chậm phát triển. Tham nhũng là một thứ thuế "phụ thu" làm
nản lòng người đầu tư. Tham nhũng là thêm một yếu tố bất
trắc khiến người ta ngại làm ăn. Một quốc gia đầy tham
nhũng như Congo, Việt Nam, Campuchia, nếu nạn tham nhũng giảm
bớt được một nửa thì kinh tế có thể phát triển nhanh thêm
được 2 đến 3% một năm.
Nhưng ít có kinh tế gia nào nhìn vào vấn đề tham nhũng mà
thấy như Phan Bội Châu: Có bài trừ tham nhũng thì người dân
một quốc gia mới phục hồi được lòng liêm sỉ.
Giữa hai mục tiêu "phát triển kinh tế" và "phục hồi
liêm sỉ", bên nào quan trọng hơn? Ðối với một người
từng làm nghề nghiên cứu và dạy môn kinh tế học, thì tôi
xin trả lời rằng: Phục hồi liêm sỉ quan trọng hơn. Bởi vì
dân có liêm sỉ thì kinh tế có triển vọng tiến nhanh hơn;
ngược lại, kinh tế tiến bộ chưa chắc đã làm cho người ta
có đức liêm sỉ.
Kinh tế thị trường đặt cơ sở trên lòng tin tưởng, tin vào
con người và tin vào các định chế xã hội. Những nước kinh
tế phát triển cao nhất như Mỹ, Nhật Bản, Ðức Quốc cũng
là những nước mà lòng tin cậy giữa con người với nhau trong
xã hội cũng cao nhất. Ngược lại, có những nước kinh tế
cũng khá cao nhưng xã hội không xây dựng được một niềm tin
chung mạnh mẽ thì trình độ phát triển cũng bị giới hạn,
sớm muộn sẽ "đụng trần" không lên được nữa. Khi
người dân một nước sống không biết liêm sỉ thì chính nền
kinh tế của họ sẽ khó phát triển. Không phải các nhà đạo
đức nói như thế mà chính các kinh tế gia phải công nhận
điều đó.
Cho nên, chúng tôi muốn nhắc lại những ý kiến của Phan Bội
Châu viết trước đây hơn một thế kỷ, trong Lưu Cầu Huyết
Lệ Tân Thư. Cụ Phan viết, "<em>Phải tuyệt đường hối lộ
để khích lệ lòng liêm sỉ</em>". Năm 1903 khi cụ viết lá
thư này, đức liêm sỉ vẫn còn được dùng làm thước đo giá
trị trong xã hội, những người liêm sỉ còn rất được kính
trọng. Ngày nay, trên báo chí ở nước ta ít người nói đến
hai chữ liêm sỉ. Tình trạng tham nhũng hối lộ thời cụ Phan,
đầu thế kỷ XX chắc chắn không rộng, sâu, và những tham quan
không trâng tráo ngang ngược chiếm đoạt của công như bây
giờ.
Nhưng 100 năm trước hay là bây giờ, vấn đề khó nhất vẫn
là: Làm sao để giảm bớt nạn tham nhũng, hối lộ?
Phan Bội Châu thời đó là một nhà Nho lỗi lạc nhưng không
sống trong guồng máy chính quyền; thật ra, cả cuộc đời cụ
không trải qua kinh nghiệm "làm quan". Cho nên, ngoài đề
nghị giảm bớt thuế cho dân nghèo, những lời kêu gọi
"huyết lệ" của cụ thường chỉ nhắm vào mặt đạo đức
cá nhân. Cụ khuyến cáo hãy "<em>thắt chặt tình trên dưới
(giữa quan và dân), mở rộng đường thẳng ngay... phải lấy
công tâm mà làm việc...</em>", vân vân.
Ðó cũng là lối chống tham nhũng, chống hối lộ suốt ngàn
năm trong xã hội cổ truyền ở Á Ðông. Trương Ðình Thưởng
là một tể tướng thanh liêm vào thế kỷ VIII bên Tầu. Khi
nhậm chức, ông ra lệnh cấp dưới phải tra cứu lại một vụ
án liên can tới nhân sĩ Vô Cô, một người ông kính trọng.
Ông yêu cầu trong 10 ngày phải cho biết kết quả xem vụ án có
điều gì sai trái hay không. Ngày thứ hai, ông ra công đường,
thấy một mảnh giấy đặt trên bàn viết mấy câu: Xin biếu
ngài ba vạn quan tiền. Xin đừng hỏi lại vụ án này nữa.
Trương Ðình Thưởng lặng lẽ xé vụn mảnh giấy, không cần
hỏi tới. Sang ngày thứ ba, lại thấy một mảnh giấy khác: Xin
biếu ngài 5 vạn quan. Trương Ðình Thưởng nổi giận! Bèn rút
ngắn thời hạn, ra lệnh các "thanh tra" trong hai ngày phải
xét xong vụ án cũ rồi phúc trình đầy đủ. Ðến ngày tư,
trên bàn lại có mảnh giấy khác: Xin biếu ông mười vạn.
Lúc đó Thưởng mới giật mình: "<em>Tiền đến 10 vạn là
phải có phép thuật quỷ thần! Ta sắp mang hoạ đến nơi
rồi!</em>"
Bèn bỏ không tra cứu vụ án cũ nữa. Câu chuyện trên được
Kỳ Ngạn Thần kể, cho biết đã đọc trong cuốn Cổ Vũ U Nhàn
của Trương Cố đời Ðường. Không rõ có ai giao số tiền 10
vạn hay không, chúng tôi đoán là không. Một người nắm quyền
tể tướng trong sạch và cương quyết như Trương Ðình
Thưởng, cuối cùng chịu thua không chống nổi tham nhũng khi
biết mình "đụng tới quỷ thần". Quỷ thần là thứ quyền
hành tuyệt đối, cao hơn mạnh hơn guồng máy pháp luật của
quốc gia. Ðó là chuyện lịch sử thời Trung Ðường bên Trung
Quốc; đến thời Hậu Hồ ở Việt Nam bây giờ lịch sử cũng
ghi nhiều chuyện ngưng điều tra khác, kể ra không hết được.
Ai đọc truyện đời nay tới đoạn Nguyễn Việt Tiến PMU 18
được phục hồi danh vọng, các nhà báo bị bắt bỏ tù; hoặc
nghe vụ Hành Lang Ðông Tây Sài Gòn thấy Huỳnh Ngọc Sỹ bình
tĩnh thản nhiên mặc dù công ty PCI Nhật Bản khai đã đưa lót
tay ông ta hàng triệu Mỹ kim, cũng có thể suy ra rằng mọi
cuộc điều tra, mọi hoạt động của guồng máy tư pháp đều
bắt buộc phải ngưng lại. Cũng vì đã "đụng tới quỷ
thần" rồi!
Ðời xưa, quỷ thần là do quyền hành tuyệt đối của ông vua
mà sinh ra. Vì quyền vua tuyệt đối, không bị giới hạn mà
cũng không được định nghĩa rõ ràng, cho nên không ai đoán
trước được nó như thế nào. Nên mới sinh ra quỷ thần. Rất
nhiều người có thể dựa hơi ông vua mà bỗng nhiên có quyền
thế ngất trời. Bố một người đầu bếp giúp vua hài lòng
vì ăn ngon miệng; hay em ruột một phi tần được nhà vua sủng
ái; hàng trăm hàng ngàn người giống như vậy, người nào cũng
có thể có cơ hội xin vua gia ân hoặc giáng hoạ cho người
khác. Dù ông vua muốn làm sạch chế độ của ông ta, nhưng
nếu ông tể tướng đụng tới quyền lợi của những người
này là sẽ thất bại. Ðúng là đụng tới quỷ thần!
Ngày nay, quyền hành của Ðảng Cộng Sản cũng tuyệt đối
không khác gì quyền ông vua đời xưa. Ðảng Cộng Sản nguy
hiểm hơn vì nó rất mập mờ bí ẩn, khó nhận diện, và vô
trách nhiệm. Không có một ông vua cụ thể nào đứng ra nói
"tôi quyết định". Ai chịu trách nhiệm khi toà án Nhật
Bản truy tố các nhà kinh doanh Nhật hối lộ ở Việt Nam? Không
thấy ai trong cái bộ máy tối cao vô hình đó cả. Ðảng Cộng
Sản đúng là một thứ quỷ thần vô danh vô tướng.
Ví thử có một ông tổng bí thư cộng sản quyết tâm muốn
bài trừ tham nhũng, liệu ông hay bà ta có khả năng làm hay
không? Trong cuốn tiểu thuyết Thiên Nộ (Cơn giận của Trời)
của Trần Phong, kể chuyện guồng máy tham nhũng tại thành phố
Bắc Kinh, một nhân vật nói: "Hoàng đế nhà Minh, Minh Thái
tổ, bắt được quan lại tham nhũng thì đem lột da rồi trưng
bày bộ da cho các quan chức coi mà sợ, đừng tham nhũng nữa".
Nhưng anh ta, một cán bộ trong sạch trong guồng máy, nhận xét:
"Biện pháp đó không ăn thua gì cả. Tại sao? Vì cả hệ
thống cai trị sinh ra tham nhũng. Mà điều quan trọng nhất là:
Không có một hệ thống kiểm tra nào của dân, độc lập với
nhà nước để theo dõi". Kết luận: "Chu Nguyên Chương chỉ
thi hành các biện pháp chắp vá để chống tham nhũng!" Ngay
cả việc lột da các quan ăn hối lộ cũng chỉ là chắp vá!
"Muốn thành công chúng ta phải có cách nhìn toàn bộ", cuốn
tiểu thuyết khuyến cáo!
Cách nhìn toàn bộ nào? Phải thay đổi toàn thể hệ thống,
nghĩa là phải bãi bỏ tình trạng chuyên chế độc tài của
một đảng! Chính cái đảng cầm quyền tuyệt đối, trên đầu
không có ai, chính nó là nguồn gốc sinh ra tham nhũng. Dù có thay
thế cái đảng đó bằng một đảng khác, dùng toàn những bộ
mặt mới, con người mới, nhưng nếu vẫn giữ cơ chế độc
quyền và quyền hành tuyệt đối, thì vẫn hỏng. Cơ chế vẫn
như cũ, thì làm gì cũng vẫn chỉ là biện pháp chắp vá mà
thôi! Chính cơ cấu độc quyền chuyên chế đẻ ra nạn tham
nhũng, chứ không phải vì có những con người xấu mà sinh ra
tham nhũng. Quyền hành sinh nhũng lạm, quyền hành tuyệt đối
thì nhũng lạm tuyệt đối.
Chúng ta sống sau cụ Phan 100 năm, hiểu rõ hơn về xã hội cũng
như guồng máy chính trị của loài người, cho nên biết những
lời khuyến cáo đạo đức rất quý báu nhưng không đủ. Phải
tìm trị căn nguyên của bệnh tham nhũng và hối lộ do các
định chế chính trị sinh ra. Chuyên chính là nguồn gốc của
tham nhũng, vì nó trao quyền hành tuyệt đối vào tay một nhóm
người không chịu trách nhiệm với ai cả. Năm 1958, ngày 28
tháng 1, ông Hồ Chí Minh nói chuyện với các "học sinh"
Trường Công An Trung Ương, ông hỏi họ, "Các cô các chú có
muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội hay không?" Và ông nhắc đi
nhắc lại một khẩu hiệu rất nhiều lần, "Dân Chủ và
Chuyên Chính đi đôi với nhau. Muốn dân chủ thật sự phải
chuyên chính thật sự... Có chuyên chính thật sự, có dân chủ
thật sự thì mới tiến lên chủ nghĩa xã hội được..."
(Hồ Chí Minh Toàn Tập, tập 9, trang 29).
Ðó là chủ nghĩa Lê Nin. Muốn chống tham nhũng có hiệu quả,
phải gột rửa tư tưởng Lê Nin Nít đó trước hết. Chỉ khi
nào trong cơ cấu chính trị quốc gia có phân quyền, có các cơ
quan quyền lực ngang hàng để cân bằng và kiểm soát lẫn nhau,
chúng ta mới hy vọng bắt đầu chống tham nhũng. Khi nào người
dân được tự do nói, tự do hội họp, tự do bầu cử và ứng
cử, thì mới thiết lập được các định chế phân quyền.
Nếu chưa có các điều kiện đó, nói gì cũng chỉ là nói xạo
mà thôi.
Nghe nói xạo mãi, người dân khinh bỉ bọn cầm quyền. Nhưng
chính người dân cũng bị tác hại: Nghe nói dối quen, người ta
mất cả khái niệm về danh dự, về liêm sỉ. Ngày xưa Phan
Bội Châu khuyên dân tộc Việt Nam phải bài trừ tham nhũng để
người dân phục hồi đức liêm sỉ. Một thế kỷ sau, điều
này còn khẩn cấp hơn thời cụ Phan viết Lưu Cầu Huyết Lệ
Tân Thư gấp trăm, gấp ngàn lần!
Ngô Nhân Dụng
Nguồn: báo Người Việt, ngày 11/03/2010
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4404), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét