phân hóa, và không thiếu người cộng tác với kẻ thù hoặc
buộc phải sống trong vùng chúng kiểm soát. Đánh giặc xong,
đối xử với họ thế nào bây giờ?</b>
Trong số các việc quan trọng trong năm 1289-- là năm đầu tiên
sau ba lần đánh thắng quân Nguyên -- sách <i>Đại Việt sử ký
toàn thư</i> có ghi bên cạnh việc định công, là việc trị
tội những kẻ hàng giặc. Trần Ích Tắc, "thuộc chỗ tình
thân cốt nhục", hoặc Đặng Long, "cận thần của vua", một
người rất giỏi văn chương thời bấy giờ, cũng không phải
là ngoại lệ.
Tuy nhiên có một việc đáng lưu ý được ghi như sau:
<i>"Trước kia, người Nguyên vào cướp, vương hầu quan lại
nhiều người đến doanh trại giặc xin hàng. Đến khi giặc thua
bắt được cả một hòm biểu xin hàng. Thượng Hoàng
</i>[Trần Thánh Tông]<i> sai đốt hết để yên lòng những kẻ
phản trắc</i>. (1)
Việc này cũng có ghi trong <i>Khâm định</i><i>Việt sử thông
giám cương mục</i> của Quốc sử quán triều Nguyễn và
<i>Việt sử cương mục tiết yếu </i>của Đặng Xuân Bảng.
(2)
Quân Nguyên chỉ vào Thăng Long ít ngày.
Quân Minh chiếm nước ta hơn chục năm, đã tổ chức nên cả
một xã hội khá ổn định.
Quá trình đánh chiếm các căn cứ của giặc kéo dài nhiều
ngày nhiều tháng với rất nhiều công việc, kể cả cái việc
mà nói như chúng ta ngày nay là giải quyết hậu quả. Cụ thể
là đánh đến đâu, phải lo chuyện hàng binh đến đấy.
<i>Khâm định Việt sử thông giám cương mục</i> ghi tình hình
giữa năm Đinh Mùi 1427: "<i>Bấy giờ những người đã đầu
hàng ở các thành cả nam lẫn nữ gồm hơn 6000 người. Vương
sai các lộ Thiên Trường Kiến Xương Lý Nhân và Tân Hưng thu
lấy mà nuôi dưỡng, đừng để cho họ long đong không yên
chỗ</i>.
<i>Đặt rõ thể lệ chuộc tội bằng tiền cho vợ con và gia
quyến của ngụy quan. Các người trong gia quyến và các nô tì
của các ngụy quan từ bố chính sứ ti xuống đến sinh viên
đều được chuộc tiền có tầng bậc khác nhau</i>." (3)
Chẳng những chăm lo hàng binh, nếu có thể, còn cần lôi cuốn
họ tham gia chiến đấu. Đó là chủ trương bắt nguồn từ
cấp cao nhất. Trước khi đánh Đông Quan, đã đánh Thị Cầu.
Sau khi Thị Cầu đầu hàng, tháng 3, ngày 19, Vua ra lệnh:
"<i>Người trong nước ai có vợ con hoặc anh em đã bị quân
giặc ở các thành cướp bắt làm vợ, làm thiếp hoặc làm
tôi tớ nay chúng đã ra hàng, nếu chủ nhân có thể cùng tham
gia đánh vào thành Đông Quan, chém được hoặc bắt được
giặc, sẽ cho tra hỏi tìm người thân thích của họ giao cho
lĩnh về, và người có chiến công vẫn được thưởng cấp
bậc, tùy theo từng hạng."</i>
Đoạn này tôi lấy ở <i>Đại Việt thông sử</i> của Lê Quý
Đôn. (4)
Đánh xong giặc, Lê Lợi lên ngôi 1428, thì ngay năm đó và năm
sau 1429 cũng có mấy lệnh chỉ liên quan đến những người
từng làm việc với ngoại bang.
1/ <i>Tháng 4 nhuận</i> (năm Mậu Thân 1428 – Thuận Thiên năm
thứ nhất -- VTN chú) ra lệnh chỉ rằng: <i>những quân dân bị
bắt vào bốn thành Tây Đô Đông Kinh Cổ Lộng Chí Linh đã
được bổ vào các quân phụ vào quân Thiết đột mà có
ruộng đất nhà cửa tịch thu thì được trả lại</i>.
2/ <i>Ngày 30</i> [theo văn mạch, đây là mùa hạ, tháng 4 Kỷ
Dậu 1429, Thuận Thiên năm thứ 2-- VTN chú]<i>, ra lệnh chỉ
rằng những ngụy quan trước đã có lệnh tha tội và cho chuộc
mệnh thì cho miễn cả ruộng đất( không phải sung công)</i>.
Cả hai đoạn này có ghi trong<i> Đại Việt sử ký toàn
thư</i>. (5)
Một việc lớn sau chiến tranh là chuyện chiêu mộ hiền tài.
Nhiều sách sử đã ghi chuyện này. Riêng ở <i>Việt Sử cương
mục tiết yếu</i> có thêm chi tiết liên quan tới ngụy quan
chúng tôi cho in đậm thêm như sau: "<i>Xuống chiếu tiến cử
nhân tài còn bỏ sót. Có lệnh rằng: Hào kiệt trong thiên hạ
có thể còn bị bỏ sót hoặc chìm đắm không có ai tiến cử,
</i><b><i>không kể là ngụy quan hoặc dân thường</i></b><i>,
đều đến chỗ Thiếu phó Lê Văn Linh [ tự tiến]. </i>(6)
<center>* * *</center>
Ở đây, tôi thử tìm lại một số tài liệu lịch sử để
thấy trong quá khứ, vấn đề đã được ông cha ta giải quyết
thấu tình đạt lý, ngườì nay không thể không biết.
Sử học VN sau 1945 tập trung vào nông dân khởi nghĩa và các
cuộc đấu tranh chống ngoại xâm nên không khỏi có phần làm
nghèo lịch sử dân tộc. Song nhu cầu trước 1975 chỉ cần có
vậy, nên có thể châm chước.
Song đọc kỹ thì thấy ngay là các bộ sử cổ còn ghi nhiều
sự kiện và để lại nhiều bài học quý, từ việc giải
quyết tình hình hậu chiến, tới các việc lớn - nói như
ngôn ngữ ngày nay - là xây dựng kinh tế phát triển giáo
dục.
Đáng lẽ phải tiếp tục tìm về quá khứ với các vấn đề
phong phú của nó, từ đó rút ra bài học cần thiết thì chúng
ta lại không làm.
Cố nhiên trở lại với lịch sử chỉ là bước đầu. Trên
cơ sở các sự kiện xưa và nay, công việc cấp thiết còn là
giải thích được tại sao người xưa hành động vậy còn
ngày nay chúng ta lại hành động vậy.
Nhà ngoại giao Vũ Văn Sung trong bài trả lời phỏng vấn trên
mạng VietnamNet 26-4-2010 đã nói chiến tranh càng kéo dài và ác
liệt thì việc hòa hợp hòa giải càng khó khăn. Đó mới là
một, thực ra đi sâu vào tư liệu có thể thấy còn nhiều lý
do khác. Vì công việc hậu chiến quá ngổn ngang, con người
chưa tìm ngay được một cách xử lý quá khứ khôn ngoan nhất.
Vì cách nghĩ hẹp hòi. Vì bị tình cảm bức xúc chi phối…
Tất cả những lý do này cần được trao đổi rộng rãi để
tham khảo.
Giúp cho hậu thế hiểu rõ thêm về cái thời chúng ta đang
sống không chỉ là trách nhiệm của giới sử học vốn rất
mỏng mảnh yếu ớt hiện nay, mà đúng ra là của mọi người.
<b>Ghi chú </b>
(1) ĐVSKTT bản in của Nxb <i>Khoa học xã hội</i> H. 1985,2 tập,
tập II, tr.63
(2) KĐVSTGCM 2 tập, tập I, Nxb Giáo dục H. 1998 tr. 541 <i>và</i>
VSCMTY Nxb <i>Khoa học xã hội</i> H.2000, tr. 188
(3) KĐVSTGCM sđd, tr 815 . Ở đoạn chú giải có ghi rõ thêm
<i>Thể lệ chuộc tội bằng tiền</i> bao gồm vợ con gia
quyến của bố chính sứ ti: 70 quan; vợ con gia quyến của sinh
viên hoặc thổ quan: 10 quan; còn các nô tì cả trai lẫn gái: 5
quan
(4) <i>Lê Quý Đôn toàn tập</i>, tập III, ĐVTS, bản của Nxb
Khoa học xã hội 1978, tr 59
(5) như ở chú thích (1) các tr. 295, 301
(6) VSCMTY sđd, tr 301
<i>Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, một nhà
phê bình và nghiên cứu văn học đang sống tại Hà Nội.</i>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4852), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét