bật:
<ul><li>tài năng, trí tuệ của con người, chứ không phải tài
nguyên vật chất sẵn có, là sức mạnh quyết định sự phồn
vinh của xã hội;</li>
<li>toàn cầu hóa là xu thế không cưỡng nổi chỉ có thể
chấp nhận và thích nghi tốt nhất mới có thể phát triển
đất nước thuận lợi;</li>
<li>bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu là
yêu cầu khẩn thiết của cả loài người, riêng đối với
một số nước như Việt Nam càng thêm khẩn thiết;</li>
<li>thế giới biến chuyển cực nhanh, với tính phức tạp và
phi tuyến ngày càng tăng, muốn thành công trong thế giới đó
phải thường xuyên cập nhật tình hình để kịp thời điều
chỉnh tư duy và hành động cho thích hợp.</li></ul>
Đó là nhận thức cơ bản cần xuất phát từ đó để bàn
định phương hướng phát triển kinh tế xã hội của đất
nước trong từng thời kỳ. Xem thường hoặc nhận thức bất
cập về bất cứ đặc điểm nào trên đây cũng đều có thể
dẫn đến sai lầm phải trả giá nặng nề, ngay trước mắt
hoặc trong tương lai không xa.
Mặc dù từ nhiều năm rồi chúng ta đã cảm nhận ngày càng
thấm thía áp lực thời đại đối với công việc của đất
nước, song có lẽ do sức ỳ bảo thủ từ thời mấy chục năm
bị cô lập với thế giới vẫn còn quá mạnh, nên hai thập
kỷ đổi mới vẫn chưa đủ cho chúng ta thay đổi nếp tư duy,
cách nhìn trong hàng loạt vấn đề hệ trọng. Đặc biệt tuy
đã nhận thức được phần nào tri thức, thông tin là của
cải quý giá nhất thời nay, nhưng giáo dục, khoa học – những
lĩnh vực đã được long trọng tuyên bố thuộc quốc sách hàng
đầu – dù đã có những tiến bộ nhất định, nhưng dù muốn
nói gì, vẫn không thể phủ nhận sự tụt hậu quá xa của
chúng ta so với thế giới và so với yêu cầu phát triển của
đất nước.
Nhiều người thường nghĩ rằng đối với một dân tộc thông
minh, lanh lợi, lại dũng cảm cần cù như dân tộc ta thì yếu
tố tài năng, trí tuệ nếu chưa phải là ưu thế ít ra cũng
không thể là trở ngại gì lớn khi bước vào kinh tế tri
thức. Tuy nhiên thực tế phũ phàng cho thấy không hẳn như
vậy.
<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Tất cả vấn đề là ở
chỗ sự thông minh, lanh lợi của từng cá nhân chưa là gì cả
nếu những cá nhân ấy không được liên kết trong một cơ
chế quản lý nhằm sản sinh ra synergy (cộng năng) vượt hơn
nhiều lần sức mạnh, tài trí, năng lực của từng cá nhân,
từng bộ phận cộng lại. Cái cơ chế đó chính là trí tuệ
hệ thống, là cái phần mềm để vận hành hệ thống một
cách thông minh. Quản lý đất nước trước hết là chăm lo
thiết kế và từng bước hoàn thiện cái phần mềm đó để
có thể khai thác hết mọi tiềm năng.<img class="quoright"
src="/misc/quoright.png"/> <br class="quoteclear"></div></div>
Sự thông minh, lanh lợi của từng cá nhân chưa là gì cả nếu
những cá nhân ấy không được liên kết trong một cơ chế
quản lý nhằm sản sinh ra synergy (cộng năng) vượt hơn nhiều
lần sức mạnh, tài trí, năng lực của từng cá nhân, từng
bộ phận cộng lại. Cái cơ chế đó chính là trí tuệ hệ
thống, là cái phần mềm để vận hành hệ thống một cách
thông minh.
Cái nghịch lý sờ sờ là tài trí và dũng khí của người
Việt trong công cuộc chống ngoại xâm tuyệt vời là thế mà
trong xây dựng hòa bình lại không mấy nổi bật, có phần thua
kém nhiều dân tộc khác. Nguyên nhân tại đâu?
Không đi sâu vào chi tiết, chỉ xin nêu lên một trong những
niềm trăn trở lớn nhất của bất cứ ai có tấm lòng với
đất nước, đó là tại sao tham nhũng đã được xem là mối
nguy hại đe dọa sự mất còn của chế độ mà ba bốn chục
năm nay vẫn không đẩy lùi được, mặc cho sự bất bình của
nhân dân và sự phê phán của dư luận bạn bè khắp nơi trên
thế giới?
Rất rõ ràng chừng nào tham nhũng còn nặng thì không thể nói
đến phát triển bền vững. Nhìn quanh ta, Indonesia đã có một
thời phát triển khá ấn tượng, nhưng rồi vì tham nhũng nên
sụp đổ và cả chục năm nay vẫn chưa gượng dậy được.
Philippines từng là nước khá giả nhất ở Đông Nam Á vào
những năm 50-60 mà về sau tụt dần và lẹt đẹt mãi cũng chỉ
vì tham nhũng. Trái lại, Singapore, Hong Kong, Hàn Quốc đi nhanh
được vì không bị nạn tham nhũng trì kéo. Rộng ra trên thế
giới cũng không thấy có nước tiên tiến nào sống chung với
tham nhũng mà tồn tại được.
Khi một căn bệnh xã hội nảy sinh và kéo dài triền miên mấy
chục năm trời, thì đó là biểu hiện một khuyết tật hệ
thống, không thể nào loại trừ chỉ bằng cải tiến khâu
điều hành. Lúc đó phải xem xét lại cơ chế hoạt động của
hệ thống, chắc chắn trong cơ chế ấy có lỗ hổng lớn,
không xử lý cái lỗ hổng đó thì không có cách gì khôi phục
sự hoạt động bình thường của hệ thống.
Một vị lãnh đạo gần đây có nói đại ý rằng tham nhũng
không phải là thói xấu cố hữu của người dân Việt Nam mà
do quản lý kém, khiến nhiều người vốn không muốn tham nhũng
cũng bị lôi kéo vào vòng tham nhũng. Đúng như vậy, đây là ung
nhọt sinh ra do quản lý. Có điều phải đi sâu hơn: vậy muốn
cắt bỏ cái ung nhọt đó cần tìm ra cái lỗ hổng quản lý gì
cần khắc phục và ai phải chịu trách nhiệm về cái lỗ hổng
đó?
Khoa học hiện đại đã phát hiện có nhiều tổ chức, nhiều
đối tượng trong thiên nhiên, trong xã hội rất phức tạp mà
cơ chế sinh ra và phát triển chúng lại đi theo một lược đồ
lặp khá đơn giản. Con quái vật tham nhũng thiên biến vạn hóa
ở nước ta cũng đã sinh ra theo một lược đồ lặp đơn giản
như vậy, mà cốt lõi là cái nghịch lý lương/thu nhập trong
bộ máy hành chính sự nghiệp: chỉ trừ trong một số ít
ngành, đơn vị ưu tiên (không bao gồm khoa học, giáo dục), còn
phổ biến là lương quá thấp, không đủ sống mức sống hợp
lý, trái lại thu nhập thực tế cao hơn lương rất nhiều lần.
Phần lương thì kiểm soát chặt chẽ, dù còn nhiều bất công,
nhưng phần thu nhập ngoài lương thì phân phối tùy tiện, phụ
thuộc vào khả năng tự xoay xở của từng ngành, từng đơn
vị, từng người. Mà biên độ xoay xở thì rộng bao la, càng
lên cao càng ít có kiểm soát vì trong nhiều trường hợp nó
được hợp pháp hóa đến mức trở thành đương nhiên. Cái
lược đồ sản sinh ra tham nhũng đó lặp lại y như nhau từ
cấp thấp đên cấp cao. Và một khi lược đồ đó hoạt động
thì cấp trên dễ dãi, dung thứ cấp dưới, cấp dưới thông
cảm, bảo vệ cấp trên, lập thành một vỏ bọc kiên cố nuôi
dưỡng tham nhũng bất chấp mọi luật lệ.
Sau nhiều năm tăng trưởng kinh tế khá ấn tượng nhưng chủ
yếu theo chiều rộng, bây giờ đến lúc ta phải chuyển hướng
sang tăng trưởng theo chiều sâu để phát triển bền vững.
Hơn lúc nào hết, cần xem xét lại cơ chế quản lý kinh tế xã
hội để phát hiện, loại trừ những khuyết tật hệ thống,
mở đường cho giáo dục, khoa học phát triển lành mạnh,
trước hết là giải tỏa cái nghịch lý lương/thu nhập. Có
thể khẳng định dứt khoát chừng nào còn tồn tại cái
nghịch lý quái gở này thì tham nhũng còn nhiều đất để
được nuôi dưỡng và phát triển, và triển vọng biến nước
ta thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại còn mờ
mịt.
H. T.
Nguồn: Tia Sáng
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5665), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét