trạng thái vỡ nợ. Một quốc gia cũng vậy. <a title="Nguy cơ
phá sản của một quốc gia: Bài học Iceland "
href="http://www.lantabrand.com/cat1news4943.html" target="_blank">Iceland
năm ngoái </a>đã rơi vào tình trạng đó, năm nay <a title="Một
kế hoạch do Đức và Pháp đứng đầu nhằm giải cứu Hy Lạp
khỏi khủng hoảng nợ bằng số tiền lên tới 30 tỷ Euro,
tương đương 41 tỷ USD, đang được thảo luận. Có vẻ như
châu Âu đã bắt đầu cảm thấy không thể khoanh tay đứng
nhìn thêm nữa khi Hy Lạp đang bị đẩy sát tới bờ vực vỡ
nợ công. Đây là kế hoạch giải cứu đầu tiên trong lịch
sử dành cho một quốc gia sử dụng đồng tiền chung châu Âu
(Euro)."
href="http://vneconomy.vn/2010030103224010P0C99/chau-au-tim-cach-cuu-hy-lap-khoi-vo-no-cong.htm"
target="_blank">Hy Lạp đang đứng trước nguy cơ vỡ nợ</a>.
Một công ty có nguy cơ vỡ nợ nếu không được các chủ nợ,
hay các bên thứ ba cứu trợ, thì có thể bị phá sản, phải
thanh lý mọi tài sản để trả nợ và bị xóa sổ.
Một quốc gia khó có thể bị xóa sổ, nhưng nguy cơ phải bán
tài sản, tô nhượng đất đai hầm mỏ để trả nợ là cao,
hay việc các thế hệ tương lai phải còng lưng ra làm việc,
chắt bóp chi tiêu để trả nợ là chuyện đương nhiên.
Chính phủ Hy Lạp đã phải đưa ra các chính sách tăng thuế,
cắt giảm chi tiêu để có khả năng trả lãi và một phần
gốc của món nợ quốc gia hơn 400 tỷ euro. Người dân xuống
đường biểu tình chống lại chính sách tăng thuế và cắt
giảm phúc lợi.
16 Bộ trưởng tài chính các nước vùng euro dường như đã
thống nhất kế hoạch giải cứu Hy Lạp trong cuộc họp tại
Brussels ngày 15-3 vừa qua, tuy kế hoạch chi tiết chưa được
tiết lộ.
Tại sao một quốc gia có thể lâm vào tình trạng vỡ nợ?
Cũng đơn giản như một hộ gia đình, hay một công ty, chính
phủ phải chi tiêu (nuôi quan chức, quân đội, công an, đầu tư
phát triển,…) Cân đối với các khoản chi, chính phủ có các
khoản thu, nếu thu không đủ chi thì phải đi vay trong hay ngoài
nước, còn dùng máy in tiền để chi sẽ gây ra lạm phát khôn
lường (thực sự là một loại thuế trá hình đánh vào tất
cả mọi người dân).
Nguồn thu nội địa của chính phủ là thuế, phí, bán tài
nguyên (thí dụ, dầu, than đá), các khoản khác, và các khoản
vay trong nước (bán trái phiếu, tín phiếu).
Các khoản thu từ nước ngoài gồm tiền viện trợ không hoàn
lại (thường không đáng kể) và các khoản vay nước ngoài (ODA
hay vay thương mại, thí dụ phát hành trái phiếu trên thị
trường quốc tế như <a title="Bộ Tài chính ngày 26.1 thông báo,
đợt giao dịch phát hành 1 tỉ USD trái phiếu quốc tế kỳ
hạn 10 năm của Chính phủ VN đã được thực hiện với lãi
suất danh nghĩa 6,75%/năm tại New York ngày 25.1. Theo đó, lợi
tức phát hành là 6,95%. Trái phiếu được niêm yết tại Sở
GDCK Singapore và đáo hạn vào ngày 29.1.2020."
href="http://www.laodong.com.vn/Home/Phat-hanh-1-ti-USD-trai-phieu-chinh-phu/20101/172178.laodong"
target="_blank">Việt Nam đã phát hành 1 tỷ USD</a> trong thời gian
vừa qua).
Nếu sử dụng các khoản vay không hiệu quả, tham nhũng gây
thất thoát và thu không nghiêm (trốn thuế) hay thu không đủ,
thì nợ nần có thể chồng chất và rất dễ lâm vào tình
trạng vỡ nợ.
Báo chí nêu Hy Lạp vỡ nợ vì tham nhũng và trốn thuế. Xếp
hạng tín dụng của Hy Lạp từ mức (A -) đã bị hạ xuống
(BBB+) mức thấp nhất trong các nước Châu Âu. Xếp hạng tín
dụng thấp càng gây khó khăn cho việc vay mới (khó có thể vay
hay phải vay với lãi suất cao).
Việt Nam có lẽ cũng phải nghiêm túc học các bài học đau xót
này của Iceland và Hy Lạp, tuy trước mắt tình hình của chúng
ta khả quan hơn nhiều do các khoản vay (ODA) dài hạn, lãi suất
thấp và tổng dư nợ chưa quá cao. Tuy nhiên mức tăng dư nợ
và hiệu quả sử dụng có thể gây lo ngại.
Mức xếp hạng tín dụng của Việt Nam vừa bị <a title="Cơ quan
Fitch dự trù hạ thấp điểm tín nhiệm của Việt Nam"
href="http://www.rfi.fr/actuvi/articles/123/article_7270.asp"
target="_blank">Fitch (**) hạ xuống một bậc</a> (xuống mức BB-).
Thâm hụt ngân sách của Việt Nam liên tục ở mức cao suốt
nhiều năm trời. Các khoản nợ trong nước và nước ngoài của
chính phủ tăng nhanh, tuy được nhà chức trách thông báo vẫn
ở mức an toàn (mức dưới 40% GDP được gọi là mức an toàn).
Theo Bộ Tài chính, ở thời điểm 30-6-2009 <a title="Bộ Tài
chính "phân trần" về lợi tức trái phiếu quốc tế"
href="http://bee.net.vn/channel/2043/201002/Bo-Tai-chinh-phan-tran-ve-loi-tuc-trai-phieu-quoc-te-1739381/"
target="_blank">nợ nước ngoài của Việt Nam bằng 29,8 % GDP</a>
(23,6 tỷ USD). Sau tháng 6-2009 Việt Nam đã ký thỏa thuận vay và
bảo lãnh có giá trị tổng cộng gần 4,5 tỷ USD (1,205 tỷ USD
với Ngân hàng Phát triển Châu Á, ADB; 927 triệu USD với Ngân
hàng Thế giới; 1,33 tỷ USD với Nhật Bản; và đã phát hành 1
tỷ USD trái phiếu quốc tế) đó là chưa kể khoản vay 290
triệu USD Nhật Bản vừa ký cho Việt Nam vay giữa tháng 3 này.
Nếu giải ngân hết các khoản này thì nợ nước ngoài của
Việt Nam có thể tăng lên khoảng 35% GDP. Chưa rõ nợ trong
nước của Chính phủ là bao nhiêu. Nhiều người cho rằng <a
title="Sau khi cam kết tài trợ ODA năm 2010 với hơn 8 tỷ USD
được công bố trong phiên bế mạc hội nghị nhóm tư vấn các
nhà tài trợ cho Việt Nam lần thứ 16, vấn đề nợ công một
lần nữa lại được hâm nóng."
href="http://vneconomy.vn/2009120409339993P0C6/no-cong-va-oda.htm"
target="_blank">nợ công (trong và ngoài nước) của nhà nước
Việt Nam đã vượt quá 50% GDP</a>.
Điều đáng lo ngại là hiệu quả chi tiêu, hiệu quả đầu tư
không cao, nạn tham nhũng tràn lan và nạn "khát đầu tư"
của các cơ quan nhà nước vẫn không hề dịu đi, và vì thế
nợ có thể tăng nhanh nếu không được kiểm soát chặt.
Nào là các dự án bauxite, đường sắt cao tốc mà Quốc hội
chắc sẽ bàn, điện hạt nhân, và bao nhiêu siêu dự án khác.
Rồi Bộ Tài chính vừa có Quyết định về việc bổ sung vốn
điều lệ cho Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Việt Nam (Agribank) với số tiền trên 10.200 tỷ đồng… vân
vân và vân vân.
Tất cả các siêu dự án đó và việc chi cấp vốn cho các tập
đoàn và các đại gia quốc doanh cần các khoản tiền khổng
lồ.
Nhà nước trung ương vay, các tập đoàn vay và các địa phương
cũng vay.
Thành phố Hồ Chí Minh vừa thành lập công ty đầu tư tài
chính nhà nước (HFIC) để huy động vốn từ các tổ chức, cá
nhân trong nước và nước ngoài, phát hành trái phiếu, vay vốn
của các tổ chức tài chính, tín dụng; tiếp nhận các nguồn
tài trợ, nhận ủy thác các nguồn vốn;…
<a title="Hà Nội có thể vay nước ngoài hàng tỷ đô la để
làm dự án đô thị" href="http://vietnhadat.com/TTBDS/BDS/71-1896.html"
target="_blank">Hà Nội cũng đang đề xuất để được vay nước
ngoài hàng tỷ USD</a>. Có lẽ Hà Nội cũng sẽ noi gương thành
phố Hồ Chí Minh để lập ra công ty đầu tư tài chính của
mình.
Không rõ các tỉnh thành khác ra sao.
Chưa nói đến chuyện các công ty đầu tư tài chính nhà nước
này sẽ chèn ép các ngân hàng trong huy động vốn, tôi chỉ
cảnh báo nếu không kiểm soát chặt thì các công ty đầu tư
tài chính nhà nước địa phương và các tập đoàn có thể vay
tràn lan để đầu tư tràn lan (với lãi suất cao hơn nhà nước
trung ương vay) có thể đẩy đất nước lâm vào cảnh nợ nần
và có thể có nguy cơ vỡ nợ trong tương lai, đẩy con cháu
phải còng lưng trả nợ.
Nạn khát đầu tư là một căn bệnh của bất cứ nhà nước
nào, nếu không được giám sát, kiểm soát một cách chặt
chẽ. Có quá nhiều cám dỗ và quá nhiều lý do nghe rất
"chính đáng" cho việc vay nợ và chi tiêu, song hãy đừng
đổ gánh nặng lên các thế hệ tương lai.
Phải xác định thật rõ các việc nhà nước nhất quyết phải
làm, phải đầu tư (nuôi quân đội, làm luật, ép thực thi
luật, xây dựng hạ tầng,…), nhưng nhà nước đừng đi kinh
doanh, đừng đầu tư kinh doanh.
Nếu vẫn còn mụ mẫm trong não trạng "chính phủ không dựa
vào các tập đoàn thì dựa vào ai?" hay <a title="Chính phủ làm
việc với các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước về giải
pháp thực hiện kế hoạch năm 2010: "Anh cả đỏ" khỏe,
Chính phủ mới khỏe"
href="http://www.hanoimoi.com.vn/newsdetail/Kinh_te/313459/anh-ca-do-khoe-chinh-phu-moi-khoe.htm"
target="_blank">tập đoàn "khỏe" chính phủ "khỏe"</a> thì
khả năng đất nước đến ngày vỡ nợ là rất cao.
Các vị có chức có quyền hãy cẩn trọng.
______________________________
* <em>Bài viết đã được biên tập lại và đăng trên <a
title="Vay nợ nước ngoài: Kinh nghiệm từ Iceland và Hy Lạp"
href="http://www.tienphong.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=189358&ChannelID=3"
target="_blank">Tiền phong Chủ nhật, 21-3-2010</a>. Bản ở đây là
đầy đủ.</em>
<em>** Có rất nhiều tổ chức cung cấp chỉ số rủi ro tài
chính và xếp hạng năng lực tài chính, trong đó chỉ số của
Moody's, Standard & Poor's và <strong>Fitch Ratings</strong>
được tín nhiệm hơn cả <a title="Trái phiếu chính phủ"
href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%C3%A1i_phi%E1%BA%BFu_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7"
target="_blank">(wikipedia)</a>.</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4489), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét