tuyên truyền về quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững
biển và hải đảo Việt Nam</em>" từ nay đến năm 2015. Đề
án này là một bước cụ thể hóa chiến lược biển của
Việt Nam, đồng thời đánh dấu sự thay đổi lớn về tư duy:
Từ "quay lưng ra biển" thành "hướng ra biển".
Từ lâu người ta đã cho rằng những xứ sở phát triển nhất
trong mỗi thời kỳ của lịch sử văn minh nhân loại đều là
những quốc gia ven biển, quốc đảo, hay nói cách khác đều là
xứ sở của những dân tộc sinh sống gắn bó với biển, có
tư duy biển.
<h2>Tâm lý ngại biển </h2>
Vậy "tư duy biển" là gì? Ông Phan Chánh Dưỡng, nguyên Phó
Tổng Giám đốc Khu chế xuất Tân Thuận, một chuyên gia về
kinh tế biển, từng giải thích rằng những dân tộc có "tư
duy biển" có rất nhiều con người dũng cảm, mạo hiểm vươn
ra đại dương để khám phá, chinh phục: "<em>Khát vọng và
tinh thần vươn lên đó từng bước hình thành một thứ văn
hóa, gọi nôm na là văn hóa biển, hay gọi là văn hóa hải
dương</em>".
Việt Nam tuy là một quốc gia có vùng biển hơn 1 triệu km2,
rộng gấp ba lần đất liền nhưng chưa bao giờ có văn hóa
biển và tư duy của chúng ta thuần túy là "tư duy đất
liền". Tiến sĩ khảo cổ Nguyễn Thị Hậu, Phó Viện trưởng
Viện Nghiên cứu và Phát triển TP.HCM, nhận định rằng người
Việt Nam nói chung sợ biển, nỗi sợ này thể hiện ngay trong
rất nhiều ca dao, tục ngữ, truyền thuyết. Bà ví dụ:
"<em>Hơn 3.200 km bờ biển và hàng chục ngàn km2 thềm lục
địa, hàng trăm đảo, quần đảo lớn nhỏ từ Móng Cái tới
Kiên Giang, sao nói về Việt Nam lại chỉ nói về văn minh trồng
lúa nước? Người ta cũng nói "xa rừng nhạt biển", "tấc
đất tấc vàng"… với hàm ý đất đai trồng trọt có giá
trị cao nhất. "Rừng vàng" đấy nhưng "biển bạc"
thôi…</em>".
<div class="boxright300"><img
src="http://phapluattp.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2010/04/04/3-chot.jpg"
/><div class="textholder">Tài nguyên biển chính là nguồn sống quan
trọng trong tương lai bên cạnh nguồn tài nguyên đất liền
ngày càng cạn kiệt. Ảnh: HTD</div></div>
Các nhà nghiên cứu cũng cho rằng bên cạnh tâm lý sợ hãi
biển, người Việt xưa kia với tư tưởng trọng nông còn có
phần xem thường biển và ngư dân. Tiến sĩ Nguyễn Duy Thiệu,
Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, cho biết ngư dân ngày trước,
nhất là những người "không một tấc đất cắm dùi" như
cư dân thủy cư luôn luôn bị coi thường. "<em>Ở Quảng Ninh
hoặc ở Ninh Thuận, Bình Thuận, dân địa phương gọi người
thủy cư là người Hạ. Cư dân vạn chài không được coi là
dân gốc, chính cư mà họ bị coi là dân ngụ cư</em>" - ông
dẫn chứng.
<h2>Quá ỷ vào đất liền</h2>
Người Việt ven biển cũng đã đóng thuyền từ sớm nhưng sự
khai thác chỉ dừng lại ở đánh cá gần bờ, ven bờ, hay
phương thức khai thác "mò cua bắt ốc" như cách nói của
Tiến sĩ Trần Đình Thiên (Viện Kinh tế Việt Nam). Điều ấy
do hạn chế về khoa học kỹ thuật, cụ thể là về kỹ nghệ
đóng tàu của người Việt. Ngoài ra cũng còn do dân ta khi xưa
quá ỷ vào đất liền mà ít nghĩ tới biển; số ngư dân sống
gần biển thì không có nhu cầu đóng thuyền lớn, ra khơi xa.
Theo một nhà nghiên cứu cổ sử Trung Quốc và Việt Nam, ông
Phạm Hoàng Quân, cho đến thời nhà Nguyễn, tuyến đường hàng
hải chính vẫn là ven bờ biển nối Việt Nam - Trung Quốc, đi
xa lắm cũng chỉ là "sang sứ" tới Trung Quốc. Trong khi đó,
những đội thương thuyền ở các vương quốc láng giềng Phù
Nam, Champa, xa hơn nữa là các nước Nam Đảo (Indonesia, Malaysia
ngày nay) và tàu buôn phương Tây, Nhật Bản đã dập dìu qua
lại trên biển Đông. Theo ông Quân, người Việt xưa không có
truyền thống đi xa, buôn bán đường dài. "<em>Chỉ có làm
cảng chờ người ta mang hàng đến chứ không bao giờ chủ
động đóng tàu đưa hàng ra nước ngoài. Nhìn chung, dân Việt
mình đối phó với biển một cách thụ động</em>" - ông nói.
Các nhà nghiên cứu cho rằng xét về đặc điểm tâm lý, nhìn
chung cư dân nông nghiệp có tính bảo thủ, trì trệ, cầu an,
tác phong đủng đỉnh, trong khi cư dân biển cởi mở, dễ tiếp
nhận cái mới và nhờ thế năng động trong các chiến lược
phát triển kinh tế - xã hội - khoa học kỹ thuật. Sự phát
triển của những quốc gia ven biển bắt đầu từ đó.
<h2>Tấc biển cũng là tấc vàng</h2>
Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu đặt câu hỏi: "<em>Bao giờ mới
thực sự coi tấc biển cũng là tấc vàng? Bởi tài nguyên biển
chính là nguồn sống quan trọng trong tương lai bên cạnh nguồn
tài nguyên đất đai đang ngày càng cạn kiệt</em>".
Có thể nói cho tới những năm đầu thế kỷ 21, chúng ta mới
bắt đầu nhắc nhiều đến biển như một kho vàng trời phú
cho Việt Nam bao lâu nay bị bỏ phí. Chiến lược biển đến
năm 2020 và mới đây là đề án "Đẩy mạnh công tác tuyên
truyền về quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững biển
và hải đảo Việt Nam" là biểu hiện của một bước thay
đổi về tư duy, hướng tới việc lấy con người làm trung tâm
của kinh tế biển, phát triển kinh tế biển, hình thành "văn
hóa biển".
<em>ĐOAN TRANG</em>
<div class="special_quote"><h2>Phải có ý chí vượt qua ao nhà</h2>
Về xu hướng lịch sử, người Việt luôn tiến về phía biển,
mở ra hướng biển. Nhưng về thực chất, tổ tiên ta lại luôn
dừng lại ở ven bờ… Biển không là đối tượng của những
nỗ lực khám phá và chinh phục để phát triển. Khát vọng
biển không phải là "vượt đại dương" tìm những bờ bến
mới như Magellan hay Columbus đã làm, mà chỉ là mong ước "tôm
cá đầy ghe".
Phải có đủ ý chí để vượt qua cái ao nhà "dù trong dù
đục". Phải có một tư duy mới về phát triển.
<em>Tiến sĩ TRẦN ĐÌNH THIÊN, Viện Kinh tế Việt Nam</em></div>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4652), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét