Trần Trọng Thức - Cần lắm một Quốc hội chuyên nghiệp

Hiện nay đại biểu Quốc hội có đến 75% kiêm nhiệm, tức ba
phần tư đại biểu đều là những người đang rất bận rộn
ở các cương vị chủ yếu khác nhau. Sự kiêm nhiệm ấy khiến
đại biểu Quốc hội khó hoàn thành trách nhiệm toàn dân giao
phó, nhất là đến mỗi kỳ họp thì hầu như mọi chuyện
đều phó thác cho những người chuyên trách.

Một nhà đầu tư nước ngoài mới đến nước ta tìm cơ hội
làm ăn khoảng vài ba tháng nay tỏ ra ngạc nhiên thấy báo chí
trong nước đồng loạt bày tỏ sự vui mừng khi Quốc hội
không thông qua dự án đường sắt cao tốc quá nhiều tốn kém.
Với anh, chuyện chẳng có gì mà ầm ĩ. Quốc hội nói không
với chính phủ trong một số chương trình, mục tiêu là điều
bình thường ở bất cứ nước nào. Hay là lần này báo chí vui
mừng vì trươc đó đã có nhiều bài viết phê phán dự án
"vung tay quá trán" này.

Khi được giải thích rằng Quốc hội của chúng ta hoạt động
trong điều kiện thiếu tính chuyên nghiệp, không chỉ làm luật
theo đơn đặt hàng của chính phủ mà ngay cả khi cần có
quyết định về những vấn đề hệ trọng cũng thường
"đồng thuận" với phía hành pháp, cho nên quyết định lần
này của Quốc hội là chuyện hiếm hoi có được, thì anh vẫn
chưa hết ngạc nhiên. Theo anh, ở đâu cũng vậy, Chính phủ có
quyền vận động hành lang để tìm sự đồng tình của Quốc
hội và nếu vận động không thành công thì cũng là chuyện
bình thường. Không có gí phải ầm ĩ.

Đúng là như vậy, nhưng vấn đề của chúng ta lại khác. Cái
sự không chuyên nghiệp ở đây là số đông đại biểu không
được thông tin đầy đủ để đưa ra một quyết định.
Điều này giải thích tại sao Quốc hội chỉ họp xuân thu nhị
kỳ mà vẫn có thể làm được rất nhiều việc. Chẳng hạn
như kỳ họp vừa qua chỉ 25 ngày ngắn ngủi, ngoài việc phải
hết sức cân nhắc để đưa ra quyết định về dự án
đường sắt cao tốc, thảo luận sâu để cho ý kiến về dự
án quy hoạch thủ đô đang gây nhiều tranh cãi, các đại biểu
vẫn có thì giờ cho ý kiến sáu dự án luật khác bên cạnh
công tác lập pháp với 10 dự án luật được thông qua.

<div class="boxright300"><img
src="http://www.tuanvietnam.net/assets/Uploads/_resampled/ResizedImage280153-12260-DBQH2.jpg"
/><div class="textholder">Ở nước ta, qui trình làm luật của Quốc
hội hiện nay chưa có được tính chuyên nghiệp. Để có tính
chuyên nghiệp thì các đại biểu phải là người dành toàn bộ
thời gian và năng lực của mình cho hoạt động của Quốc hội
và khi ấy sẽ không còn khái niệm "chuyên trách" trong hoạt
động (Ảnh: Lê Anh Dũng).</div></div>
Tất nhiên chúng ta có thể hiểu được áp lực phải hoàn
chỉnh hệ thống luật pháp trong điều kiện hội nhập, nhưng
làm luật như hiện nay thì luật gì chúng ta cũng có, khổ nỗi
khi thực hiện lại vướng mắc, phải điều chỉnh sửa đổi
thường xuyên do không theo kịp thực tế của đời sống kinh
tế xã hội cũng như ý nguyện người dân được gửi gắm qua
đại biểu của mình.

Qui trình xây dựng luật pháp ở một số nước có thể cho
chúng ta rút tỉa ít nhiều kinh nghiệm. Một dự thảo luật
thường do Ủy ban chuyên môn của Quốc hội soạn thảo với
sự giúp đỡ của bộ máy chuyên viên luật pháp. Ví dụ như
Ủy ban Văn hóa giáo dục soạn thảo luật Giáo dục, Ủy ban
Quốc phòng soạn thảo luật Nghĩa vụ quân sự, Ủy ban Lao
động soạn thảo luật Đình công...

Nhiệm vụ của ủy ban chuyên môn trong qui trình làm luật là
chuyển đến Ủy ban Luật pháp Quốc hội những dự án luật
cần thiết. Kèm theo đó là tất cả văn bản dưới luật
được chuẩn bị chu đáo bao gồm các nghị định, thông tư
liên quan để nơi đây đưa vào chương trình làm việc của
Quốc hội.

Đội ngũ chuyên viên của ủy ban này sẽ nghiên cứu lại dự
thảo luật ấy, đối chiếu với các luật đã và sẽ ban hành
xem có điều khoản nào trùng lắp hay trái ngược hay không. Khi
cần thiết, sẽ mời các cơ quan có liên hệ của Chính phủ
(trong đó có cả các chuyên viên về pháp chế của hành pháp)
sang tham khảo để bổ sung, lắng nghe ý kiến phản biện và
đánh giá tính khả thi dưới góc độ chính quyền.

Qui trình này nhằm đảm bảo sự hoàn chỉnh và trước khi đưa
ra thảo luận tại các kỳ họp, chuyên viên của Ủy ban Luật
pháp phải hình thành một bản giải thích từng chi tiết, từng
ngôn từ để gửi đến cho đại biểu Quốc hội nghiên cứu
trước.

Dù không phải là một chuyên gia luật pháp - và không hề bắt
buộc phải là như thế - nhưng với tư cách là một người
hoạt động chuyên nghiệp, các đại biểu sẽ được chuyên
viên của mình làm rõ nội dung của dự luật. Vậy mà đến khi
được đưa ra thảo luận trước Quốc hội, Ủy ban Luật pháp
cũng phải giải thích tường tận các thắc mắc của đại
biểu.

Tại sao phải như thế? Đơn giản chỉ vì với nguyên tắc
biểu quyết theo đa số thì một quyết định thiếu thận
trọng của đại biểu - do chưa am tường vấn đề - có thể
dẫn đến tai hại không lường được bởi sự chọn lựa của
lá phiếu có sức nặng về trách nhiệm.

Ở nước ta, qui trình làm luật của Quốc hội hiện nay không
có được tính chuyên nghiệp như vậy. Để có tính chuyên
nghiệp thì các đại biểu phải là người dành toàn bộ thời
gian và năng lực của mình cho hoạt động của Quốc hội và
khi ấy sẽ không còn khái niệm "chuyên trách" trong hoạt động
của cơ quan quyền lực này.

Hiện nay đại biểu Quốc hội có đến 75% kiêm nhiệm, tức ba
phần tư đại biểu đều là những người đang rất bận rộn
ở các cương vị chủ yếu khác nhau. Sự kiêm nhiệm ấy khiến
đại biểu Quốc hội khó hoàn thành trách nhiệm toàn dân giao
phó, nhất là đến mỗi kỳ họp thì hầu như mọi chuyện
đều phó thác cho những người chuyên trách. Một đại biểu
Quốc hội là bí thư tỉnh ủy từng than vãn: "Từ địa phương
đầu tắt mặt tối, khi tới đây các đồng chí đưa cho cả
đống tài liệu bảo nghiên cứu ngay thì chúng tôi không thể
hình thành cơ sở lý luận để tham gia ý kiến được".

Lời than vãn này biết đến bao giờ chúng ta mới không phải
nghe thêm nữa?

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5423), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét