúng ta không thể phá bỏ nó.
Thực trạng tham nhũng của đất nước ta hiện nay là những
siêu dây mà chỉ có thể phá bỏ nó khi mọi người dân coi
trung thực là yếu tố nghiễm nhiên của đời sống.
<h2>Không dám đối mặt với chính mình, thích tô vẽ và háo
danh</h2>
Giữa thế kỷ 19, người Nhật, một đất nước bị ảnh
hưởng khá nặng bởi tư tưởng Khổng Giáo đã dám đối mặt
với thực tế là nhìn nhận những khuyết thiếu của dân tộc
họ để thay đổi. Người ta dám thừa nhận rằng người Nhật
có thần dân chứ không quốc dân Nhật, nghĩa là người ta
thừa nhận sự thiếu tinh thần dân tộc trong mỗi công dân. Khi
đã nhận ra những khuyết thiếu của chính mình nghĩa là
người ta dám thay đổi chính mình và người Nhật đã phi Hán
hóa và thoát Á từ đó. Họ đã trở thành cường quốc.
Người Hàn Quốc từ thập kỷ 60 của thế kỷ trước cũng đã
thừa nhận sự yếu kém của mình và tìm đường đi cho mình
với sự đồng thuận trong phong trào Saemaul Undong, một phong
trào đã đưa nông dân Hàn Quốc ra khỏi đói nghèo và là nền
tảng cho cuộc cách mạng cộng nghiệp.
Chính phủ Hàn đã xuất khẩu con người để nhập khẩu tri
thức, nghĩa là hàng trăm ngàn du học sinh, giáo sư đã sang
Nhật, Mỹ và châu Âu để đi "ăn mày tri thức" trong hơn 20 năm
trời.
Việt Nam chúng ta thì sao? Chúng ta vẫn còn nặng tâm lý và thói
quen tô vẽ chính mình và không dám nhìn vào chính mình. Xin hỏi
có bao nhiêu công dân chúng ta dám thừa nhận mình kém, bao nhiêu
lãnh đạo chúng ta thừa nhận thực tế để thay đổi như anh
hùng Kim Ngọc? Bao nhiêu người chỉ dám nhận danh khi danh đấy
là chính danh? Bao nhiêu người được tán dương là chuyên gia
hàng đầu trong ngành này ngành nọ nhưng xin hỏi cái hàng đầu
kia có bán ra chợ thế giới được không?
Có ấn tượng, ở nhà cha mẹ con cái tô vẽ lẫn nhau; đến
trường chúng ta tô vẽ những điều xa rời thực tế; đến cơ
quan, sếp và nhân viên tô vẽ nịnh bợ lẫn nhau.
Quan niệm "tốt khoe, xấu che" là một thứ sai lầm vì cái xấu
kia sẽ trở thành vô cùng xấu và lấn át hoặc giết chết cái
tốt đẹp lúc nào không hay.
<h2>Thiếu đoàn kết, ghen ăn tức ở</h2>
Thói xấu "trâu buộc ghét trâu ăn" ngày càng phát triển. Câu
chuyện 3 người Việt rơi xuống hố và cùng chết ở dưới
hố là sự đúc kết đáng để chúng ta phải suy ngẫm.
Chúng ta thường tự hào chúng ta đoàn kết nhưng mỗi chúng ta
còn ghen ăn tức ở, còn dối trá, còn thích tô vẽ và được
tô vẽ, còn thích danh hão...thì đoàn kết ở chỗ nào? Khi mỗi
cá nhân còn muốn vơ cho mình những thứ không chính danh thì
làm sao chúng ta mong có được đoàn kết thực sự. Có chăng,
đó chỉ là cái vỏ đoàn kết che đậy sự chia rẽ bên trong.
<h2>Nhiều lý thuyết, kém hành động, yếu thực hành</h2>
Những năm tháng làm công chức của tôi ở đâu cũng nghe
thuyết giảng về điều hay lẽ phải, được nghe những thứ
cao siêu về kỹ thuật cầu đường nhưng tiếc rằng các sản
phẩm lại là những người công nhân và kỹ sư bám hiện
trường.
Rồi có nhóm người nữa thì suốt ngày ngồi chỉ trích cái
này cái kia nhưng bản thân chỉ có hành động nào để thay
đổi thực trạng mà họ chỉ trích.
Cái sự học mà không hành đang nhan nhản khắp mọi nơi. Có
kỹ sư cơ khi lên mặt dạy cho anh thợ hàn bậc 5 hàn dầm thép
của cầu. Hãy hàn như thế này, hãy hàn như thế kia. Đến khi
anh thợ cầu đưa que hàn cho hàn thì anh kỹ sư loay hoay cả
tiếng đồng hồ không làm được..
<h2>Thiếu tiêu chuẩn sống</h2>
Thời phong kiến, người ta có tiêu chí sống rõ ràng gồm Nhân,
Lễ, Nghĩa, Trí, Tín. Những tiêu chí này là giới hạn để
mọi công dân khi sinh ra và lớn lên cần hướng tới tiêu
chuẩn đó. Hiện nay có cảm giác hình như chúng ta đang thiếu
vắng nhiều những tiêu chí đó. Nhiều khi, xã hội đánh đồng
sự thành đạt đồng nghĩa với giàu có và chức vụ. Khi sự
giàu có và danh vọng nằm ngoài giới hạn của đạo đức,
lòng nhân ái và trách nhiệm làm người thì đừng mong đất
nước đó được tôn trọng.
Một đất nước có nhiều điều khuyết thiếu như nêu trên
liệu đất nước ta có thay đổi được không?
Tôi có đọc truyện "Người xây ngôi nhà trong giấc mơ",
chuyện dài nhưng tôi xin tóm lược như thế này:
Có người đàn ông ly quê 11 năm và đã học được nghề mộc.
Sau khi về làng, người thợ mộc lại tiếp tục hành trình 10
làm thuê nhưng hầu như ông không lấy công bằng tiền mặt mà
chỉ xin chủ nhà cho mình một khúc gỗ dài ngắn khác nhau tùy
theo công của mình. Đêm đêm, ông đục đẽo những khúc gỗ
thành từng bộ phận của ngôi nhà theo giấc mơ của mình chính
xác một cách tuyệt vời.
Mười năm sau ông dựng lên ngôi nhà mà người thường mơ
thấy cả trong những năm tháng đói nghèo tha phương. Một ngôi
nhà gỗ mái ngói bảy gian. Đó là một ngôi nhà rất lớn thời
đó.
Khi khánh thành nhà, người anh thúc bá với ông thợ mộc cầm
chiếc ba-toong khệnh khạng bước đến đập vào mái nhà ông
và nói: "Chúng bay định xây nhà to hơn người khác à. Rồi
chúng bay cũng bán nhà và đi ăn mày thôi. Thớ chúng bay không
được ở nhà cao cửa rộng ". Ông thợ mộc không nói một câu
gì mà chỉ cầm miếng ngói vỡ cài dưới mái nhà nơi ông tôi
nằm ngủ. Ông thợ mộc làm vậy để đêm đêm mỗi khi đi
ngủ nhìn thấy miếng ngói vỡ mà nhớ đến lời rủa độc
của người anh thúc bá để dù chết cũng không bán ngôi nhà.
Theo di nguyện của ông, đến đời con và cháu của ông thợ
mộc kể trên không những không bán ngôi nhà mà còn làm một
ngôi nhà to hơn ở bên ngôi nhà trăm tuổi đó. Tư tưởng của
ông thợ mộc đã giúp cho con cháu và dòng tộc trường tồn và
hùng mạnh.
Nếu mỗi công dân chúng ta mơ về một Việt Nam được tôn
trọng bởi tính trung thực, bởi lòng yêu thương con người,
bởi những con tàu ra đại dương, bởi những tàu vũ trụ và
chúng ta kiên trì hành động với tinh thần của ông thợ mộc
và con cháu ông thì 50 năm sau một công dân của một đất
nước nào sẽ gọi tên Việt Nam với sự thán phục và tôn
trọng như chúng ta gọi tên Hàn Quốc và Nhật Bản như bây
giờ.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/7421), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét