phải một người, mà là khá nhiều người, chủ yếu là những
Việt kiều, vì thiện chí, về Việt Nam làm việc và có cơ
hội tiếp xúc với nhiều người trong giới lãnh đạo, than
thở: "<em>Nói chuyện với giới lãnh đạo Việt Nam khó lắm.
Khen thì mấy ổng cười toe toét. Nhưng chê, dù là chê những
chuyện có vẻ hiển nhiên và với giọng điệu nhẹ nhàng
nhất, mấy ổng cũng sa sầm mặt xuống ngay tức khắc. Sau đó
muốn gặp lại cũng khó. Khó lắm!</em>"
Khi tôi kể lại những lời than thở trên cho một số bạn bè
từ Việt Nam sang; mọi người - tất cả đều thuộc giới trí
thức khá cao cấp, có người còn nắm giữ những chức vụ khá
cao trong guồng máy hành chính - đều xác nhận. Họ thừa nhận,
là, họ, chính họ, các trí thức và cán bộ trong nước, cũng
không thể nói thẳng và nói thực với cấp trên: Không ai muốn
nghe cả. Không những không muốn nghe, người ta còn giận. Nghĩ
là mình lập trường không vững hay có ý đồ gì không tốt.
Nhưng, tôi để ý là, sau khi than thở hoặc thừa nhận như
thế, tất cả, từ Việt kiều đến những người trong nước,
đều cố biện minh: "<em>Cũng tại mấy ổng già quá rồi.
Người già thường khó tính.</em>"
Tôi không tin và cũng không thích những lời biện hộ kiểu
đó. Tôi cho đó chỉ là một nguỵ biện. Lại là thứ nguỵ
biện nguy hiểm. Nguỵ biện: Không phải người già nào cũng
không thích nghe sự thực. Vả lại, phần lớn giới lãnh đạo
Việt Nam hiện nay cũng không thực quá già. Trên thế giới có
vô số nhà lãnh đạo lớn tuổi mà vẫn thoải mái tiếp nhận
những sự phê phán từ người khác. Nguy hiểm: Chính những sự
nguỵ biện kiểu như thế đã dung dưỡng cho thái độ nhắm
mắt và bịt tai của những người đang cần được nghe nói
thực nhất.
Tôi muốn gọi đúng tên cái chứng không thích nghe về cái
xấu, cái dở ấy: độc tài.
Lâu nay, nói đến độc tài (authorianism), chuyên chế
(dictatorship) hay toàn trị (totalitarism), chúng ta thường nghĩ ngay
đến cơ chế (mechanism), đến bộ máy khép kín và nặng nề
của đảng và nhà nước. Đành là đúng. Độc tài (hay những
thứ cùng loại đã kể), trước hết, là một cơ cấu quyền
lực chỉ cho phép một người, hoặc một nhóm nhỏ, được
quyền quyết định tất cả. Không có đối lập. Thậm chí,
không có gì được độc lập, kể cả hai thành phần cần
được độc lập nhất: tư pháp và truyền thông.
Tuy nhiên, độc tài không phải chỉ là vấn đề cơ chế.
Độc tài còn là vấn đề tâm lý. Tâm lý độc tài là tâm lý
chỉ tin vào chính mình, chỉ muốn sử dụng quyền lực để
bảo vệ niềm tin của mình, và từ chối nghe bất cứ một ý
kiến gì khác với mình. Người độc tài, như thế, ở một
trạng thái khá mâu thuẫn: một mặt, họ tự tôn, cho mình,
chỉ có một mình mình, là đúng; nhưng mặt khác, lại thiếu
tự tin: họ sợ những thách thức đến từ người khác; họ
tránh đương đầu; họ không muốn hoặc không dám sử dụng lý
trí để thuyết phục người khác và bênh vực cho quan điểm
của mình.
Người độc tài, do đó, không phải là những người mạnh
mẽ. Và họ cũng biết họ không mạnh mẽ. Biết, nên họ thích
sử dụng những biện pháp phi-lý trí để áp đặt và cưỡng
chế người khác bằng cách xây dựng những cơ chế bảo vệ
cái quyền không dùng lý trí của mình. Cái cơ chế ấy không
cần lý lẽ, hơn nữa, nhằm loại trừ mọi lý lẽ. Trong cơ
chế ấy, chỉ có một nguyên tắc được vận hành: bạo lực.
Tâm lý độc tài, do đó, là tâm lý sùng bái bạo lực. Tâm lý
độc tài nào cũng tìm kiếm và cố duy trì một cơ chế độc
tài: với người chồng hoặc người bố có tâm lý độc tài,
cơ chế ấy là quyền gia trưởng; với người lãnh đạo một
quốc gia, đó là tính chất độc quyền. Cơ chế thuộc chính
trị. Tâm lý thuộc văn hoá. Thay đổi cơ chế độc tài cần
có những vận động chính trị mạnh mẽ và quyết liệt. Thay
đổi tâm lý độc tài cần những cuộc vận động lâu dài và
sâu sắc nhằm thay đổi cách nhìn và cách nghĩ. Trong cái gọi
là cách nhìn và cách nghĩ ấy, có hai điều quan trọng nhất:
chấp nhận sự khác biệt và chấp nhận đối thoại.
Đối thoại chứ không phải độc thoại.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5858), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét