<em>- Bây giờ thì chúng ta chuyển sang chủ đề chính của cuốn
sách mới nhất của ông về mối quan hệ giữa marketing và nền
dân chủ. Xin ông cho biết, đâu là điểm tương đồng giữa
dân chủ và marketing?</em>
<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Thể chế dân chủ chính
là tạo một thị trường cạnh tranh tự do và minh bạch cho các
chính trị gia, để thỏa mã nhu cầu của những khách hàng
(chính là các công dân).<img class="quoright" src="/misc/quoright.png"/>
<br class="quoteclear"></div></div>
Khi nói về quá trình bầu cử dân chủ, nó bao gồm một loạt
các yếu tố mà tôi vừa nêu trên. Đó là cốt lõi của
marketing: thông tin, lựa chọn, trao đổi và tiêu thụ và lôi
kéo. Tôi sẽ giải thích rõ hơn về điều này. Marketing dân
chủ về mặt chính trị đòi hỏi việc thông tin tới cử tri.
Từ đó, cử tri có thể có thông tin trước khi tới địa
điểm bỏ phiếu và đưa ra lựa chọn. Tại đây, họ sẽ phải
đối mặt với việc đưa ra lựa chọn. Họ 'trả giá' cho việc
bầu cử. Đổi lại, họ sẽ có được một vài lời hứa từ
những người mà họ đã bầu cử. Hầu hết là những lời
hứa này ít khi trở thành hiện thực. Và gần như là, việc
thực hiện lời hứa này còn không hiệu quả bằng việc sản
xuất ra hàng hóa.
Và còn một điểm tương đồng nữa giữa quá trình trao đổi
trong một nền dân chủ và quá trình trao đổi trong một siêu
thị. Thực tế thì tại một siêu thị, hàng hóa được bán ra
còn dân chủ hơn nhiều so với trong môi trường chính trị.
Một trong những lý do để giải thích điều này chính là, khi
bạn bán một loại mặt hàng, người tiêu dùng bầu chọn với
tư cách là người trả giá mỗi ngày tại siêu thị vì có thể
họ cần tới sản phẩm đó. Còn với dân chủ trong lĩnh vực
chính trị, bạn chỉ được bầu cử một lần cho mỗi kỳ
hạn - có thể là 4 năm, 5 năm hoặc 6 năm - tùy thuộc vào quốc
gia mà bạn nói tới. Khi mà việc bầu chọn đạt được kết
quả, thì bạn không chỉ trả giá cho mỗi lần mua hàng vừa
rồi mà bạn còn phải chung sống với hệ quả của chọn lựa
đó.
Vậy nên, khi bạn mua hàng trong siêu thị, bạn có thể mua bất
cứ những gì mà bạn muốn. Thậm chí, ngay cả khi nhãn hiệu
mà bạn vừa mua chỉ chiếm có 10% thị phần của loại sản
phẩm đó thì cũng không có nghĩa là bạn phải mua hàng của
nhãn hiệu chiếm tới 90% thị phần còn lại. Nhưng trong lĩnh
vực chính trị, bạn bầu cử cho ứng viên thua cuộc, thì bạn
không thể sử dụng "sản phẩm" của bạn, mà phải xài "sản
phẩm" mà số đông đã chọn. Đó chính là sự khác biệt lớn
nhất giữa hai thị trường - kinh doanh và chính trị.
<em>- Theo ông, đâu là những sự khác biệt giữa dân chủ và
marketing?</em>
Tôi nghĩ là sự khác biệt lớn nhất đó chính là hầu hết
mọi nền dân chủ đều là dân chủ có tính chất đại diện.
Trong nghiên cứu của chúng tôi, đối với những người sử
dụng internet bầu chọn cho ai đó là người lãnh đạo trong
ngày hôm nay và giả sử ngay lúc này, chúng ta có dân chủ trực
tiếp thông qua internet thì cũng không thể đòi hỏi mọi người
thực hiện lập pháp trước thượng viện và hạ viện mỗi
ngày. Chúng ta ủy quyền cho những người đại diện mà chúng
ta đã bầu chọn. Số đông đã lựa chọn họ làm đại diện
trong nhiệm kỳ với khoảng thời gian là 4 năm hoặc 6 năm. Và
sau đó họ sẽ giữ vị trí đó để tái cử. Như vậy, bản
chất về tính đại diện của nền dân chủ chính là điểm
khác biệt cơ bản giữa thị trường thương mại và môi
trường chính trị.
Nhưng điều thú vị là, dù thế nào thì internet và bỏ phiếu
trực truyến sẽ có vai trò lớn hơn và không rõ là mọi
người có đòi hỏi nó đóng vai trò lớn hơn nữa hay không
trong khía cạnh lập pháp.
Sự khác biệt lớn tiếp theo đó là môi trường chính trị thì
khắc nghiệt hơn và gay cấn hơn vì đó là một hệ thống mà
người chiến thắng sẽ đạt được tất cả vào ngày bầu
cử duy nhất. Lấy ví dụ là CocaCola và Pepsi, hai đối thủ này
phải cạnh tranh với nhau trực diện mỗi ngày trong siêu thị,
họ phải học cách cùng-tồn-tại. Và nếu như Pepsi cố tình
hạ thấp đối thủ hoặc tấn công CocaCola một cách dữ dội
thì cũng chẳng có tác dụng gì. Bởi vì trong những tuần tiếp
sau đó, CocaCola có thể làm điều tương tự lại với Pepsi.
Nhưng khi các bạn tham dự vào ngày bầu cử, tất cả sẽ trở
thành đánh cược - tùy thuộc vào thị phần của người tiêu
dùng là gì, vào cuối ngày bầu cử và kết quả thể hiện
một thị phần duy nhất của cử tri trong một ngày của mỗi
nhiệm kỳ 4 năm. Như vậy, đó là một thệ thống có sức ép
vô cùng lớn và nó khiến cho các chính trị gia liều mạng chỉ
trích lẫn nhau, quy kết lẫn nhau, dùng những thủ đoạn bẩn
thỉu với nhau nhằm giành phần thắng. Nhưng điều này lại
không thể xảy ra trong thị trường thương mại trong bối cảnh
tương tự.
<h2>Makerting vì Dân chủ</h2>
<em>- Ông có viết rằng: marketing có thể giúp cho các nền dân
chủ phụng sự công dân và lợi ích của công chúng một cách
tốt hơn. Ông có thể lý giải vì sao?</em>
Có hai lý do. Thứ nhất, tôi nghĩ rằng nếu như các chính trị
gia có thể hiểu hết nội hàm của marketing thì họ có thể
làm sáng tỏ các quan điểm của họ, làm sáng tỏ lập trường
chính sách của họ. Và khi mà các chính trị gia có thể truyền
thông tới người dân tốt hơn - rằng họ có thể đấu tranh
vì điều gì hoặc họ có thể làm được gì, thì đó hoàn
toàn là nghệ thuật marketing. Điều này buộc bạn phải thông
tỏ hơn về những quan điểm cá nhân nào của bạn có thể có
giá trị đối với công chúng mục tiêu.
Và khi có ứng viên được lựa chọn, nếu họ có độ nhạy
cảm marketing tốt hơn thì họ sẽ luôn lắng nghe tiếng nói
của người dân - tất nhiên là không nhất thiết phải hành
động ngay lập tức, nhưng phải luôn luôn lắng nghe để thấu
hiểu xem người dân đang nghĩ gì. Việc làm này không khác với
công việc của các nhà marketing trong lĩnh vực thương mại.
<em>- Theo ông, làm thế nào để những quốc gia nhỏ và đang
phát triển như Việt Nam có thể áp dụng các nguyên tắc của
marketing trong việc xây dựng nền dân chủ cho người dân?</em>
Có hai câu trả lời cho câu hỏi này. Thứ nhất, tất cả các
quốc gia đều cạnh tranh với nhau trên vũ đài thế giới vì
các khoản đầu tư trực tiếp, du lịch quốc tế và trong một
số trường hợp thì họ muốn mời gọi các du học sinh tới
học tập và nghiên cứu; trong các trường hợp khác thì đó là
về xuất khẩu... Như vậy, hầu hết các quốc gia đều phải
cạnh tranh với nhau mỗi ngày trong rất rất nhiều lĩnh vực,
khuôn khổ khác nhau. Sẽ rất hữu ích nếu như một quốc gia
có được một hình ảnh đặc trưng và công chúng biết đến
họ vì điều gì, cũng như những gì mà quốc gia đó ủng hộ -
nhất là khi những điều này được những người có khả năng
dẫn dắt dư luận thế giới ghi nhận.
Với việc hơn 200 quốc gia đang phải cạnh tranh với nhau để
thu hút sự chú ý của công chúng, thì điều rất quan trọng là
phải làm càng sáng tỏ càng tốt về những gì mà Việt Nam
ủng hộ và Việt Nam muốn trở thành cái gì.
<h2>Makerting để tận dụng ngoại lực và thúc đẩy nội lực
của quốc gia</h2>
<em>- Ông cũng nói rằng các quốc gia cũng có thể sử dụng
marketing để thúc đẩy cho các lợi ích quốc gia? Ông có thể
đưa ra ví dụ cụ thể về quốc gia nào đã sử dụng marketing
thành công để cải thiện hình ảnh của đất nước mình?</em>
Ngay lúc này tôi có thể đưa ra một ví dụ rất tiêu biểu đó
là Tây Ban Nha với kỳ Thế vận hội Olympics vào năm 1992 ở
Barcelona. Trước năm 1992, Tây Ban Nha là một nước nghèo và
nhiều người vẫn chưa quên chế độ độc tài trước đó
tại quốc gia này khi Tướng Franko nắm quyền chỉ huy trong
nhiều năm trời. Đó là một đất nước lạc hậu ở Nam Âu.
Chính phủ và người dân Tây Ban Nha đã tận dụng triệt để
quyền đăng cai Olympics tại Barcelona để tái định vị đất
nước này trong nhận thức của công chúng thế giới. Và như
hiện nay, các quốc gia Nam Âu vẫn cạnh tranh với các quốc gia
Tây Âu.
Tôi nghĩ rằng đó là một ví dụ rất điển hình và đặc
biệt là nó cho thấy một sự kiện trọng đại không chỉ vô
cùng hữu ích đối với diện mạo của một đất nước mà nó
còn rất có tác dụng trong việc thúc đẩy nội lực bên trong
mỗi quốc gia để sẵn sàng làm chủ một sự kiện quốc tế -
có thể là kỳ Thế vận hội, hoặc ví dụ như việc Nam Phi
đăng cai Cúp bóng đá quốc tế trong năm nay. Hơn nữa, các sự
kiện thể thao toàn cầu có tầm cỡ trọng đại như vậy có
vai trò như động lực thúc đẩy việc tăng tốc của quốc gia
đó nhanh hơn so với trong hoàn cảnh thông thường.
<h2>Makerting: "vấn đề" của con dao hai lưỡi</h2>
<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Đảng và Nhà nước ta
vẫn thường xuyên thực hiện chiến dịch marketing công trạng
của mình trước dân. Có điều chiến dịch marketing này không
dựa trên sự trung thực...<img class="quoright"
src="/misc/quoright.png"/> <br class="quoteclear"></div><div
class="quoteauthor">» Tác giả đoạn trích</div></div>
<em>- Ông vừa nói về những khía cạnh tích cực trong việc sử
dụng marketing trong tiến trình dân chủ. Nhưng cũng trong cuốn
sách của mình, ông viết rằng đưa marketing vào tiến trình dân
chủ trong lĩnh vực chính trị cũng là một vấn đề còn phải
bàn cãi. Ông có thể giải thích thêm về điều này?</em>
Marketing cũng giống như một bộ đồ nghề, có thể được sử
dụng cho những mục đích tốt cũng như cả mục đích xấu. 99%
marketing được sử dụng cho mục đích tốt. Nhưng cũng như là
khẩu súng vậy. Một khẩu súng có thể được sử dụng cho
hành vi bạo lực nhưng đó không phải là do bản thân khẩu
súng đó, mà là do chính người sử dụng súng. Đó chính là
vấn đề.
Vậy thì, tôi nghĩ rằng chúng ta có nhiều ví dụ điển hình
mà trong đó marketing đã và đang bị lạm dụng, và thể hiện
ngay trước mắt của người tiêu dùng là chủ nghĩa hình thức
đang thắng thế. Tất nhiên những điều này không nằm trong
khuôn khổ pháp luật và phải bị xử phạt, chỉnh đốn ở
những nơi mà nền dân chủ là sự trung thực trong những quảng
cáo và đảm bảo tính công bằng cho sản phẩm... Tôi nghĩ
rằng nơi có dân chủ nhất đó là nơi quy định khuôn khổ và
giới hạn ở những cấp độ nhất định sao cho marketing không
thể bị lạm dụng cho những mục đích có hại.
<em>- Như vậy, các chính trị gia cũng có thể lợi dụng
marketing cho mục đích cá nhân của họ?</em>
Tất nhiên rồi.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4447), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét