tới mỗi khi xảy ra một vụ việc gì đáng tiếc. Vụ Vinashin
cũng thế, chúng ta lại nghe các quan chức chính phủ nhắc đến
chuyện rút kinh nghiệm, rồi lại hứa rút ra bài học phải
kiểm tra giám sát các tập đoàn, tổng công ty nhà nước chặt
chẽ hơn.
Vậy, hãy thử nhìn lại những chuyện có thể rút được kinh
nghiệm ngay, không những chỉ từ vụ Vinashin đang được "tái
cơ cấu" mà còn ở nhiều tập đoàn kinh tế nhà nước khác.
May ra sau này người ta khỏi mất công "rút kinh nghiệm"
nữa.
Năm ngoái, Chính phủ ban hành Nghị định 09/2009, trong đó có
quy định rất rõ: "<em>Công ty nhà nước được quyền chủ
động huy động vốn phục vụ sản xuất kinh doanh trong phạm vi
hệ số nợ phải trả trên vốn điều lệ của công ty không
vượt quá 3 lần</em>". Hệ số này ở Vinashin lên đến 9, 10
lần từ lâu, sao không thấy ai thổi còi? Đã có nhiều báo cáo
chính thức cho thấy hệ số nợ trên vốn của nhiều tập
đoàn rất cao, cao hơn mức trần 3 lần, thậm chí cả mấy
chục lần, thế có cơ quan nào từ bài học Vinashin mà buộc
các tập đoàn đó giảm số nợ xuống không?
Nghị định nói trên cũng bổ sung: "<em>Cơ quan đại diện
chủ sở hữu có trách nhiệm phối hợp với Bộ Tài chính giám
sát chặt chẽ việc huy động và sử dụng vốn tại công ty
nhà nước</em>". Liệu Bộ Tài chính đã bao giờ lên tiếng
về việc Vinashin vay nợ tràn lan, vay nợ bất kể khả năng
trả nợ? Hay chính Bộ Tài chính cũng bất lực vì không khiển
nổi Vinashin? Chủ sở hữu của Vinashin có biết chuyện vay nợ
vượt quy định của Vinashin chăng?
Với Vinashin, Chính phủ là chủ sở hữu nhà nước, và một
số bộ, ngành và ngay chính hội đồng quản trị Vinashin cũng
được giao thực hiện một số quyền của chủ sở hữu. Chính
sự nhập nhằng này đã là lổ hổng để cuối cùng không ai
giám sát Vinashin cả. Nghị định 25/2010 về việc chuyển đổi
doanh nghiệp nhà nước thành công ty TNHH một thành viên quy
định mỗi công ty chuyển đổi chỉ do một tổ chức làm chủ
sở hữu (hoặc là Thủ tướng Chính phủ, bộ, UBND tỉnh
thành…) chứ không có chuyện nhiều nơi làm chủ sở hữu.
Vốn điều lệ của Vinashin trước là 9.000 tỷ đồng. Nay ở
quyết định chuyển tập đoàn này thành công ty TNHH một thành
viên mới do Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng ký tuần trước,
vốn điều lệ lại được nâng lên thành 14.655 tỷ đồng.
Không biết khoảng tăng thêm này lấy ở đâu ra, có phải từ
ngân sách nhà nước? Người ký quyết định này liệu có
"rút kinh nghiệm" từ Nghị định 09/2009 trong đó nói rõ:
"<em>Trường hợp sử dụng nguồn vốn ngân sách để cấp
vốn điều lệ, Bộ Tài chính tổng hợp trình Chính phủ, Quốc
hội quyết định</em>".
Cả quan chức chính phủ lẫn Vinashin đều cho rằng việc đầu
tư tràn lan ra ngoài ngành nghề chính là một trong những nguyên
nhân gây nên khủng hoảng cho Vinashin hiện nay. Thế mà trong
quyết định chuyển Vinashin thành công ty TNHH một thành viên
lại vẫn thấy những ngành nghề kinh doanh như <em>hoạt động
tài chính, ngân hàng, dịch vụ khách sạn, đầu tư kinh doanh
nhà, xây dựng dân dụng, khu đô thị, nhà ở, lữ hành nội
địa, kinh doanh lữ hành quốc tế, sản xuất bia rượu, nước
giải khát, dịch vụ vui chơi giải trí…</em> Quyết định này
vừa mới được ban hành vào tuần trước – không lẽ chưa
đủ thời gian để "rút kinh nghiệm"?
Nhìn rộng ra, việc rút kinh nghiệm quan trọng hơn cả ở đây
là gì? Luật lệ, quy định không phải tự dưng mà có. Một
trong những vai trò của luật lệ, quy định là nhằm giúp
người làm ra luật lệ, quy định giám sát, kềm chế chính
mình hay chính bộ máy giúp việc bên dưới. Bộ Giao thông –
Vận tải làm sao đủ nhân lực và năng lực để theo dõi hàng
trăm công ty con, công ty cháu với hàng ngàn dự án tiền tỷ
của Vinashin; Bộ Tài chính làm sao tổ chức nổi bộ máy theo
dõi tiến độ thu tiền về của Vinashin để trả lãi trái
phiếu chính phủ đúng hạn? Vì thế luật lệ, quy định mới
có chuyện thanh tra hay kiểm toán độc lập. Vai trò của các cơ
quan nhà nước là giám sát tuân thủ và bấm còi báo động
mỗi khi luật lệ, quy định bị vi phạm. <em><strong>Còn nếu
không tách bạch được vai trò quản lý như thế (không chịu
sức ép của bất kỳ ai) với vai trò chủ sở hữu (phải làm
sao có lợi nhất cho tập đoàn mình làm chủ sở hữu) thì
việc sai phạm vẫn sẽ diễn ra trong tương lai.</strong></em>
Tuần trước, Bộ Giao thông – Vận tải cũng ra thông cáo báo
chí, kêu gọi báo chí "chung sức, đồng hành" giúp Vinashin
vượt qua khó khăn. Đây cũng là cách tiếp cận sai lầm có
thể "rút nhiều kinh nghiệm". Giả thử Bộ không cần kêu
gọi mà ngay từ trước yêu cầu Vinashin minh bạch trong hoạt
động, công khai các dự án, đăng tải đầy đủ các tài liệu
cơ bản như bản báo cáo tài chính thường niên thì báo chí và
công luận đã có thể chung sức giúp Bộ giám sát, phát hiện
sai lầm của Vinashin sớm hơn nhiều. Vai trò của báo chí là
truyền tải thông tin; một khi không có thông tin thì báo chí
bị vô hiệu hóa, làm sao "đồng hành cùng doanh nghiệp" được.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5617), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét