câu chuyện Tây Sơn Nguyễn Huệ ra sao vào năm 2010 này, khi mà
người ta đã đọc những thứ lật đi lật lại vấn đề về
nhà Tây Sơn của Tạ Chí Đại Trường hay văn Nguyễn Huy
Thiệp. Một cái tên phim to tát đến thế, nghĩa là sẽ toàn
diện vấn đề Tây Sơn chăng? 12 tỷ làm một phim nhựa ắt
không thể như thời Lý Hùng đóng phim mỳ ăn liền Thăng Long
đệ nhứt kiếm với Lửa cháy thành Đại La. Hoặc cao hơn thì
phải ngang ngửa Kiếp phù du với Đêm hội Long Trì (hai phim này
có Lê Vân và Hoàng Cúc đóng tuyệt vời, Thu Hà thì xinh đẹp,
Thế Anh đóng nhập, mỗi tội Huy Quận già và xấu). Nghĩa là
phải bập vào được vấn đề: vai trò và bản chất của
cuộc khởi nghĩa Tây Sơn. Hoặc ít ra là phải áp đặt được
một câu chuyện khiến ngưòi ta tin được. Ngày xưa Lưu Quang
Vũ viết chèo Ngọc Hân công chúa, bịa ra (hay là lượm lại
từ dã sử) chi tiết mang cành đào Thăng Long vào Phú Xuân với
lại cho Bùi Thị Xuân ra Bắc tranh biện với sĩ phu Bắc Hà,
nhưng vì là chèo, và cũng trong cảm hứng những năm 80 thì cũng
làm mọi người vẫn xem được. Những màn đấu lý tô đậm
cái yếu tố theo ai phò ai, chọn một dòng hay để nước trôi
của sĩ phu, cũng rất hay, cũng gặp điều đấy trong vài nét
chấm phá của bộ ba Kiếm sắc-Vàng lửa-Phẩm tiết của
Nguyễn Huy Thiệp. Nghĩa là cái người ta cần là cần một tính
cách, một mâu thuẫn để giải quyết trong điện ảnh.
<div class="boxleft320"><img src="/files/u1/sub01/tay-son-moi991.jpg"
width="400" height="300" alt="tay-son-moi991.jpg" /><div
class="textholder">Một cảnh trong bộ phim Tây Sơn Hào
Kiệt</div></div>
Thế mà 90 phút phim cứ như là nhấn nút FF (tua nhanh) theo đúng
cả nghĩa bóng lẫn nghĩa đen. Tình huống sơ sài, nhoằng
nhoằng cái đã xong béng vấn đề, bày ra scene tập luyện,
Nguyễn Huệ ra hỏi han 2 câu rồi cắp đít quay ra khỏi màn
hình, thật đúng phẩm chất lãnh đạo, có đưa ra quyết
định, có theo dõi và kiểm tra. Nghĩa đen thì sao, đúng là tua
thật, vì những đoạn tiết tấu nhanh thì ối giời ơi, băng
nó tua, ngựa chạy phăm phăm, người chạy tạch tạch tạch như
phim Sác-lô. Chắc sợ mang tiếng phim cải lương (được một
bạn thạo hậu trường cho biết đạo diễn là dân cải lương)
nên cho rằng cắt cảnh nhanh và tua nhanh là thoát chăng. Màn
chậm duy nhất là... Mà từ từ đã, để kể lại cả cái
trường đoạn ấy.
Thăng Long mở hội thái bình. Thăng Long đây là cảnh Đại Nam
quấc tự Bình Dương. Ngọc Hân (Hoa hậu hoàn vũ Thùy Lâm
đóng, có ghi danh hiệu đó ở generic nhé) phởn phơ dạo chơi
ban đêm cùng hai tì nữ (mà cứ như là đang chờ sự cố xảy
ra ý, sắp đặt đến Spielberg gọi bằng cụ). Chợt có Tấn Beo
đến giở trò sàm sỡ. Ngọc Hân mặt lạnh. Tì nữ hất hàm:
"<em>Ngươi có biết người đang nói dzới ai hôn?</em>" À quên,
phải rẽ ngang ở đây là cả triều Lê, từ vua Lê Hiển Tông,
Ngọc Hân cho đến toàn bộ La Sơn phu tử Hà Tĩnh, Nguyễn Hữu
Chỉnh Nghệ An với lại những sĩ phu Bắc Hà nào đều nói
giọng Sài Gòn hết. Mình lại nhớ Nguyễn Việt Hà kể chuyện
có người định làm phim Lều chõng theo truyện của Ngô Tất
Tố cho Đào Vân Hạc nói giọng miền Nam. Anh Hà bảo, chắc Vân
Hạc có chửi thề thì "Đù má!"
Lại nói về chuyện tì nữ, nói tiếp: "<em>Ngọc Hân công chúa
đooóa!</em>" Tấn Beo tưởng giỡn, ve vãn tiếp. Ngọc Hân tát
cho cái như phẩy ruồi, thế mà y ngã chỏng vó ra, kêu oai oái
rồi chửi bới. Vừa hay có Hữu Chỉnh (Thế Anh, vâng đúng bác
Thế Anh Nổi gió ngày xưa ấy) chạy vào khuôn hình từ bên
trái, hét: "Tên kia! Mi dám sàm sỡ với Ngọc Hân công chúa sao!
Bay đâu, cheeém!"
Tấn Beo vội xin tha mạng. Vừa hay, Nguyễn Huệ đi vào khuôn
hình từ bên phải, hô rằng tha cho nó. Chỉnh sụp xuống thi
lễ, cả đám cũng ngỡ ngàng. Ngọc Hân, hay là Thùy Lâm giờ
mới thấy tỏ mặt hào kiệt (trước vốn giãy nảy lên không
lấy cái đồ võ biền), thì cũng chớp mắt tỏ ý ưng cái
bụng. Sau màn giới thiệu thì đêm đã về khuya sương rơi
ướt áo, gót loan dời bước về cung. Ấy, lúc này mới là lúc
quay chậm nhất của phim (Chậm ở đây là chậm nghĩa đen, slow
motion). Ngọc Hân đi ba bước, khựng lại, hơi quay đầu qua vai,
như là quảng cáo Xmen hay Romano mà cô gái ngửi thấy mùi thơm
của anh kia mà không cưỡng lại được ấy. Hay là giống Pond's
kiểu ừ đúng đó, tao có dùng cái đó. Thế thì Thùy Lâm khưng
lại, rồi vặn đầu trở lại, đi tiếp. Lý Hùng nhìn theo.
Hết cảnh.
Nói chung về bối cảnh thì không nói làm gì, các bác nào chê
mấy phim kỷ niệm Thăng Long thì chắc cũng sẽ phang cái Đại
Nam quấc tự dùng làm Hoàng thành Lê triều, xi măng, gạch thẻ
cứ dễ dàng lọt vào ống kính đủ cả. Cái thứ gọi là
đặc sản của lò võ Lý Huỳnh thì ôi thôi, quay lên sống
sượng và lủng củng chẳng có đường nét hay bài bản gì.
Những màn bật tôm tức cười như là quay đùa trên youtube hay
facebook. Những cảnh máu chảy trôi chày, nước sông nghẽn xác
giặc làm bằng vi tính thô sơ hơn cả những phim ca nhạc. Rõ
rành rành là phim quay như quay video vậy.
Lại nói sang chi tiết lịch sử. Nguyễn Huệ ra Bắc, lấy Ngọc
Hân, đại để là có trăng mật hay không thì không rõ, nhưng
đang xem cảnh hai anh chị Hùng và Lâm dìm nhau xuống chỗ có
nước chen với đá, đang thắc mắc đã đưa nhau về miền Trung
rồi à, bạn xem bên cạnh rú lên, Hầm Hô. Hầm Hô nào, Hầm
Hô Bình Định đó. Tưởng về Phú Xuân thôi chứ, Bình Định
là Nguyễn Nhạc trấn rồi, ừ thì khó tính làm gì, Bình Định
cũng gần Phú Xuân hơn là Thăng Long. Ôi nhầm rồi, cảnh sau
thì hóa ra vẫn ở Thăng Long. Hồi ấy, Nguyễn Huệ có đưa
Ngọc Hân ra biển nào như Quảng Ninh hay Sầm Sơn không biết mà
có biển với đá thế.
Cao trào hẳn là màn đánh đồn Ngọc Hồi. Cái đồn toàn tranh
tre nứa lá mà hỏa khí của Tây Sơn đốt mãi vẫn chưa xong.
Đánh độ mười phút, Nguyễn Huệ hô "<em>Ba quân tướng sĩ!
Thẳng tiến về Thăng Long!</em>" hô đến ba lần như anh Trỗi
phút giây thiêng. Ngoắt sang một cảnh chỗ khác, ba quân tướng
sĩ hô "<em>Hoàng đế Quang Trung dzạn tuế</em>" đến chục lần,
tưởng người dựng phim dựng nhầm, thay vì lệnh Cut thì sang
lệnh Paste.
Giặc thua, chạy về cấp báo với Tôn Sĩ Nghị (Đoàn Dũng),
bảo "<em>Quân Tây Sơn đã diệt các tướng như Sầm Nghi Đống
v.v...</em>" Ơ hay, trẻ con học lịch sử rành rành là Sầm Nghi
Đống treo cổ tự tử ở một cái gò gần chùa Bộc cơ mà. Vơ
vào đến thế làm gì. À, mà có vụ này thì hay. Các đoạn
đối thoại của quân Thanh đều nói tiếng Tàu, có phụ đề
tiếng Việt chạy dưới. Ồ thế thì hay, phim này có yếu tố
nước ngoài, có thể tham dự giải Kim Kê Kim Tượng được.
Ừ, đóng cũng có nét, khéo được giải Kim gì đó.
Lúc nói là 20 vạn quân Thanh, mình hơi cảm giác là thiếu, hay
là 29 vạn. Về tra lại thì chắc cũng không sai, các con số
cũng còn bàn cãi. Nhưng mà các quân gì thì quân, 10 vạn quân
Tây Sơn ắt không thể lao như đi cướp kho thóc thế được.
Đọc Hoàng Lê nhất thống chí, mô tả kỹ lưỡng cực kỳ
luôn. Hoặc nếu có "dã sử" thì cũng phải điệu nghệ tí. Ai
đời như là màn tỉ thí đường phố, lại còn quả Lý Hùng
đi phăm phăm trên không kiểu màn quảng cáo mì ăn liền Hảo
Hảo (tức là có cô Quế Trân đeo dây trên lưng đi đạp đạp
hai cái chân trong không trung rồi quay ra giơ gói mì lên). Đoạn
giặc Thanh chạy qua cầu phao, thì là một con sông bé tí như
cái mương. Sông Cái mà chỉ bé thế thì giặc Thanh chẳng đến
nỗi chết nghẽn nước với lại Tôn Sĩ Nghị phải cho chặt
cầu phao. Bôi bác đến thế thì dìm hàng cả chiến công của
Quang Trung xuống hàng quận huyện.
Chưa hết. Đến màn chiến thắng trở về. Thì đã biết là
Ngọc Hân sẽ có cảnh nhận hoa đào, nhưng thấy cái vườn
cắm những cái cành hoa hồng hồng là hoa giả, mình mới thật
thà bảo, hay là lúc này hoa chưa về, mới có 1 cành mang thần
tốc từ Bắc vào nên Ngọc Hân cho cắm hoa giả để đỡ nhớ.
Ô nhưng không hề, Lý Hùng bước ra, chỉ tay vào cái vườn,
bảo nàng đã thỏa ước nguyện chưa. Thùy Lâm e lệ cười. Tì
nữ cầm cành đào lên, đa tạ Lý Hùng, cành đào chiếu cận
cảnh - hoa nhựa - bông nào bông nấy to như phiếu bé ngoan.
Hết phim, đúng như dự đoán, có cảnh vĩ thanh, ngày nay tại
quê hương Tây Sơn, đã lập đền thờ và hàng năm, v.v... Dòng
chữ hiện lên, cảm ơn Chính quyền, đảng bộ và nhân dân
tỉnh BĐ đã giúp đỡ và ủng hộ... Bài hát hùng tráng cất
lên. Nán lại xem ai hát và bài hát của ai. Bảo Chấn sáng tác,
Duy Linh và nhóm bè Cadillac hát. Nhưng mà nhạc thì nhé, cái
đoạn Thùy Lâm và Lý Hùng giã biệt bên bờ biển, nhạc cứ
gợi nhớ Bên em bên em biển đã chết. Còn những đoạn hùng
binh, cứ có cái kiểu nhạc, Tèn tén, ten ten tèn ten ten tèn...
Tèn tén... Vùng lên, nhân dân miền Nam anh hùng... Vùng lên, xông
pha vượt qua bão bùng... Tèn tén... Ừ thì phim ra mắt ngày 30
tháng Tư mà.
Phải nói là mình rất ủng hộ người VN làm phim đề tài
lịch sử, bằng cớ là đã bỏ ra 70k (chưa kể tiền bắp rang
bơ và pepsi đã được bạn Lâm thầu cả hội), nhưng mà thấy
người ta làm phim vừa ngây thơ, vừa cẩu thả mặc dù ắt là
có tâm huyết cao, thì thấy quả này không tha được. Lý Hùng
năm 2010 không thể chỉ là già hơn béo hơn năm 1992, mà cũng
phải nên biết mình là ai, phải ít ra là có trải nghiệm gì
thêm chứ. Nhất là khi có tham vọng quay lại bằng một phim "bom
tấn" cả về tiền bạc lẫn chủ đề. Chẳng lẽ cũng mãi
vẫn như một thứ khoai củ chạy hùng hục từ đầu đến hết
phim, bất biết động đậy một nếp nhăn nào?
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4903), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét