Quy định của Wikipedia: Không tấn công cá nhân

<div class="special_quote"><strong>Tin liên quan:</strong>

<ul>
<li><a
href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Th%C3%A1i_%C4%91%E1%BB%99_v%C4%83n_minh">Wikipedia:
Thái độ văn minh</a></li>
<li><a
href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BA%A3i_quy%E1%BA%BFt_m%C3%A2u_thu%E1%BA%ABn">Wikipedia:
Giải quyết mâu thuẫn</a></li>
</ul></div>
Xin đừng tấn công cá nhân tại bất cứ chỗ nào ở Wikipedia.
Hãy bình luận về nội dung, đừng bình luận về người viết.
Việc tấn công người khác không giúp bạn thể hiện được ý
kiến của mình; nó chỉ làm tổn thương cộng đồng Wikipedia
và làm các thành viên mất hứng thú với việc xây dựng từ
điển bách khoa thư có chất lượng. Bất cứ ai cũng có thể
xoá bỏ các bình luận có tính chất xúc phạm đối với một
thành viên nào đó. Hành động tấn công quá mức hoặc lặp đi
lặp lại có thể dẫn đến việc người tấn công bị cấm.

<h2>Tại sao việc tấn công cá nhân lại có hại?</h2>

Những người tham gia viết bài thường là thành viên của các
cộng đồng đối lập với nhau, và cùng muốn quan điểm của
mình được có mặt trong bài viết. Thông qua các tranh luận
bằng lý lẽ, những người tham gia viết có thể tổng hợp các
quan điểm đó vào một bài viết, và việc này tạo ra một bài
viết tốt hơn, trung lập hơn cho tất cả mọi người. Mỗi
người tham gia soạn bài đều là một phần của cùng một
cộng đồng lớn hơn - cộng đồng thành viên Wikipedia.

Việc cấm các tấn công cá nhân áp dụng như nhau cho tất cả
các thành viên Wikipedia. Tấn công bất cứ ai đều là hành
động không được chấp nhận, kể cả nếu người bị tấn
công vốn hành xử ngu ngốc hay thô lỗ, kể cả nếu người
đó đang chịu hình thức kỉ luật của cộng đồng. Wikipedia
khuyến khích một cộng đồng với thái độ tích cực: người
ta phạm lỗi, nhưng họ được khuyến khích rút kinh nghiệm từ
các sai lầm và thay đổi. Các tấn công cá nhân đi ngược lại
với tinh thần này và gây thiệt hại cho công việc xây dựng
một từ điển bách khoa toàn thư.

<h2>Tránh tấn công cá nhân</h2>

Để có một thảo luận lịch sự và hiệu quả, các bình luận
không nên hướng đến cá nhân và nên hướng đến nội dung và
hành động thay vì con người. Tuy nhiên, khi có bất đồng về
nội dung, việc nói đến những người viết khác không phải
lúc nào cũng là hành động tấn công cá nhân. Một đoạn thảo
luận rằng "Khẳng định của bạn về X không đúng vì thông
tin tại Y", hoặc "Đoạn bạn đưa vào bài có vẻ là nghiên
cứu chưa công bố", không phải' là hành động tấn công cá
nhân. Hoặc đôi khi thay vào đó bạn có thể nói rằng "Đoạn
được đưa vào bài[DIFF] có vẻ là nghiên cứu chưa công bố".
Câu đó cũng không phải tấn công cá nhân, nó tránh dùng đến
ngôi thứ 2, và DIFF làm rõ thông tin. Tương tự, việc bàn luận
về hành vi của một người dùng tự nó không phải là một
hành động tấn công cá nhân, nếu nó được hiện tại một
nơi thích hợp với một thảo luận như vậy (chẳng hạn trang
thảo luận người dùng, <a
href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Tin_nh%E1%BA%AFn_cho_b%E1%BA%A3o_qu%E1%BA%A3n_vi%C3%AAn">Wikipedia:
Tin nhắn cho bảo quản viên</a>).

Các thành viên nên giữ thái độ văn minh lịch sự và giữ
phong cách wiki khi nói về những bất đồng. Đối với những
phát biểu có tính chất khích động, cách phản ứng thích hợp
là nói về các vấn đề nội dung thay vì buộc tội người kia
vi phạm quy định này. Việc buộc tôi ai đó tấn công cá nhân
mà không có biện giải cho lời buộc tội đó cũng được xem
là một hình thức tấn công cá nhân. (Xem thêm: <a
href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Th%C3%A1i_%C4%91%E1%BB%99_v%C4%83n_minh">Wikipedia:
Thái độ văn minh</a>)

<h2>Những gì được xem là tấn công cá nhân?</h2>

Không có một quy tắc khách quan và đóng đối với việc giải
nghĩa về cái gì cấu thành một hành động tấn công cá nhân.
Nhưng có một số dạng bình luận là tuyệt đối không bao giờ
được chấp nhận:

* Gọi một thành viên bằng các tên gọi mang tính phân biệt
chủng tộc, phân biệt giới tính, kì thị đồng tính luyến
ái, tuổi tác, tôn giáo, chủng tộc, hoặc kì thị người tàn
tật. Bất đồng về những gì cấu thành một tôn giáo, chủng
tộc, xu hướng tình dục, hoặc dân tộc không phải là lí do
bào chữa được chấp nhận.

* Dùng thông tin về phe phái hoặc hội đoàn mà một người tham
gia làm phương tiện để loại bỏ hoặc làm giảm giá trị quan
điểm của người đó - bất kể phe phái hay hội đoàn đó có
phổ biến hay chính thống (mainstream) hay không. Lưu ý rằng mặc
dù việc chỉ ra rằng một người viết có xung đột lợi ích
có liên quan đến cuộc thảo luận đang diễn ra không phải là
hành động tấn công cá nhân, việc suy đoán về danh tính ngoài
đời của một người viết khác có thể cấu thành hành vi
tiết lộ thông tin cá nhân - một sự vi phạm nghiêm trọng quy
định của Wikipedia.

* Đăng liên kết tới các trang chứa nội dung tấn công, quấy
rối ở ngoài Wikipedia với mục đích tấn công một người
viết khác.

* Buộc tội hành vi của người khác nhưng thiếu bằng chứng.
Những lời buộc tội nghiêm trọng đòi hỏi các bằng chứng
được cung cấp một cách chu đáo. Các bằng chứng thường có
hình thức liên kết wiki tới trang so sánh giữa các phiên bản.
Đôi khi, bằng chứng được giữ kín và chỉ tiết lộ cho
những người dùng được tin tưởng.

* Đe doạ, trong đó có:

- Các đe doạ về các hành động pháp lý

- Đe doạ dùng bạo lực hoặc các hành động ngoài wiki khác
(đặc biệt là doạ đến tính mạng)

- Đe doạ phá hoại trang cá nhân hoặc trang thảo luận.

- Đe doạ hoặc hành động cố ý đẩy người khác vào tình
trạng bị chính phủ, chủ, hay ai khác khủng bố vì các lý do
chẳng hạn chính trị, tôn giáo. Các vi phạm dạng này có thể
dẫn đến việc bị cấm tài khoản trong một thời gian dài.
Bảo quản viên nào phát hiện ra cũng có thể thực hiện ngay
lệnh cấm, và bí mật thông báo cho Hội đồng trọng tài về
lí do cấm.

Các ví dụ trên không đầy đủ. Việc lăng mạ hoặc miệt
thị người khác là một hành động tấn công cá nhân, bất
kể được thực hiện theo kiểu gì. Khi không chắc chắn về
khả năng này, hãy bình luận về nội dung bài viết mà không
động chạm chút nào đến người viết bài.

<h2>Cách ứng xử với các tấn công cá nhân</h2>

<h3>Các vi phạm lần đầu và các vụ việc đơn lẻ</h3>

Đôi khi, cách ứng xử tốt nhất đới với một hành động
tấn công đơn lẻ là không phản ứng gì hết. Wikipedia và các
cuộc thảo luận tại đây có thể trở nên căng thẳng đối
với một số thành viên mà đôi khi có phản ứng thái quá.
Ngoài ra, các thảo luận tại Wikipedia chỉ được thể hiện
trên văn bản, phương tiện này truyền đạt các sắc thái và
cảm xúc rất kém; điều này có thể dễ dàng dẫn đến việc
hiểu nhầm. Tuy rằng các nhân tố này không phải lí do bào
chữa cho các hành vi tấn công cá nhân, các thành viên nên lờ
đi những lời lẽ cáu giận và vô lối của những người khác
khi làm như vậy là có lý, và nên tiếp tục tập trung nỗ lực
của mình vào việc phát triển và nâng cao chất lượng của
từ điển bách khoa.

Nếu bạn cảm thấy một phản ứng là cần thiết, bạn nên
để lại một lời nhắn lịch sự tại trang thảo luận của
thành viên kia. Không phản ứng tại trang thảo luận của bài
viết; việc này có xu hướng làm cho rắc rối leo thang. Tương
tự, điều quan trọng là tránh để chính mình trở nên thù
địch và và có thái độ đối đầu, hay cả khi có hiện
tượng lạm dụng. Tuy rằng, đôi khi các bản mẫu được sử
dụng cho mục đích này, một thông điệp tự soạn nói về
tình huống cụ thể thường được tiếp nhận tốt hơn. Nếu
có thể, hãy cố tìm thoả hiệp hoặc điểm chung về vấn đề
nội dung cốt yếu, thay vì tranh cãi về hành vi.

Tấn công cá nhân không bao hàm ngôn ngữ lịch sự dùng để
miêu tả về hành động của một thành viên. Và khi được
thực hiện mà không nói đến nhân vật, các miêu tả này không
nên được coi là tấn công cá nhân. Ví dụ: câu "Khẳng định
của bạn là một hành động tấn công cá nhân.." tự nó không
phải là một hành động tấn công cá nhân

Các tấn công đặc biệt xúc phạm hoặc gây rối (chẳng hạn
các đe doạ về vật lý hoặc pháp lý) không nên bị bỏ qua.
Những tình huống đặc biệt đòi hỏi các can thiệp lập tức
hiếm khi xảy ra, nhưng có thể cần thông báo tại <a
href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Tin_nh%E1%BA%AFn_cho_b%E1%BA%A3o_qu%E1%BA%A3n_vi%C3%AAn">Wikipedia:
Tin nhắn cho bảo quản viên</a>.

<h3>Tấn công lặp đi lặp lại</h3>

Đối với các hành động tấn công cá nhân lặp đi lặp lại
không có tính chất phá rối nhưng không dừng lại sau khi đã
được đề nghị một cách mạch lạc và có lý lẽ, cần giải
quyết chúng bằng quy trình giải quyết mâu thuẫn. Đặc biệt
khi các tấn công cá nhân xuất phát từ kết quả của các
cuộc tranh luận nảy lửa về nội dung bài viết, trung gian hòa
giải và quan điểm của bên thứ ba thường là cách tốt nhất
để giải quyết mâu thuẫn. Trong hầu hết các trường hợp,
các vấn đề với tấn công cá nhân có thể được giải
quyết nếu các thành viên làm việc cùng nhau và tập trung vào
nội dung, và không cần đến can thiệp của bảo quản viên.

Đây cũng là khó khăn với các hành động tấn công lặp đi
lặp lại. Chúng ta phải giả thiết rằng kẻ tấn công cũng
muốn thỏa hiệp. Với vai trò người soạn bài, tấn công nhau
vì muốn có một cuộc thảo luận mạnh mẽ là điều không
hợp lý.

<h3>Xóa bỏ văn bản</h3>

Không có quy định chính thức nào về việc khi nào và có nên
xóa bỏ đa số các tấn công cá nhân hay không, mặc dù đây
đã là chủ đề của nhiều tranh luận. Việc xóa bỏ các tấn
công cá nhân rõ ràng khỏi trang thảo luận của chính bạn
hiếm khi là điều cần tranh cãi. Tại các trang thảo luận
khác, đặc biệt khi đoạn văn bản đó nhằm chống lại bạn,
việc xóa bỏ thường chỉ nên giới hạn ở các trường hợp
rõ ràng, khi người ta dễ dàng thấy rằng đoạn văn bản đó
là hành vi tấn công cá nhân thực sự.

Tuy nhiên, có những trường hợp đặc biệt. Những dạng tấn
công cá nhân nghiêm trọng nhất, chẳng hạn như cố ý để lộ
thông tin cá nhân không được công bố về các thành viên
Wikipedia, vượt ra ngoài mức độ của sự công kích thông
thường. Do đó, vì lợi ích của cộng đồng và dự án, nó
nên bị cắt bỏ, bất kể nó được dùng để chống lại ai.
Trong những trường hợp liên quan đến các thông tin nhạy cảm,
có thể yêu cầu thực hiện việc giám sát (oversight).

<h3>Tấn công ngoài wiki</h3>

Wikipedia không thể quản lý cách cư xử tại một nơi không
thuộc quyền kiểm soát của tổ chức Wikimedia, nhưng các hành
vi tấn công cá nhân của một thành viên ở nơi khác tạo nên
sự nghi ngờ về thiện ý của người này trong các hoạt động
trong wiki. Việc một thành viên đăng các tấn công cá nhân
hoặc nói xấu ở bên ngoài Wikipedia là hành động có hại cho
cộng đồng và quan hệ của thành viên đó với cộng đồng,
đặc biệt khi những hành động tấn công đó có hình thức
xâm phạm riêng tư cá nhân của một thành viên. Những tấn
công như vậy có thể được các bảo quản viên coi là những
nhân tố làm trầm trọng thêm vấn đề, và là căn cứ được
chấp nhận tại quy trình giải quyết mâu thuẫn, bao gồm cả
các vụ cần đến xử lý của Trọng tài.

<h3>Liên kết tới trang ngoài</h3>

Đăng liên kết đến các trang ngoài wiki chứa các hành động
tấn công, quấy rối, hoặc xâm phạm đời tư những người
tham gia soạn thảo Wikipedia nhằm mục đích tấn công một thành
viên Wikipedia khác là hành vi không bao giờ được chấp nhận.
Không được tấn công, quấy rối, hoặc xâm phạm đời tư
của bất cứ ai tham gia soạn thảo Wikipedia thông qua việc đăng
liên kết tới trang ngoài. Trong ngữ cảnh này, quấy rối có
thể bao gồm nhưng không giới hạn ở việc đăng liên kết
tới các tấn công cá nhân, xâm phạm đời tư, và/hoặc đe
dọa bạo lực tại các trang ngoài.

Việc giải nghĩa quy định này rất phức tạp, Xem thêm <a
href="http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Linking_to_external_harassment">Wikipedia:
Linking to external harassment</a> để có hướng dẫn về giải
nghĩa.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4930), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!