2010 (VCR 2010) công bố đầu tuần này cho thấy năng lực cạnh
tranh của nền kinh tế nước ta còn rất khiêm tốn, chủ yếu
dựa vào các điều kiện "<em>tiên thiên</em>" sẵn có và
yếu tố đầu vào giá rẻ. Kết luận này cũng được phản
ảnh phần nào qua danh sách 500 công ty lớn nhất Việt Nam
(VNR500) vì suy đến cùng, năng lực cạnh tranh của một nền
kinh tế phải được thể hiện qua sức cạnh tranh của doanh
nghiệp.
Giống như nhiều bảng xếp hạng khác trên thế giới, các công
ty trong ngành dầu khí, ngân hàng, điện, và viễn thông chiếm
nhiều vị trí cao nhất trong bảng xếp hạng VNR500. Tuy nhiên,
nếu xem xét kỹ một chút thì sẽ thấy cấu trúc "top 500"
của Việt Nam có nhiều điểm đặc biệt so với các danh sách
cùng loại.
[quote="Báo cáo năng lực cạnh tranh Việt Nam"]"Trong khi các
công ty nước ngoài đánh giá môi trường ở Việt Nam là khá
cởi mở thì các doanh nghiệp tư nhân trong nước lại đang
phải chật vật khẳng định vai trò lớn hơn của mình trong
nền kinh tế. Cạnh tranh chủ yếu vẫn tập trung về giá và
đối đầu trực tiếp, chứ không phải dựa trên chất lượng
và khác biệt hoá sản phẩm dịch vụ".
[/quote]
Đầu tiên, mặc dù Việt Nam không phải là một cường quốc
về dầu khí nhưng 21/100 công ty lớn nhất lại liên quan đến
xăng, dầu, và khí. Nếu tính cả các hoạt động "ngoài
ngành" của các doanh nghiệp dầu khí nhà nước trong các lĩnh
vực điện lực, thương mại, và dịch vụ thì con số này còn
lớn hơn nữa.
Thứ hai, mặc dù mức độ sung túc và thể trạng của người
dân Việt Nam đều nằm dưới mức trung bình của thế giới
nhưng trong số 100 công ty lớn nhất có tới năm công ty vàng,
bạc, đá quý; đồng thời cũng có tới sáu công ty chuyên sản
xuất chất dễ gây nghiện (rượu, bia, thuốc lá). Đáng lưu ý
là tất cả 11 công ty này đều là công ty trong nước, chủ
yếu phục vụ nhu cầu của thị trường nội địa.
Thứ ba, có tới sáu công ty lương thực, thực phẩm nằm trong
"top 100". Điều này một mặt phản ảnh tầm quan trọng của
nông nghiệp trong nền kinh tế, mặt khác cho thấy điều kiện
tự nhiên (đất, nước, khí hậu) là một lợi thế cạnh tranh
quan trọng của Việt Nam.
Thứ tư, nếu như ở nhiều bảng xếp hạng khác, một doanh
nghiệp phải thực sự sản xuất ô tô mới có thể trở thành
doanh nghiệp lớn nhất, thì ở Việt Nam chỉ cần lắp ráp ô
tô thôi cũng đã có thể lên ngồi "chiếu trên". Đáng lưu
ý là doanh thu cao của các doanh nghiệp lắp ráp ô tô không
xuất phát từ năng lực cạnh tranh quốc tế của chúng, mà
trái lại, từ sự bảo hộ hào phóng trong một thời gian rất
dài của Chính phủ. Cũng chính vì sự bảo hộ hào phóng này
mà ngành công nghiệp ô tô "non trẻ" của Việt Nam cho đến
nay vẫn chưa chịu trưởng thành.
<center><img src="http://danluan.org/files/u1/ac422_09_405.jpg"
alt="ac422_09_405.jpg" width="405" height="218" /></center>
Thứ năm, hai phần ba trong "top 100" là các doanh nghiệp nhà
nước (DNNN), chủ yếu nhờ tận khai tài nguyên (trong các ngành
dầu khí và khai khoáng) hoặc khai thác vị thế độc quyền
(trong các ngành điện lực, viễn không, hàng không, đường
sắt…) trên thị trường nội địa. Nói cách khác, quy mô doanh
thu của các DNNN này có tính phái sinh, chủ yếu xuất phát từ
những đặc quyền, đặc lợi do Nhà nước ban cho chứ không
phải từ năng lực cạnh tranh nội sinh của chúng.
Cuối cùng, đa số công ty vào được "top 100" không hề
phải cạnh tranh quốc tế mà chỉ nhờ bảo hộ, nhờ khai thác
ưu đãi trên thị trường nội địa, đặc biệt nhờ tiếp
cận các yếu tố đầu vào giá rẻ và vị thế độc quyền -
những dấu hiệu đặc trưng của một nền kinh tế mưu cầu
đặc lợi (rent-seeking economy). Như vậy, lớn chưa hẳn là
mạnh. Không những thế, lớn mà thiếu căn cơ còn tiềm ẩn
nhiều rủi ro khôn lường. Điều này không chỉ đúng với các
DNNN, điển hình là trường hợp Vinashin, mà còn đúng cho các
doanh nghiệp dân doanh (DNDD) và doanh nghiệp đầu tư trực tiếp
nước ngoài (FDI).
Từ kết quả phân tích của VCR 2010, để những doanh nghiệp
lớn thực sự trở nên mạnh, Chính phủ cần tạo lập môi
trường cạnh tranh công khai và bình đẳng, sao cho các nguồn
lực được chuyển đến tay người sử dụng chúng một cách
hiệu quả nhất. Đồng thời, Chính phủ cũng cần giải quyết
những vấn đề cố hữu của nền kinh tế, cụ thể là phải
ổn định vĩ mô, cải thiện nguồn nhân lực, nâng cao cơ sở
hạ tầng, và giảm chi phí tuân thủ luật định. Đây sẽ là
những tiền đề quý báu để những con thuyền nhỏ tự tin hơn
khi dong buồm ra biển lớn.
_____________________
(*) Chương trình Giảng dạy kinh tế Fulbright
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/7249), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét