Dân Luận: Nguyễn Quang Lập - Sự hả hê có phương pháp

Đọc xong bài <em><a
href="http://community.tuanvietnam.vietnamnet.vn/?vnnid=1317952">Phong cách
"Chí Phèo" và văn hoá phản biện</a></em> trên Vietnamnet tui
đã viết bài <em>Phong cách "Hoà Thân" và văn hoá của cái
ác</em> nhưng rồi tui xoá đi. Nói rứa căng quá, anh em lại gây
xích mích, mất hoà khí, không hay. Đành viết mấy lời như ri.

Tui không biết Phạm Hoài Huấn là đàn ông hay đàn bà, lớn
nhỏ ra răng, xin cứ gọi đại bằng bác cho có lễ độ vậy.

Bác Huấn góp ý không phải không có lý, có nhiều điểm
đương nhiên lẽ đời cần phải như rứa. Tuy nhiên có quá
nhiều điểm đáng bàn với bác xung quanh bài báo bác vừa tung
ra rất kịp thời. Ví dụ bài học của Đẽo cày giữa đường
mà bác bảo: "<em>Làm việc gì cũng vậy, mình phải có chính
kiến của mình và kiên trì với một con đường đã
chọn</em>" thì có thể viết một bài dài để nói lại điều
này. Trước hết nói ngay cho bác hiểu, bài học đẽo cày giữa
đường không phải là bài học "<em>kiên trì với một con
đường đã chọn</em>" mà là bài học biết lắng nghe, nhưng
trước hết nó là bài học hiểu biết. Anh đẽo cày mà không
biết cái cày là gì, phải đẽo như thế nào, thấy người ta
đẽo cày mình cũng đẽo thì tất yếu ai nói gì cũng phải làm
theo. Một khi đã không hiểu biết, ai nói gì cũng làm theo, cái
cày tất yếu sẽ thành "<em>một khúc gỗ nhỏ</em>". Nhưng
nếu không hiểu biết, cứ liều mạng "<em>kiên trì với một
con đường đã chọn</em>" cũng tất yếu sẽ biến cái cày
thành "<em>một khúc gỗ nhỏ</em>" thôi bác. Cho nên làm gì
cũng phải hiểu biết cái việc mình đang làm, một khi hiểu
biết rồi thì tự khắc sẽ biết góp ý nào là đúng, góp ý
nào là sai, góp ý nào là chân thành, góp ý nào là đểu cáng.

Muốn tranh luận với bác nhiều chuyện lắm, ví như bác hiểu
về ông Chí Phèo cũng trật, trật ở cái lý do vì sao Chí Phèo
thành Chí Phèo ấy. Nhưng thôi, tui muốn nói chuyện khác kia,
ấy là cái cách góp ý của bác.

Ở đời không có việc gì mà không có lý do của nó, những
người hay gặp hoạn nạn thường vẫn có một cái lỗi nào
đó. Tìm kiếm nguyên nhân giúp cho người ta tránh được hoạn
nạn là cần thiết nhưng phải đúng lúc đúng chỗ, nếu không
chẳng những người ta không nghe mà còn nghi ngờ cả mục đích
góp ý của mình nữa. Ví như thấy hàng xóm cháy nhà, mình đã
không cứu được thì thôi, lại còn chạy đến nói bác chủ
quan lắm, bất cẩn lắm, cháy nhà là phải. Như thế có đáng
không? Thấy một đứa con nít bị người lớn đánh, không cần
hỏi cũng biết đứa con nít có hỗn láo thế nào mới bị
người ta đánh. Thay vì phải ra tay giải thoát cho đứa bé rồi
mới góp ý cho đứa bé lần sau không được như thế như kia,
thì mình lại nhảy đến, nói thằng hỗn, có câm mồm đi
không, con nít mà hỗn láo thế à. Như thế có đáng không? Cũng
vậy, thấy một người sắp chết trôi, mình đã không dám
nhảy xuống cứu lại còn đứng trên bờ nói chõ xuống, nói
mày đã không có văn hoá bơi, nhảy xuống nước làm gì, ngu
thế. Như thế có đáng không?

Ngày xưa tui ở một nơi, hễ trong xóm có ai mất gà thì thể
nào cũng có năm bảy người chạy đến, nói sao giờ này bác
không cho gà vào chuồng, sao bác cho gà chạy rong thế kia, gà
nhảy sang vườn nhà kia mất là phải rồi, nhà kia tham lắm
đấy. Người mất gà càng điên lên càng chửi tợn. Vì cái
họ cần lúc này là tìm được con gà chứ không phải ngồi
nghe góp ý về sự nuôi gà. Những người góp ý cũng thừa
biết vậy nhưng cứ góp ý, vì khi đó họ đâu có góp ý, đó
là sự hả hê có phương pháp của họ mà thôi. Ai còn lạ gì,
thưa bác.

Nhân đọc bài "<em>Phong cách Chí Phèo và văn hóa phản
biện</em>" của tác giả Phạm Hoài Huấn trên VNN, rồi lại
đọc được mấy lời trao đổi của Bọ Lập trong entry
"<em>Sự hả hê có phương pháp</em>" trên Quê Choa, ngứa mồm
muốn góp một phát.

Tôi cũng không biết Phạm Hoài Huấn là đàn ông hay đàn bà
nên tốt nhất là bắt chước Bọ Lập gọi bằng bác vậy, cho
nó lành!

Mấy cái ý của bác Huấn về "đẽo cày", rồi "Chí
Phèo", Bọ Lập đã có lời bàn lại, tôi không bàn thêm, vì
cơ bản thấy Bọ Lập nói có lý.

Tôi chỉ băn khoăn mỗi cái đoạn mà bác Huấn nói, rằng

"<em>Đôi khi, có thể thấy có nhiều quyết sách lớn không
đạt được sự đồng thuận (tất cả mọi người) từ
người dân. Điều này cũng hoàn toàn dễ hiểu bởi trong bối
cảnh tồn tại nhiều nhóm lợi ích khác nhau, thậm chí đối
lập nhau thì việc đưa ra một giải pháp nhằm làm hài lòng
tất cả các nhóm lợi ích hầu như là một điều không
thể.</em>"

Điều làm tôi khó hiểu đó là, bác Huấn cố tình quên đi hay
do bác thiếu thông tin rằng, trong trường hợp "<em>tồn tại
nhiều nhóm lợi ích khác nhau, thậm chí đối lập nhau</em>"
thì những nhà phản biện chân chính luôn luôn biết đưa lợi
ích của đại đa số nhân dân và lợi ích, thậm chí cả vận
mệnh dân tộc để làm đối trọng với quyền lợi của tất
cả các nhóm lợi ích nói trên.

Chính điều đó mới là "<em>không chỉ là bình thường ở
Việt nam mà là điều rất đỗi bình thường ở bất kì quốc
gia nào khác trên thế giới</em>", bác Huấn ạ. Đơn giản là
vì tất cả những nhà phản biện chân chính của nước ta hay
của các nước đều là những người yêu nước (mình), họ
luôn biết đặt lợi ích quốc gia và vận mệnh dân tộc lên
trên hết.

Trong trường hợp như vậy mà ý kiến phản biện vẫn
"<em>không được chấp thuận</em>", như bác nói, chắc hẳn
đến cháu học sinh nó cũng hiểu rằng, danh xưng 'Chí Phèo'
xứng đáng được phong tặng cho ai rồi.

Theo bác thì trong trường hợp tôi vừa nêu thì danh xưng 'Chí
Phèo' nên dành cho người phản biện hay cho người đại diện
của nhóm lợi ích, hả bác Huấn?

Kính bác.

(Nguồn: BLog MARSHAL)</div>

<div class="special_quote"><h2>PHẠM HOÀI HUẤN - PHONG CÁCH " CHÍ
PHÈO" VÀ VĂN HOÁ PHẢN BIỆN</h2>

Nếu nhìn nhận một cách nghiêm túc, chúng ta có quá nhiều
"chuyên gia" trong nhiều lĩnh vực. Kết quả là, người ta
cứ nghĩ chỉ cần nói ngược lại những điều nhà nước nói,
những quyết sách lớn có nghĩa là phản biện, có nghĩa là
"sành sỏi". Một loạt chủ nhân các blog đã gặp quá nhiều
rắc rối về mặt pháp luật vì lí do này.

<h2>Đẽo cày giữa đường</h2>

Cùng một sự kiện, một hiện tượng đôi khi có thể có các
góc nhìn khác nhau. Chuyện một anh nông dân ra giữa đường
ngồi đẽo cày. Nhiều người qua lại. Có nhiều ý kiến khác
nhau về việc làm của anh. Anh đẽo được một lúc thì một
người đi qua chê: "<em>Bác đẽo thế không phải rồi, bác
đẽo to quá</em>", anh nông dân nghe thấy có lý bèn làm theo.

Anh làm được một lúc lại có một người đi qua bảo
"<em>Bác đẽo thế này không cày được đâu, cái đầu cày
bác làm to quá...</em>" Anh nông dân nghe có lý hơn, lại chỉnh
sửa theo lời khuyên. Đẽo được một lúc lại một người đi
qua nói "<em>Bác đẽo thế không ổn rồi, cái cày bác làm dài
quá không thuận tay</em>", anh nông dân nghe lại có lý hơn,
lại chỉnh sửa theo. Và cuối cùng hết ngày hôm đấy anh nông
dân chỉ còn một khúc gỗ nhỏ, anh không còn cơ hội để
đẽo cái cày theo ý mình nữa, cây gỗ quý đã thành một
đống củi vụn. Anh buồn lắm nhưng cuối cùng anh đã hiểu
"<em>Làm việc gì cũng vậy, mình phải có chính kiến của
mình và kiên trì với một con đường đã chọn</em>"

Tác giả không có ý làm méo mó đi ý nghĩa của từ phản
biện. Do vậy xin bạn hiểu từ phản biện theo đúng nguyên
nghĩa của nó.

Phản biện là một việc làm cần thiết. Đặc biệt trong bối
cảnh xây dựng đất nước thời hội nhập tư duy phản biện
càng trở nên quan trọng trước những thông tin đa chiều và
trước những sự kiện mà đôi khi cái giá phải trả cho các
quyết định sai lầm là không thể tưởng tượng được.

Việc phản biện được nhìn nhận từ hai phía: Từ phía
người tiếp nhận ý kiến phản biện và người phản biện.
Người tiếp nhận ý kiến phản biện phải có được cái nhìn
rộng mở, bao dung. Có phải vì thế mà Mác đã từng nói
"<em>cái mới là hợp qui luật nhưng cũng là cái xuất hiện
sau, yếu thế...</em>". Phải chấp nhận cái mới nếu cái mới
này đúng.

Trong trường hợp người tiếp nhận ý kiến phản biện là
người tôn thờ tư duy "<em>nhất thắng, nhì hòa, không chịu
thua</em>" thì phản biện chỉ là là những tô điểm cho một
nền dân chủ hình thức.

Mặt khác nếu người tiếp nhận phản biện không có được
một sự vững vàng về mặt lập trường cùng với một nền
tảng kiến thức tốt trong lĩnh vực mà người này đang đảm
nhận, e rằng tình trạng phân vân theo tư duy "đẽo cày giữa
đường" không phải là không có khả năng xảy ra.

Đôi khi người ta chỉ nhìn nhận phản biện ở góc độ của
người tiếp nhận ý kiến phản biện mà quên mất đi nguồn
gốc của phản biện đến từ đâu. Trên thực tế, người ta
có thể thấy những lời than trách đại loại như: phi dân
chủ, dân chủ hình thức, không thể hiện được ý chí của
người dân... khi ý kiến phản biện không được đoái hoài.

Trở lại với câu chuyện đẽo cày giữa đường. Người ta
thấy, nếu anh nông dân kia có một kiến thức nhất định về
việc đẽo cày và những "quân sư" cũng là người giỏi về
việc này. Chúng ta có quyền kì vọng và hoàn toàn có cơ sở
để kì vọng sẽ có một cái cày hoàn mỹ. Nhưng chuyện gì
xảy ra nếu những người "quân sư" hoàn toàn không biết gì
về việc đẽo cày? Hoặc cũng có thể những người này mang
trong mình một toan tính đầy nhẫn tâm "phá cho bõ ghét"?

Một trong những quyền được thừa nhận rộng rãi và hầu như
không có nhiều tranh cãi trong một xã hội dân chủ là quyền
tự do ngôn luận. Tự do ngôn luận là việc một người được
tự do bày tỏ quan điểm của mình một cách công khai mà không
bị (hoặc lo sợ) những chế tài bất lợi từ phía nhà nước.

Tuy vậy, cũng cần phải làm rõ, quyền tự do này có những
giới hạn nào không? Chữ tự do có thể được hình dung một
cách dí dỏm qua câu chuyện vui như sau:

Ông A có một con gà trống. Luật pháp thừa nhận ông là chủ
sở hữu của con gà, ông có toàn quyền, nói cách khác là tự
do trong các hành xử với con gà. Muốn nuôi cho vui, nuôi làm gà
đá thậm chí là... làm thịt con gà. Quyền này được pháp
luật tôn trọng và bảo vệ. Nhưng vấn đề rắc rối là cứ
3h sáng con gà lại quay đầu sang nhà hàng xóm gáy làm cho hàng
xóm không ngủ được.

Nếu bạn là người hàng xóm, bạn sẽ hành xử như thế nào?
Lúc đó bạn có còn vui với con gà thuộc quyền sở hữu của
ông A hay không? Do đó, quyền tự do, trong trường hợp chúng ta
đang bàn là tự do ngôn luận, được nhìn nhận trong tương quan
với quyền lợi của người khác.

Việc thực hiện quyền này thế nào là tùy bạn. Nhưng nếu
việc hành xử này làm ảnh hưởng đến quyền lợi của
người khác thì giới hạn quyền tự do của bạn được dựng
lên.

Đôi khi, có thể thấy có nhiều quyết sách lớn không đạt
được sự đồng thuận (tất cả mọi người) từ người dân.
Điều này cũng hoàn toàn dễ hiểu bởi trong bối cảnh tồn
tại nhiều nhóm lợi ích khác nhau, thậm chí đối lập nhau thì
việc đưa ra một giải pháp nhằm làm hài lòng tất cả các
nhóm lợi ích hầu như là một điều không thể.

Điều này không chỉ là bình thường ở Việt nam mà là điều
rất đỗi bình thường ở bất kì quốc gia nào khác trên thế
giới. Trong trường hợp ý kiến phản biện không được chấp
thuận, chắc hẳn tâm lí không hài lòng âu cũng là chuyện bình
thường nếu xét trong bối cảnh qui luật tâm lí.

Nhưng đâu đó vẫn tồn tại ý tưởng rằng việc phản biện
không hề có tác dụng tích cực. Từ đó, dẫn đến cách hành
xử theo phong cách "Chí Phèo" trong hoạt động phản biện.

Dạo một vòng qua các diễn đàn, những trang cá nhân những
lời "phản bác" càng đao to búa lớn càng nhận được sự
ủng hộ nhiệt lệ của cộng đồng cư dân mạng. Chính "hào
quang" từ những comment (bình luận) kia đã làm cho tác giả
những "phản bác" lâng lâng bay bổng mà quên mất mình đang
dần bước ra khỏi ranh giới của quyền tự do ngôn luận mất
rồi.

Kết quả là những người này bị tuýt còi. Càng có thêm "tư
liệu" cho những người theo trường phái "phản bác" đại
loại như "<em>nói không đúng đối tượng nên bị xử
lí…</em>"

Hoạt động phản biện nói riêng và tự do ngôn luận nói chung
là một quyền năng được ghi nhận trong một xã hội dân chủ.
Để hoạt động phản biện có hiệu quả, trước hết giới
cầm quyền phải chấp nhận việc phản biện.

Nhưng mặt khác, để hoạt động phản biện thực sự là một
hoạt động có ý nghĩa, bản thân người phản biện phải là
người am hiểu về vấn đề đang phản biện. Trong trường
hợp những lời phản bác (í quên phản biện chứ!) chỉ là
một trò chơi chơi nổi nhằm tạo hư danh trên cộng đồng
mạng thì vấn đề đã khác đi rồi.

(Nguồn: VNN)</div>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/6956), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Dân Luận

Pages

Nguyễn Quang Lập - Sự hả hê có phương pháp

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Copyright Text