href="http://www1.voanews.com/vietnamese/blogs/quoc/tai-lanh-dao-va-tai-tieu-tien-cua-chinh-quyen-viet-nam-07-16-10-98626724.html">Tài
lãnh đạo và tài tiêu tiền của chính quyền Việt Nam</a>",
chúng ta thấy được nhiều điều: ngoài thói tham lam, muốn
lợi dụng các dự án để vét tiền từ ngân sách nhà nước
cũng như khả năng quản lý yếu kém của giới lãnh đạo, còn
có vấn đề tầm nhìn.
Có thể nói, một trong những hạn chế phổ biến và quan trọng
của người Việt Nam, hầu như trong mọi lãnh vực, từ chính
trị đến kinh tế, văn hoá, xã hội, là ở tầm nhìn:
<em><strong>Phần lớn đều rất ngắn hạn</strong></em>.
<em><strong>Kiểu ăn xổi ở thì</strong></em>.
Bán hàng thì chỉ cần và chỉ nhắm đến những cái lợi ngay
trước mắt. Để có lợi, người ta dùng đủ mọi biện pháp,
kể cả lừa. Có hai kiểu lừa chính: lừa về chất lượng và
lừa về giá cả. Lừa về chất lượng bao gồm cả việc bán
hàng giả hoặc hàng nhãn ngoại nhưng ruột nội. (Nhớ, có
lần, trong một chuyến về Việt Nam, tôi ghé một tiệm bán
rượu ở khu Chợ Cũ, Sài Gòn mua một chai cognac để đãi bạn.
Nhận tiền xong, giao chai rượu 'ngoại' vào tận tay tôi
rồi, cô bán hàng cười rất tình tứ và nói: "Khi nào uống
xong rồi, anh bán lại cái chai không cho em nhé!" Tôi ngạc
nhiên nhưng không nói gì. Đến nhà bạn, khui chai rượu ra, mới
nhấm một chút, bạn tôi la lên: "Rượu giả!" Mọi người
thử lại: Quả là rượu giả thật.) Nhưng lừa về giá cả
thì nhiều hơn. Lừa bằng cách nói thách. Việt kiều về nước
thường được người nhà dặn dò: ra chợ mua hàng, nhớ trả
giá. Trả bao nhiêu là vừa? Nhiều người nói chung chung: Khoảng
một nửa. Nhưng một số người bạn của tôi than thở: Trả
một nửa rồi mà vẫn cứ bị hớ như thường!
Cách buôn bán như vậy không phải chỉ thấy ở các khu chợ
búa xô bồ và nhếch nhác. Cứ nhìn ngay vào lãnh vực du lịch
ở Việt Nam thì cũng đủ thấy. Ở đâu cũng có cảnh chụp
giựt và có khi lật lọng. Vô số bạn người Úc của tôi, sau
khi đi Việt Nam về, bên cạnh những chuyện vui và lạ, bao giờ
cũng có những chuyện buồn bực từ cách hành xử của người
bán hàng, người tổ chức các tour và của giới chức trong
chính quyền. Ai cũng có nhận xét này: Hầu như ở Việt Nam
không ai quan tâm đến việc giữ khách du lịch. Người ta có
ấn tượng đẹp hay không? – Không cần biết! Người ta có
trở lại hay không? – Không cần biết. Mọi người chỉ muốn
có cái lợi ngay trước mắt. Mà các con số thống kê do ngành
du lịch cung cấp cũng cho thấy rõ điều đó: Trong những năm
vừa qua, phần lớn, khoảng trên 70% du khách quốc tế đến
Việt Nam đều "<a
href="http://vietbao.vn/Du-lich/Hon-70-khach-quoc-te-mot-di-khong-tro-lai/40215019/254/">một
đi không trở lại</a>".
Với lối làm ăn như thế, làm sao du lịch, vốn là một mũi
nhọn trong lãnh vực kinh tế Việt Nam, có thể phát triển
được? Không lạ gì cảnh ngành du lịch Việt Nam cứ bị vỡ
kế hoạch liên tục. Trước, người ta dự kiến trong năm 2010
này Việt Nam sẽ đón khoảng 6 triệu du khách quốc tế. Đã
nửa năm trôi qua, người ta "điều chỉnh" lại: "<a
href="http://www.sggp.org.vn/kinhte/2010/7/231031/">bây giờ chỉ có
thể đạt 4,2 triệu</a>". Mất gần 2 triệu khách du lịch so
với chỉ tiêu. Đâu phải ít? Không ít người lo là về du
lịch chỉ vài năm nữa Việt Nam có thể bị Cambodia qua mặt:
Năm nay số du khách đến nước họ lên đến khoảng 3 triệu.
Gần bằng Việt Nam!
Trong giáo dục cũng toàn những tầm nhìn ngắn hạn: Làm sao
để đạt chỉ tiêu trong từng năm, hoặc có khi, từng mùa thi.
Khi muốn vươn lên một tầm nhìn xa hơn một chút thì lại tính
toán như những kẻ mộng du: chẳng hạn kế hoạch trong 10 năm,
từ 2010 đến 2020, đào tạo được 23.000 tiến sĩ với một
ngân sách 14.000 tỉ đồng (tức khoảng 778 triệu Mỹ kim). Hầu
hết những người quan tâm và am hiểu về giáo dục đều cho
đó chỉ là một giấc mơ đầy lãng mạn nhưng không thể thành
hiện thực được. Thứ nhất, chi phí ấy không đủ. Để hoàn
tất chương trình tiến sĩ ở nước ngoài, nghiên cứu sinh
phải học mất ba hay bốn năm (thường là bốn). Mỗi năm mất
khoảng trên dưới từ 2 đến ba chục ngàn Mỹ kim. Như vậy
số tiền 778 triệu ấy may lắm chỉ đủ để đào tạo được
khoảng 5 hay 6 ngàn tiến sĩ là nhiều. Thứ hai, một nửa số
tiến sĩ ấy sẽ được đào tạo trong nước. Nhưng ai cũng
thấy là ở trong nước, hoàn toàn không có đủ cơ sở cũng
như nhân lực cho một <a
href="http://nguyenvantuan.net/education/3-edu/960-hai-van-tien-si-trong-vong-10-nam-lang-man">số
lượng nghiên cứu sinh</a> lớn như thế.
Giáo sư Nguyễn Xuân Hãn nhận định: "Trong 65 năm qua, kể từ
khi nước nhà giành được độc lập, cùng với sự giúp đỡ
nhiệt tình của các nước bè bạn và nỗ lực của các cơ sở
đào tạo trong nước, đến nay ta mới có khoảng 15.000 tiến sĩ
(trong đó có khoảng 5.000 tiến sĩ từ nước ngoài về). Vậy
trong vòng 10 năm nữa làm sao có thể đào tạo 20.000 tiến sĩ?
Nếu làm không khéo, chúng ta có thể sẽ đào tạo ra hàng ngàn
tiến sĩ 'kiểu ông Ân'." 'Ông Ân' ở đây chính là
Nguyễn Ngọc Ân, giám đốc Sở Văn hoá - Thể thao - Du lịch ở
Phú Thọ, người bỏ ra 17 ngàn Mỹ kim để lấy cái bằng dỏm
từ Đại học Nam Thái Bình Dương dỏm mà báo chí từng đề
cập trong mấy tháng vừa qua.
Không chừng chính chủ trương có vẻ như dài hạn (kéo dài
đến 10 năm!) ấy cũng chỉ để phục vụ cho những mục tiêu
ngắn hạn: nhằm vơ vét ngân sách của nhà nước. Vơ vét khi
cấp học bổng cho nghiên cứu sinh du học ở nước ngoài. Vơ
vét khi cho mở các khoá đào tạo trong nước. Vơ vét khi buôn
bán bằng cấp cho những người cần có bằng cấp và cho các
cơ quan cần hoàn thành chỉ tiêu.
Khi vơ vét như thế, người ta bất chấp hậu quả: chất
lượng giáo dục xuống cấp ư? - Mặc kệ! Bằng cấp không
tương xứng với trình độ ư? - Mặc kệ!
Mặc kệ tương lai đất nước, người ta chỉ lao vào những
món lợi có sẵn trước mắt.
Có thể nói tầm nghĩ ngắn vốn gắn liền với tâm lý ăn xổi
ở thì và văn hoá chụp giựt như vậy là một trong những nguy
cơ lớn nhất của dân tộc trong thời hiện đại. Ở người
dân bình thường, một tầm nghĩ ngắn như thế là một bất
lợi; ở giới lãnh đạo, đó là một bất hạnh. Cho cả đất
nước.
Nhìn sang Trung Hoa, thấy những tính toán mang tính chiến lược
lâu dài, cả mười năm, hai mươi năm, ba mươi năm của họ -
những tính toán được giới bình luận chính trị trên thế
giới nhìn thấy và phân tích thật nhiều lâu nay - chúng ta
không khỏi lo lắng.
Bởi, trước các tính toán của họ, Việt Nam không thể bình
yên mãi được.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5727), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét