Vận dụng kinh nghiệm của các nước đi trước, có thể nói:
Nông nghiệp bền vững nhìn về nhiều phương diện thực chất
là một cuộc cách mạng nông nghiệp trong quá trình công nghiệp
hóa, là một bộ phận hữu cơ của quá trình công nghiệp hóa.
Là nước đi sau, hướng tới một nền nông nghiệp bền vững
là hướng tới việc từng bước đưa vào nông nghiệp những
thành tựu mới nhất của tiến bộ khoa học kỹ thuật và công
nghệ, những thành tựu mới của văn minh nhân loại - kể cả
trong lĩnh vực tổ chức, quản lý việc canh tác, kinh doanh.., -
là quy hoạch lại phát triển nông nghiệp, xắp xếp lại nông
thôn, tổ chức lại quản lý nông thôn, xây dựng đời sống
tinh thần và văn hóa mới trong xã hội nông thôn... -,.., tất
cả nhằm tạo ra lợi thế phát triển tối ưu chung cho toàn bộ
nền kinh tế của đất nước...
Cốt lõi của phát triển nông nghiệp bền vững là:
(1) phát triển được nguồn lực con người trong nông nghiệp,
(2)tạo ra được nền nông nghiệp có năng xuất và hiệu quả
kinh tế cao,
(3) nền nông nghiệp có khả năng gìn giữ và tái tạo được
độ phì nhiêu của đất đai,
(4) nền nông nghiệp có khả năng góp phần quyết định gìn
giữ môi trường tự nhiên của quốc gia,
(5) nền nông nghiệp có khả năng đóng góp tốt nhất vào phát
huy lợi thế so sánh của quốc gia trong nền kinh tế toàn cầu
hóa của thế giới...
Một nền nông nghiệp cao như thế, có nhiều hàm lượng khoa
học, kỹ thuật và công nghệ như thế, sẽ làm mờ đi ranh
giới giữa nông nghiệp và công nghiệp, và vì lẽ này nó trở
thành một bộ phận hữu cơ của toàn bộ quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Lợi thế về nông
nghiệp của nước ta rất lớn, song rất cần một chiến lược
phát triển nông nghiệp bền vững như thế để phát huy, để
góp phần tăng thêm thế mạnh cho đất nước. Đặt vấn đề
như vậy rồi đối chiếu với chính sách hiện hành và các
việc đang làm, sẽ thấy nhiều việc phải làm khác đi, nhất
là sẽ thấy tính bức xúc của việc xây dựng chiến lược
phát triền nông nghiệp bền vững.
Hướng về một nền nông nghiệp bền vững như thế là nhiệm
vụ quốc gia phải phấn đấu xuốt cả một thế hệ con
người, hoặc thậm chí của vài thế hệ, và hoàn toàn không
thể tiếp cận bằng những quan điểm "giai cấp", "quan hệ
sản xuất", "ý thức hệ"... đang chi phối đường lối
chính sách hiện hành đối với phát triển nông nghiệp.
Còn phải chờ xem những chủ trương chính sách mới đề ra
gần đây cho về vấn đề "tam nông" (Nghị quyết 26, tháng
08-2008) sẽ được thực hiện ra sao, mặc dù như thế là chậm.
Cái đúng được đề ra trong nghị quyết 26 là coi giải quyết
những vấn đề của nông dân và nông nghiệp là một nhiệm
vụ có vị trí chiến lược trong công nghiệp hóa và trong sự
nghiệp bảo vệ đất nước, là trách nhiệm của hệ thống
chính trị và toàn xã hội. Tuy nhiên, điều quyết định là
sẽ có những biện pháp thực hiện cụ thể như thế nào?
Tồn tại lớn nhất là cho đến nay vẫn chưa tìm ra được con
đường phát triển một nền nông nghiệp bền vững, hiện
đại, gắn liền với việc chuyển dịch một bộ phận ngày
càng lớn lao động nông nghiệp sang các ngành nghề khác. Tất
cả các Luật và các chính sách hiện hành không đáp ứng
được đòi hỏi này. Tất cả những nỗ lực cụ thể loay hoay
chung quanh việc cải tiến mô hình hợp tác xã cũng không giải
quyết được vấn đề.
Không giải quyết thành công vấn đề nông dân, sẽ không có
một nước Việt Nam công nghiệp hóa. Nâng cao dân trí, khả
năng tiếp cận công nghệ mới, việc làm, phát triển nông
phẩm và thực phẩm sạch và cao cấp, đặc biệt là phát
triển nông nghiệp dựa trên công nghệ sinh học và gìn giữ
môi trường sinh thái, ngày càng mở rộng thị trường trong
nước và bên ngoài cho sản phẩm cao cấp của mình, sự hậu
thuẫn và bảo hộ không thể thiếu của nhà nước... đó là
những đòi hỏi nóng bỏng của nông dân và của nền nông
nghiệp Việt Nam, Nhà nước và toàn xã hội có nghĩa vụ phải
đáp ứng tốt nhất.
Rất nên tận dụng lợi thế nước đi sau, tiến bộ khoa học
kỹ thuật hiện đại và hội nhập kinh tế thế giới tính
đến phát triển nông phẩm và thực phẩm cao cấp có giá trị
gia tăng cao, coi đây là một nội dung quan trọng trong công
nghiệp hóa của nước ta, phát huy tôi đa lợi thế so sánh mọi
mặt của nước ta.
Chú ý: có lẽ không nên dùng khái niệm "tam nông", vì có
hơi hướng học mót, không sáng tạo. Trên hết cả, khái niệm
"tam nông" không nói lên được mọi vấn của vấn đề nông
nghiệp trong tổng thể hữu cơ của quá trình công nghiệp hóa.
Ngay ở Trung Quốc đã bắt đầu phải nói đến "tứ nông".
Chẳng lẽ rồi đây ta cũng sẽ lại nói theo "tứ nông"?
Phát triển nông nghiệp bền vững đòi hỏi phải ứng dụng
tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ, phải có sự hỗ
trợ và kết hợp rất quan trọng của công nghiệp. Vì lẽ này
phát triển nông nghiệp bền vững phải là một thành phần
chiến lược trong toàn bộ chiến lược công nghiệp hóa. Nói
ngắn gọn, muốn phát triển nông nghiệp bền vững phải thay
đổi cơ bản quan niệm và quá trình công nghiệp hóa / đô thị
hóa đang diễn ra hiện nay ở nước ta. Không phát triển thành
công nông nghiệp bền vững, quá trình công nghiệp hóa ở
nước ta có nguy cơ sẽ chỉ mang lại một bãi thải công
nghiệp toàn quốc! Chính vì lẽ này, công nghiệp hóa thực sự
là một quá trình quy hoạch, xắp xếp lại giang san đất
nước.
<h3>6. Chuyển sang giai đoạn phát triển mới - giai đoạn phát
triển theo chiều sâu - trở thành đòi hỏi tất yếu của đất
nước</h3>
Tất cả những vấn đề đất nước phải đối mặt như đã
trình bầy trong các điểm từ 1-5 bên trên khẳng định tất
yếu này.
Phải nói việc chuyển giai đoạn phát triển một cách có ý
thức như vậy là một nhiệm vụ cực kỳ khó khăn và gian
khổ. Hơn lúc nào hết phải huy động (a)trí tuệ cả nước,
(b)kinh nghiệm của thế giới, (c)sự quyết tâm một lòng một
dạ của toàn dân, và (d)sự tận tụy, trung thành tuyệt đối
của hệ thống chính trị và bộ máy nhà nước đối với
lợi ích quốc gia (xin đặc biệt nhấn mạnh yếu tố này),
để có thể thực hiện thành công nhiệm vụ sinh tử này với
cái giá phải trả thấp nhất. Làm thế nào để Việt Nam hội
đủ được 4 điều kiện này? Một lần nữa tình hình cho
thấy tầm nhìn của lãnh đạo và chất lượng của hệ thống
chính trị trở thành yếu tố quyết định.
Dưới đây xin trình bầy một vài gợi ý ban đầu.
(1) Nói chuyển sang giai đoạn phát triển theo chiều sâu, trước
hết là nói đến phát triển chủ yếu dựa trên cơ sơ phát huy
lợi thế và nguồn lực lớn nhất của đất nước là con
người, là phát triển rất chú trọng đến chất lượng.
Đặt vấn đề như vậy, có nghĩa là thay đổi căn bản quan
điểm hiện có về chiến lược phát triển.
Con người được nói tới ở đây vừa là chủ của chính bản
thân mình, là chủ của đất nước, vừa chính mình trực tiếp
là lực lượng sản xuất quyết định nhất. Câu hỏi đặt ra
ngay tức khắc là thể chế chính trị, luật pháp nào, hệ
thống giáo dục nào, khung khổ xã hội nào, và những chính
sách phát triển kinh tế - chính trị - xã hội nào cần phải
có để có thể tạo ra được và tiếp tục phát triển được
con người như thế. Bao chùm lên tất cả là còn phải duy
dưỡng và xây dựng những giá trị văn hóa nào làm nền tảng
đạo đức, tinh thần và tâm hồn của con người với tính
cách như thế - con người của hành động theo tư duy của tự
do và sáng tạo, chứ không phải là con người công cụ.
Câu trả lời nếu tìm được, trước hết sẽ có nghĩa phải
sẵn sàng và chấp nhận triệt để nhiều thay đổi căn bản
trong thể chế chính trị và trong hệ thống quản lý đất
nước, trong tư duy cũng như trong tìm tòi và thiết kế các
chính sách phát triển đất nước, trong việc tuyên chiến với
mọi cái hủ bại, trong việc duy dưỡng và xây dựng những giá
trị tốt đẹp, đặc biệt là đổi mới và phát triển nền
giáo dục nước nhà...
Nói bao nhiêu cũng không xuể về chủ đề con người, song
nhất thiết cần nhấn mạnh chế độ chính trị của đất
nước phải như thế nào để người dân gắn kết sống chết
với nó bằng tất cả nhiệt huyết yêu nước của mình. Xây
dựng một chế độ chính trị được người dân cảm nhận nó
gần như đồng nghĩa với tổ quốc là rất khó, song nhất
thiết phải hướng tới. Không có điều kiện này, ước mơ
trở thành một nước công nghiệp hóa theo hướng hiện đại
ganh đua được với thiên hạ sẽ chỉ là ước mơ, càng khó
bảo vệ bờ cõi đất nước. Đơn giản, người dân có thể
nói: Tôi không thể hết lòng vì đất nước trong một chế
độ tham nhũng!
(2) Đặt vấn đề như nêu trong điểm (1) là khởi điểm và
đồng thời cũng là nền tảng để đưa tiến bộ khoa học kỹ
thuật và công nghệ của thời đại ngày nay trở thành lực
lượng sản xuất trực tiếp.
Quan điểm này không mới, chiếm vị trí quan trọng trong rất
nhiều nghị quyết và chính sách của Đảng và Nhà nước,
nhưng khó trở thành hiện thực vì không có thể chế phát huy
được con người. Suốt 25 năm qua không ít công sức và ngân
sách bỏ ra cho mục tiêu đưa tiến bộ khọc kỹ thuật và công
nghệ vào sự nghiệp phát triển đất nước. Song kết quả
cuối là chỉ đạt được hàm lượng khoa học và công nghệ
thấp hoặc thậm chí rất thấp trong sản phẩm làm ra, trong
chất lượng các chủ trương chính sách, trong luật pháp, trong
quy hoạch phát triển, trong các quyết định chiến lược,
quyết sách.., cũng như trong bộ máy làm việc của toàn bộ hệ
thống chính trị nói chung và của hệ thống nhà nước nói
riêng, trong xây dựng và phát triển xã hội mới... Kết quả
cuối cùng còn là sự lãng phí rất to lớn về tiền của, công
sức, cơ hội và thời gian. Tham nhũng trong đầu tư cho khoa học
và công nghệ không thể nói là nhỏ, càng không nhỏ đối với
một nước nghèo như nước ta.
Nhiều phê bình trong nước và từ nước ngoài nói khâu "R&D"
("nghiên cứu & triển khai) của nước ta rất kém. Nhận xét
này đúng nhưng không đủ, bởi vì nhận xét này không nói lên
được nguyên nhân chính của tình trạng này là chưa có con
người và thể chế phải có; thậm chí nhận xét này còn bị
hiểu thiên lệch là ta làm "R&D" chưa giỏi và vì ta nghèo!
Tình trạng "hàm lượng công nghệ thấp" như vừa nêu trên
còn do một nguyên nhân khác rất quan trọng: Đó là chính trị
(đúng hơn trong nhiều trường hợp phải nói là ý đồ chính
trị) chứ không phải khoa học và chân lý có tiếng nói quyết
định. Sắp tới cần làm sao cho dân chủ và người tài chưa
có chỗ đứng phải có trong sự nghiệp phát triển đất
nước.
(3) Chuyển sang giai đoạn phát triển mới nhất thiết phải
cải cách hệ thống giáo dục và đào tạo.
Đòi hỏi phải cải cách hệ thống giáo dục và đào tạo hầu
như được sự nhất trí rộng rãi trong cả nước. Vấn đề
còn đang tranh cãi là cải cách theo hướng nào, tiêu chí nào.
Đề nghị trực tiếp tham khảo ý kiến các bên hữu quan để
có sự đánh giá riêng của mỗi người và cùng nhau tranh luận
cho sự lựa chọn phương án tối ưu nhất cho đất nước.
Phương án cải cách định lựa chọn nhất thiết phải tuân
thủ mục tiêu đào tạo, đó là: hình thành và phát huy con
người hành động theo tư duy của tự do và sáng tạo, không
phải là con người công cụ.
Sự nghiệp cải cách này cũng phải tiến hành từng bước và
liên tục với một kế hoạch được thiết kế sao cho có thể
vừa đáp ứng ngay những đòi hỏi bức xúc của phát triển và
vừa phục vụ cho sự phát triển lâu dài và bền vững của
đất nước. Cải cách như thế sẽ là sự nghiệp của cả
thập kỷ 2020 và sau nữa, phải rất triệt để, nhưng cũng
không thể nóng vội được.
Chỉ xin lưu ý, nhiệm vụ này là của cả nước chứ không
thể chỉ là của riêng ngành giáo dục và đào tạo, bởi vì
tính chất cải cách giáo dục và đào tạo bao gồm và liên quan
trực tiếp đến nhiều lĩnh vực khác của toàn bộ đời sống
đất nước. Nói một ví dụ đơn giản là không thể tiến
hành cải cách này trong tình hình còn đầy rãy những hiện
tượng bằng thật không ăn nhằm gì. Hiện nay có quá nhiều
trường hợp bằng thật bị thải loại và thua bằng giả.
Thực tế tại các quốc gia cũng cho thấy không thể tiến hành
cải cách giáo dục một cách đích thực nếu thể chế chính
trị và xã hội của quốc gia ấy không nghiêm khắc chống lại
những giá trị trái ngược với những mục tiêu một nền giáo
dục tiên tiến phải theo đuổi.
Điều xin đặc biệt nhấn mạnh là cải cách giáo dục và đào
tạo thành công trong thập kỷ 2011-2020, sẽ quyết định tương
lai của đất nước trong thế kỷ 21, chứ không phải sự
nghiệp công nghiệp hóa như đang làm. Thậm chí còn phải nói
sự nghiệp cải cách giáo dục và đào tạo cần bắt đầu từ
một điểm sơ khởi: không nói dối!
(4) Phải đánh giá lại, quy hoạch và thiết kế lại kết cầu
hạ tầng vật chất, kỹ thuật, pháp chế và xã hội; riêng
phát triển kết cấu hạ tầng vật chất kỹ thuật cần phải
đi song song hoặc cố đi trước một bước quá trình phát
triển của đất nước; tất cả phải đạt được bước
trước chuẩn bị cho bước sau.
Có thể nói các "thắt cổ chai" đã trầm trọng tới mức
những năm gần đây bắt đầu đẩy lùi sự phát triển kinh
tế - nhất là về chất lượng và tính hiệu quả của nó,
nhìn chung là đẩy lùi sự phát triển của đất nước. Kinh
tế, sơn hà xã tắc của một quốc gia nhất thiết phải có
một hệ thống kết cấu hạ tầng vật chất kỹ thuật và
một thể chế luôn luôn được hoàn thiện làm giá đỡ.
Không thể không rùng mình nếu đối chiếu, so sánh đòi hỏi
này với thực trạng hiện nay của đất nước. Trong đời
sống hàng ngày đầy rãy những hiện tượng từ bất cập ,
tác trách, đến sa đọa... Về một số phương diện nhất
định, chính thể và xã hội nước ta thực sự đang xuống
cấp nghiêm trọng! Ngày càng nhiều hiện tượng tha hóa đến
mức đồi bại, đối với bên trong thì làm mất kỷ cương
phép nước, lòng dân ly tán; đối với bên ngoài thì không giữ
được thể diện quốc gia và làm yếu vị thế đất nước,
chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia bị xâm phạm.
Trong cuộc sống đất nước năm này qua năm khác có biết bao
nhiêu sự việc khác nhau gây bức xúc lớn như thế, dồn nén
lại thành câu hỏi: Chế độ Đảng đang xây dựng cho đất
nước thực chất là chế độ gì?!
Đảng Cộng Sản Việt Nam nắm giữ vai trò lãnh đạo đất
nước nhất thiết cũng phải tự hỏi mình như vậy, để nhìn
lại tất cả, nhất là để qua đó nhận biết khoảng cách
giữa những gì Đảng đã cam kết với đất nước và thực
tế đang diễn ra trong cuộc sống.
(5) Phải đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu kinh tế. Đây là một
quá trình đau đớn, gian khổ, nhưng tất yếu phải làm.
Chữ nói về câu chuyện này đã mòn, song phải thừa nhận
chưa có chuyển biến. Những vấn đề nêu trong các điểm từ
1-5 bên trên đã nêu ra được một số nguyên nhân, nhưng chắc
chắn chưa đủ. Cần nghiên cứu công phu để tìm ra giải pháp.
Trước mắt nên bỏ cách tư duy "kinh tế GDP" tỉnh, tạm
thời đặt sang một bên vấn đề tỷ trọng các khu vực kinh
tế (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ) trong phạm vi tỉnh
để đánh giá tỉnh đó tiến bộ hay thụt lùi, mà nên đo
lường bằng kết quả thu nhập của người dân, chất lượng
cuộc sống của họ, khả năng cạnh tranh đích thực của các
sản phẩm của tỉnh, kết quả cạnh tranh đạt được, chuyển
đổi cơ cấu đầu tư theo hướng tập trung vào các sản phẩm
tỉnh có lợi thế nhất, chuẩn bị cho những sản phẩm mới
tỉnh có lợi thế lớn theo cách nhìn dài hạn... Cấp quốc gia
cũng phải làm như vậy.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế phải ưu tiên nâng cao khả năng
cạnh tranh nhằm chiếm lĩnh và mở rộng thị trường nội
địa còn rất rộng của nước ta cho sản phẩm của ta, đảo
ngược hẳn tình hình thị trường nội địa nước ta hiện
đang bị sản phẩm nước ngoài nắm giữ phần lớn. Đòi hỏi
này hoàn toàn không có gì liên quan đến tư duy "tự cung tự
cấp" hoặc "thay thế nhập khẩu", bởi lẽ nước ta đã
hội nhập kinh tế thế giới và thị trường nước ta là thị
trường mở.
Để thực hiện chuyển đổi cơ cấu kinh tế, có thể tạm
thời chấp nhận chỉ số tăng trưởng thấp trong một số năm
nhất định, nếu bước đi này đem lại chất lượng tăng
trưởng tốt hơn và mở đường cho sự phát triển năng động
mới tiếp theo.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước ta trong thập kỷ
2011-2020 nhất thiết phải tính đến thực tế ngay sát nước
ta, tại khu Buong Thatluong liền kề con đường Kaysone Phomvihane
ở Vientiane đã manh nha dự án một China Town 1600 ha – (có tin
nói nhân dân Lào đang phản đối), ở Campuchia cũng có tình
hình tương tự, rồi đến các dự án thủy điện trên sông
Mekong – (có tin đồn bao gồm cả mục đích nhằm luyện nhôm
cho việc khai thác bô-xít ở Lào)… Ngay trên đất nước ta
cũng đang xuất hiện khu công nghiệp 800ha do Thâm Quyến xây
dựng tại An Dương – Hải Phòng và bao nhiêu vấn đề khác
nữa do cái "công xưởng thế giây ra trực tiếp đối với
nước ta, hàng vạn người Trung Quốc dưới dạng lao động đi
theo công trình đang thâm nhập khắp nơi vào nước ta, kể cả
trên Tây Nguyên... Giả thiết rằng những dự án này sẽ
được thực hiện, kinh tế và an ninh của nước ta sẽ đứng
trước những vấn đề gì? Đối sách của nước ta?
Trên hết cả, chuyển dịch cơ cấu kinh tế với mục tiêu mở
đường đi vào một giai đoạn phát triển mới trong bối cảnh
quốc tế mới cần được xem là xắp xếp lại giang sơn đất
nước! Nhiệm vụ này bao gồm nhiều việc hệ trọng phải làm.
Chẳng những phải sớm hình thành được ý đồ chiến lược
phát triển, mà còn phải quy hoạch được các quá trình phát
triển các lĩnh vực, trong đó đặc biệt quan trọng là chiến
lược và quy hoạch phát triển kết cấu hạ tầng với chức
năng mở đường và làm nền tảng cho sự nghiệp phát triển
đất nước. Những lúng túng hiện nay trong quy hoạch phát
triển năng lượng là một trong nhiều ví dụ cho thấy việc quy
hoạch phát triển các lĩnh vực khó và yếu kém như thế nào!
Ngay trước mắt, trong vòng 10 - 20 năm tới sẽ phải dành thêm
khoảng 15 – 20% đất đai cho phát triển hệ thống giao thông
vận tải và giải quyết vấn đề đô thị hóa; công việc này
không quy hoạch có luận cứ xác đáng và xúc tiến từ bây
giờ, hệ quả sẽ ra sao? Chắc chắn không thể tiến hành theo
kiểu xáp nhập Hà Tây vào Hà Nội và tư duy nhiệm kỳ.
Ngay trước mắt là việc cần loại bỏ các tập đoàn và doanh
nghiệp thua lỗ. Cơ cấu lại và chỉ cần giữ một số tập
đoàn kinh tế nhà nước thiết yếu với nguyên tắc không
được kinh doanh trái nghề. Nhà nước manh mẽ hậu thuẫn phát
huy thế mạnh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đổi mới cơ
cấu kinh tế nhất thiết phải tìm cách vô hiệu hóa sự câu
kết giữa quyền lực kinh tế và quyền lực chính trị, thực
hiện công khai minh bạch.
Có lẽ không nên bám lấy mục tiêu hoàn thành công nghiệp hóa
vào năm 2020 với bất cứ giá nào, vì điều này vừa không
hiện thực, vừa trở nên không quan trọng nữa. Thậm chí làm
theo các kế hoạch công nghiệp hóa hiện hành nếu dẫn đến
kết cục năm 2020 nước ta sẽ trở thành cường quốc xi-măng,
thép thô và bô-xít thì sẽ đồng nghĩa với tự sát. Nhất
thiết cần tìm cách đảo ngược xu thế phát triển kinh tế
thượng nguồn. Mục tiêu chiến lược nên chọn là vào năm 2020
sẽ hoàn thành việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nước ta sang
giai đoạn phát triển theo chiều sâu như đã trình bầy trên,
gắn với đổi mới thể chế chính trị, để từ đó mở ra
cho nước ta một giai đoạn phát triển mới.
Nếu trong vòng 10 năm, từ nay đến năm 2020, mà thực hiện
được mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế như vậy, thì
đó là một thành tựu kì diệu có tính bước ngoặt như đổi
mới năm 1986 – vì điều này sẽ chặn đứng khả năng nước
ta rơi vào tình trạng lạc hậu, lệ thuộc, ngăn chặn nguy cơ
đổ vỡ và bị nô dịch, mở ra cho đất nước ta con đường
đi vào một giai đoạn phát triển mới.
<h2>Phần kết</h2>
Nhìn lại, yếu tố nổi bật nhất của 25 năm đổi mới là
dân chủ. Có thể nói thừa nhận đổi mới là kết quả của
thừa nhận dân chủ. Thành tựu đạt được của đổi mới
trước hết là nhờ dân chủ: trí tuệ và nguồn lực được
cởi trói, được phát huy – từ cơ chế bao cấp chuyển sang
cơ chế kinh tế thị trường.
Hiển nhiên ai cũng thấy mức độ dân chủ đạt được ở
đây còn khiêm tốn và chủ yếu mới chỉ trong lĩnh vực kinh
tế. Song cái dân chủ còn khiêm tốn ấy đã đủ sức gần như
trong một đêm xóa bỏ cơ chế kinh tế bao cấp rất nặng nề
ở nước ta hồi ấy và bứng đi không ít cái thể chế ăn theo
với nó, đảo ngược được tình hình nguy khốn của đất
nước lúc đó, mở đường cho đi tới hôm nay.
Vì vậy, còn có thể nói dân chủ - dù là ở mức độ còn
khiêm tốn ấy – là thành tựu bậc nhất của 25 năm đổi
mới. Và trong giai đoạn phát triển mới của đất nước,dân
chủ sẽ là chìa khóa mở cửa giải phóng con người với tính
cách vừa là chủ bản thân, là chủ đất nước, vừa là
nguồn lực lớn nhất của đất nước cho một Việt Nam cường
thịnh.
Song có một sự thật khác: Thành tựu bậc nhất ấy của 25
năm đổi mới còn bị xem là một nguy cơ diễn biến hòa bình,
vì thế 25 năm qua có không ít việc làm ngăn cấm, kìm hãm,
trấn áp dân chủ, làm chậm bước tiến của đất nước, bỏ
lỡ nhiều cơ hội lớn. Đi vào giai đoạn phát triển mới của
đất nước, phải thẳng thắn đối mặt với sự thật này.
Ngày nay chỉ có giương cao ngọn cờ dân tộc dân chủ mới có
thể tạo ra nền tảng thực hiện được đoàn kết, hòa hợp
và hòa giải dân tộc. Đấy chính là con đường mở mang dân
trí, phát huy con người Việt Nam, là nguồn sức mạnh và sáng
tạo vô tận, để làm nên một Việt Nam hạnh phúc, phồn vinh.
Đó chính là phương hướng xây dựng một chế độ chính trị
mà người dân có thể cảm nhận nó gần như đồng nghĩa với
Tổ quốc, tạo dựng một nền nội trị vững chãi bất khả
xâm phạm của đất nước, khơi dậy hào khí dân tộc. Chỉ
một khi người dân cảm nhận được chế độ chính trị này
là của mình, vì mình, là lực hậu thuẫn vô song cho sự phấn
đấu của mình, là người gắn kết toàn dân tộc và khơi dậy
mọi tinh hoa gìn giữ và làm rạng rỡ giang sơn gấm vóc, là
người đưa đất nước dấn thân vào trào lưu tiến bộ chung
của nhân loại, là niềm tự hào vì nó mà mình phấn đấu, là
điều thiêng liêng vì nó mà mình sẵn sàng xả thân gìn giữ,
là niềm tự hào của nước Việt Nam… - chỉ khi xây dựng
được một chế độ chính trị làm nên những giá trị như
thế nó mới hòa nhập được vào làm một với tổ quốc, nó
mới được người dân cảm nhận gần như đồng nghĩa với
tổ quốc. Một quốc gia có chế độ chính trị và tổ quốc
là một, quốc gia ấy là vô địch! Không một chủ nghĩa nào
có thể thay thế được sức sống của sự hòa nhập làm một
như vậy của chế độ chính trị và tổ quốc! Một chế độ
chính trị như thế sẽ giải phóng mạnh mẽ nhất trí tuệ và
nghị lực Việt Nam. Một chế độ chính trị như thế - đến
lượt nó – sẽ nâng lên giá trị và sự thiêng liêng của tổ
quốc, nâng lên vị thế của quốc gia trong cộng đồng thế
giới. Hơn lúc nào hết dân tộc Việt Nam ta cần có sức sống
này! Tinh thần yêu nước của người Việt Nam ta ngày nay phải
được xây dựng từ lẽ sống này! Văn hóa và giáo dục Việt
Nam cần hướng vào xây dựng cái đích này. Ngày nay kho tàng
trí tuệ của nhân loại và của dân tộc mình hoàn toàn cho
phép chúng ta khai phá con đường xây dựng cho đất nước một
chế độ chính trị như thế. Rất đáng để thế hệ này sang
thế hệ khác ngay từ bây giờ tiếp nối nhau xây dựng nên cho
tổ quốc của chúng ta một chế độ chính trị như thế.
Giương cao ngọn cờ dân tộc dân chủ như thế, nước ta có
thể chung sống hòa bình và hợp tác hữu nghị được với
Trung Quốc, bảo vệ được bờ cõi và gìn giữ được ta là ta
trong tình thế mới, đối phó được với những thách thức
mới trong bối cảnh thế giới ngày nay. Giương cao ngọn cờ
dân tộc dân chủ như thế, Việt Nam sẽ có bạn bè là cả
thế giới tiến bộ - kể cả trong lòng nhân dân Trung Quốc –
hậu thuẫn cho mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất
nước. Giương cao ngọn cờ dân tộc dân chủ như thế, Việt
Nam đồng thời sẽ có khả năng cùng tiến bước trong trào lưu
chung của nhân loại tiến bộ, dấn thân làm tròn trách nhiệm
là thành viên bình đẳng trong cộng đồng các quốc gia trên
thế giới.
Giai đoạn phát triển mới này của đất nước đòi hỏi
Đảng Cộng Sản Việt nam phải tự đổi mới chính mình,
giương cao ngọn cờ dân tộc dân chủ lãnh đạo nhân dân xây
dựng và bảo vệ đất nước, trừ phi Đảng muốn tự mình
vứt bỏ vai trò lãnh đạo của mình để trở thành đảng cai
trị!
Tập đoàn kinh tế nhà nước, nền "kinh tế GDP tỉnh" và tư
tưởng nhiệm kỳ là 3 sản phẩm và là hệ quả của hệ
thống chính trị hiện thời. 3 sản phẩm này cộng sinh và công
hưởng với nhau đang ngày càng trở thành cơ sở kinh tế, chính
trị, văn hóa của hệ thống chính trị - xã hội nước ta. Tham
nhũng, chạy chức chạy quyền và nhóm lợi ích và mọi tha hóa
khác chủ yếu từ đây mà ra. Quốc nạn nội xâm này lũng
đoạn nghiêm trọng đời sống mọi mặt của đất nước còn
đáng sợ hơn ngoại xâm. Sự phát triển của đất nước đòi
hỏi sớm khắc phục tình trạng này. Có làm được hay không?
– Đấy là câu hỏi sống còn đối với vận mệnh đất
nước.
Các nhiệm vụ phải thực hiện trong thập kỷ thứ hai của
thế kỷ này đạt kết quả ra sao, sẽ quyết định: Việt Nam
hoặc sẽ dấn sâu hơn nữa vào con đường trở thành một
quốc gia nghèo hèn, lệ thuộc, hay là sẽ bước hẳn vào ngả
đường mới, sẽ trở thành một nước phát triển đúng với
tinh thần nước mạnh dân giầu, xã hội dân chủ công bằng
văn minh.
Tình hình và nhiệm vụ đất nước phải đối mặt trong thập
kỷ tới này đặt ra vấn đề cải cách chính trị và có con
người trong hệ thống chính trị ngang tầm trở thành điều
kiện tiên quyết cho việc mở ra giai đoạn phát triển mới.
Cải cách chính trị trở thành chìa khóa của mọi giải pháp.
Nội dung cơ bản của cải cách chính trị là khai phá con
đường xây dựng nên một chế độ chính trị mà người dân
cảm nhận được nó gần như đồng nghĩa với Tổ quốc như
đã trình bầy trên, là cố sao thực hiện được những bước
đi đầu tiên trên con đường này, để trong vòng thập kỷ
thứ hai của thế kỷ này đất nước vượt qua được mọi
thách thức, tạo ra sức mạnh đi vào giai đoạn phát triển
mới. Mọi việc chỉ có thể bắt đầu từ quá trình dân chủ
hóa. Tên gọi chính xác của quá trình cải cách chính trị này
cũng là dân chủ hóa.
Xin đặc biệt nhấn mạnh, để quá trình dân chủ hóa được
thực thi có kết quả, tiết kiệm xương máu và dứt khoát
không dẫn đến đổ vỡ, đòi hỏi phải có trí tuệ và kỷ
cương rất cao với tinh thần dám hy sinh mọi lợi ích riêng,
dám vượt lên mọi yếu kém riêng, để hoàn toàn một lòng vì
dân vì nước của đội ngũ lãnh đạo cao nhất của Đảng và
Nhà nước. Trước hết, nếu có ý chí như vậy, đội ngũ lãnh
đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước sẽ phát huy được trí
tuệ và ý chí trong Đảng và của cả nước, nhờ đó sẽ có
đủ trí tuệ và mọi điều kiện cần thiết trong tay để hoàn
thành nhiệm vụ cực kỳ khó khăn này. Đảng đang nắm quyền
lãnh đạo đất nước, cho nên đội ngũ lãnh đạo cao nhất
của Đảng và Nhà nước mang trên vai mình trách nhiệm không
thể thoái thác về thành / bại của quá trình dân chủ hóa
này.
Dân chủ hóa là nguồn lực tạo ra nội lực bất khả xâm
phạm cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước và tập
hợp sự hậu thuẫn của cả thế giới tiến bộ cho sự
nghiệp này. Dân chủ hóa vì vậy là dân tộc tất thắng, là
đất nước tất thắng!
Cho nên, nếu đặt vấn đề dân chủ hóa là điều kiện sống
còn và phát triển của đất nước, tập thể lãnh đạo Đảng
và Nhà nước sẽ tìm được câu trả lời và các giải pháp.
Nói đơn giản: Dân chủ hóa như vậy thực sự là một cuộc
cách mạng từ trên xuống rất đáng mong muốn, là con đường
an toàn nhất và cũng khả thi nhất cho nước ta tại bước
ngoặt lịch sử hiện nay, là bước đi đầu tiên trên con
đường xây dựng chế độ chính trị gần như đồng nghĩa
với tổ quốc. Vì những lẽ vừa trình bầy, rất đáng dành
cho quá trình dân chủ hóa đất nước trí tuệ và tâm huyết
nhiệt thành nhất của mỗi người Việt Nam yêu nước, trước
hết là của các công dân mang thẻ đảng viên Đảng Cộng Sản
Việt Nam.
Thách thức lớn nhất của dân chủ hóa không phải là diễn
biến hòa bình, mà là cám dỗ chính trị rất lớn của quyền
lực và lợi ích cá nhân; lịch sử hiếm hoi ghi lại được
các chiến công đánh bại cám dỗ này. Nhưng cũng xin nói ngay:
Ngu dốt, vô đạo đức, cuồng tín hay bảo thủ thì chỉ có
một đường dẫn đến đổ vỡ mà thôi! Vậy chỉ còn cách
đừng quay lưng lại phía mặt trời để vượt qua cái bóng
của chính mình.
Đất nước ta và dân tộc ta đứng trước bước ngoặt lịch
sử trong bối cảnh thế giới đi vào đa cực. Nên nhìn nhận
đấy là thế giới cho ta cơ hội độc lập tự chủ vươn lên,
không cần và không phải đi với một bên, chống một bên!
Độc lập tự chủ cả trong tư duy về con đường đi lên của
đất nước, lấy lợi ích quốc gia là tối thượng và là mục
đích duy nhất, vứt bỏ mọi nô dịch về giáo lý. Mặt khác,
cục diện thế giới như đang diễn ra sẽ giằng xé gay gắt
nước ta trên mọi phương diện, nhiều nguy cơ đang trực tiếp
uy hiếp toàn vẹn lãnh thổ , chủ quyền quốc gia, tương lai
phát triển của đất nước. Trước tình hình như vậy không
có nội lực bắt nguồn từ trí tuệ, bản lĩnh và thực lực
của cả nước một lòng không ngửng mặt lên được. Dân chủ
là cội nguồn của nội lực này. Vì thế sự lựa chọn của
đất nước ta chỉ có thể là vượt lên mọi thách thức, nắm
lấy mọi cơ hội phát triển thực lực của mình để trở
thành đối tác được tất cả các bên tôn trọng. Muốn
được như vậy, nước ta cần phấn đấu trở thành cầu nối
của các nền kinh tế lớn.
Đại hội toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng Sản Việt
Nam có trách nhiệm rất lớn đối với đất nước.
<em>Hết</em>
<em>Hà Nội, mùa đông 2009</em>
_________________________________
<h2>Tài liệu tham khảo</h2>
1. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của
Đảng Cộng Sản Việt Nam.
2. P Krugman: "How Did Economists Get It So Wrong"
http://www.nytimes.com/2009/09/06/magazine/06Economic-t.html?_r=2&pagewanted=all
3. Francis Fukuyama & Seth Colby: What Were They Thinking?
The Role of Economists in the Financial Debacle
4. "Obama urged to fix policy vacuum" – Financial Times , By Edward
Luce in Washington - Published: November 9 2009 20:06 | Last updated:
November 9 2009 20:06
5. FEER: The Erosion of U.S. Power in Asia
http://www.feer.com/essays/2009/may/the-erosion-of-u.s.-power-in-asia
6. Phát biểu của Scot Marciel và Robert Scher, Bộ quốc phòng Mỹ,
tại cuộc điều trần trước Thượng viện ngày 15-09-2009:
http://www.newsmax.com/headlines/webb_china_seapower/2009/07/16/236456.html
và phát biểu của thượng nghị sỹ Jim Webb tại cuộc điều
trần này http://webb.senate.gov/newsroom/record.cfm?id=315847&
7. Diễn văn của ngoại trưởng H. Clinton tại hội nghị các
ngoại trưởng ASEAN - ARF
http://www.voanews.com/english/2009-07-23-voa16.cfm
8. Diễn văn của Tổng thống Obama tại phiên họp đầu tiên
"Đối thoại chiến lược Mỹ - Trung và Thương mại",
http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Remarks-by-the-President-at-the-US/China-Strategic-and-Economic-Dialogue/
và Washington, 27-07-2009:
http://http//www.whitehouse.gov/blog/A-Dialogue-with-China
9. Major H.A. Hynes: China: the Emerging Superpower
http://www.fas.org/nuke/guide/china/doctrine/0046.htm
10. Beijing Learns to be a Superpower, Far Eastern Economic Review, May 2009
http://feer.com/essays/2009/may/beijing-learns-to-be-a-superpower
11. John Tkacik:và nhiều tác giả khác về siêu cường Trung
Quốc:
http://edgeweb.heritage.org/Research/AsiaandthePacific/upload/wm_1762.pdfhttp://edgeweb.heritage.org/Research/AsiaandthePacific/upload/96070_1.pdf
http://www.gees.org/documentos/Documen-994.pdf
https://www.policyarchive.org/bitstream/handle/10207/12192/wm_1389.pdf
http://www.usnews.com/money/business-economy/articles/2007/11/05/now-from-china-the-worlds-biggest-company.html
12. China's Beleaguered Intellectuals của Merle Goldman, đăng trong
Current History: A Journal of Contemporary World Affairs, số đặc biệt
China and East Asia tháng 9 năm 2009
http://www.currenthistory.com/Article.php?ID=702
13. Cao Huy Thuần: "An ninh"
http://www.tapchithoidai.org/ThoiDai17/200917_CaoHuyThuan.htm
14. "China Proposes to the US - Split the Pacific With Us" của tạp
chí Strategy Page - USA
http://www.strategypage.com/militaryforums/69-28963.aspx
15. "Chiến lược hải quân của Trung Quốc và hàm ý của nó
đối với khu vực Biển Đông" của Ngô Vĩnh Long,
Đại học Maine,Orono, Maine,
http://www.tapchithoidai.org/ThoiDai11/200711_NgoVinhLong.htm
16. Willy Lam, China's Quasi-Superpower Diplomacy: Prospects and Pitfalls,
September 2, 2009,
http://www.jamestown.org/programs/books/single/?tx_ttnews[tt_news]=35453&tx_ttnews[backPid]=7&cHash=c647881d48)
17. "Quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ", bài nói chuyện của Thượng
Nghị sỹ John McCain tại Học viện Ngoại giao Việt Nam, Hà Nội
07/04/2009.
18. Trần Quang Cơ – "Hồi ức và suy nghĩ"
http://74.125.153.132/search?q=cache:e1BycmfYpe4J:www.diendan.org/tai-lieu/ho-so/hoi-ky-tran-quang-co/hoiky-tqc-ch-
19. Dr. Evan A. Feigenbaum - China's Military Posture and the New
Economic-geopolitics
http://www.rice.edu/energy/publications/docs/AsianEnergySecurity_ChinaMilitaryPosture.pdf
20. Trần Đức Nguyên, "Khám sức khỏe kinh tế Việt từ chỉ
số ICOR"
http://tuanvietnam.net/2009-10-09-kham-suc-khoe-kinh-te-viet-tu-chi-so-icor-xem
trên Vietnamnet - http://www.vietnamnet.vn/kinhte/2008/10/807594/
21. Tấn Đức : "Lại phải trả giá vì đầu tư thủy điện
ồ ạt"Thứ Năm, 12/11/2009, 10:05 (GMT+7)
http://www.thesaigontimes.vn/Home/thoisu/sukien/25213/
22. Nguyễn Thành Sơn: Ngành than sau 15 năm phát triển:
"được" 3, "mất" 7
http://www.tuanvietnam.net/2009-11-14-nganh-than-sau-15-nam-phat-trien-duoc-3-mat-7-
23. Vũ Quang Việt "Khủng hoảng kinh tế Việt Nam 2008:
sự sai lầm về chính sách và vai trò của tập đoàn kinh tế
quốc doanh*"
http://www.tapchithoidai.org/ThoiDai17/200917_VuQuangViet.htm
24. Nguyễn Trung: "Mô hình tập đoàn nhà nước và mối lo
vượt tầm kiểm soát"
http://www.tuanvietnam.net/mo-hinh-tap-doan-nha-nuoc-va-moi-lo-vuot-tam-kiem-soat
và Cải cách tập đoàn nhà nước và một chữ "Dám"
http://www.tuanvietnam.net/cai-cach-tap-doan-nha-nuoc-va-mot-chu-dam
25. Nguyễn Trung, "Biển Đông hòa bình hay nổi sóng?"
http://www.tapchithoidai.org/ThoiDai17/200917_NguyenTrung.htm
http://tuanvietnam.net/2009-12-03-bien-dong-hoa-binh-hay-noi-song
26. Nguyễn Trung, "Suy nghĩ về phát triển nguồn nhân lực ở
nước ta"
http://www.viet-studies.info/NguyenTrung/NTrung_GiaoDuc.htm
27. Nguyễn Trung, "Thân phận công dân thế giới hạng hai"
(21-08-2007)
http://www.viet-studies.info/NguyenTrung/NguyenTrung_CongNhanTheGioiHangHai.htm,
28. Nguyễn Trung, "Ngã ba 2007"
http://www.viet-studies.info/NguyenTrung/NguyenTrung_NgaBa2007.htm
Và một số tài liệu khác./.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5539), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét