Dương Phú Hiệp - Nếu ai cũng sợ bị “chụp mũ”

"Nếu ai cũng sợ bị "chụp mũ", nếu chỉ có một trung tâm
độc quyền phát ra chân lý, nếu cấp dưới chưa có thói quen
dám tranh luận với cấp trên, không dám suy nghĩ bằng cái đầu
của mình vì còn sợ "mất đầu" thì tình trạng lạc hậu về
nhận thức lý luận ở nước ta còn kéo dài" - ý kiến của
GS.TS Dương Phú Hiệp, nguyên Phó Viện trưởng Viện Triết
học, nguyên Tổng thư ký Hội đồng lý luận Trung ương.

<h2>Tranh luận sòng phẳng</h2>

<em>Cá nhân ông từng là người tham gia soạn thảo một số văn
kiện Đại hội Đảng, ông có ưu tư gì để công tác xây
dựng, lấy ý kiến của người dân đạt hiệu quả ngày càng
cao hơn?</em>

- GS. TS Dương Phú Hiệp: Bắt đầu từ Đại hội VI, các văn
kiện đã được đưa ra để lấy ý kiến nhân dân, việc làm
này là rất cần thiết và rất đáng hoan nghênh nhưng theo tôi
nên có cách xử lý đổi mới vì nếu nó chỉ dừng lại ở
tính hình thức, tính tuyên truyền thì không có nhiều ý nghĩa
thực chất.

Người chuẩn bị văn kiện ĐH khi đã đưa ra hỏi ý kiến thì
phải biết lắng nghe, thực sự cầu thị. Hỏi ý kiến ở đây
là hỏi thật, nghe là nghe thật và phải tổ chức công việc
tiếp nhận, phản hồi rõ ràng và cần một không khí tranh
luận sòng phẳng.

Cứ theo tiêu chuẩn lớn nhất là "ích nước lợi dân". Vấn
đề gì lớn tiếp thu thì nói rõ ra, cái này chúng tôi xin tiếp
nhận để đưa vào, hoặc cái này thì tiếp thu nhưng xin để
nhiệm kỳ sau hoặc nếu không tiếp nhận thì vì sao.

Ban soạn thảo phải phân công người đọc và nên có trả lời
đăng rộng rãi trên báo chí chứ không phải từng người.
Điều đó sẽ chứng tỏ rằng Đảng có trách nhiệm với
những người đóng góp ý kiến, từ đó củng cố thêm lòng tin
của người ta, lần sau người ta hăng hái đóng góp tốt hơn.

Nếu nhiều ý kiến được gửi lên mà không có sự phản hồi
thì đó là một sự mất lịch sự, làm mất niềm tin của
những người có thiện chí đóng góp.

<div class="boxright300"><img
src="http://www.tuanvietnam.net/assets/images/GS-Hiep.jpg" /><div
class="textholder">Ông Dương Phú Hiệp. Ảnh: Thanh Nga</div></div>
Ngoài ra, ban soạn thảo cần nghiên cứu xác định được
những vấn đề lớn của mỗi kỳ ĐH để đưa ra tranh luận,
mỗi ĐH nên tập trung bàn một vài vấn đề lớn mà nếu gỡ
được cái này là gỡ được nhiều cái khác.

Chúng ta không nên bàn quá nhiều, mất quá nhiều thời gian cho
những vấn đề còn lý luận xa xôi. Thay vào đó, việc lựa
chọn vấn đề của mỗi ĐH nên sát với thực tế hơn, phải
xuất phát từ thực tế chứ không phải xuất phát từ lý
luận, mà như vậy thì nhân dân cũng dễ góp ý.

Ví dụ như ĐH X, chúng ta tập trung tranh luận đảng viên có
được làm kinh tế tư nhân không. Phải tranh luận cho ra nhẽ
để đưa ra được quyết định cuối cùng. Như thế mới có
hiệu quả và đem lại những lợi ích to lớn.

<h2>Cầu thị</h2>

<em>Ý của ông là rất cần những người có trách nhiệm lắng
nghe thực sự cầu thị, chân thành?</em>

Sự thành thực rất quan trọng, như nguyên Tổng Bí thư Lê Khả
Phiêu khi đương chức có lần xuống nói chuyện ở Viện Khoa
học Xã hội, đã nói một câu rất chân thành: "<em>Trong ĐH VIII
có một câu là, nhận thức của chúng ta về CNXH và con đường
đi lên CNXH ngày càng sáng rõ ra, nhưng riêng tôi vẫn chưa thấy
rõ lắm</em>".

Câu nói đó phần nào cho thấy sự thành thực, thẳng thắn và
cầu thị của ông. Vì vậy, chúng tôi cũng không ngần ngại gì
trong việc đóng góp ý kiến của mình.

Nghĩa là khi mình muốn nghe góp ý thì phải chấp nhận có
người nói dễ nghe, người nói khó nghe. Phát biểu trái với
lãnh đạo, trái với nghị quyết chưa chắc đã sai. Ông là
lãnh đạo, tôi nói trái với ông rồi ông bảo tôi sai, thế
thì độc quyền chân lý à?

<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Lối tư duy không tin nhân
dân, không dám nói thẳng, nói thật những khó khăn thiếu sót
và sai lầm của Đảng trước nhân dân đã trở thành cách suy
nghĩ lỗi thời. [lỗi thời với thế giới, chứ ở Việt Nam
vẫn vậy à...]]<img class="quoright" src="/misc/quoright.png"/> <br
class="quoteclear"></div></div>
Sai hay đúng thì thực tiễn sẽ trả lời vì thực tiễn là
tiêu chuẩn của chân lý, là điểm xuất phát, đồng thời cũng
là điểm cuối cùng để kiểm nghiệm chân lý.

<em>Ông từng là thành viên nhóm tư vấn của cố Tổng Bí thư
Trường Chinh trong quá trình chuẩn bị cho Đại hội VI, chắc
ông cũng có nhiều kỷ niệm đáng nhớ?</em>

Hồi tôi ở trong nhóm tư vấn của cố TBT Trường Chinh thì anh
em cũng đóng góp ý kiến một cách rất thẳng thắn. Ông
Trường Chinh mặc dù là cán bộ cao cấp như thế nhưng rất
biết lắng nghe các ý kiến từ các nhà khoa học, đặc biệt
là các ý kiến trái chiều.

Một người chân thành muốn nghe thì mình cũng chân thành phát
biểu mà không e ngại gì cả. Ai cũng có thể đúng, có thể sai
nhưng đã tham khảo ý kiến người ta thì sai đúng gì cũng
phải nghe đã, còn quyết định cuối cùng lại là chuyện khác.

Tôi nhớ một buổi chiều đồng chí Trường Chinh nói hôm nay
tôi hỏi các đồng chí một câu thôi, các đồng chí trả lời
không cần lập luận nhiều: Bao giờ kết thúc chặng đường
đầu tiên và bao giờ kết thúc thời kỳ quá độ ở Việt Nam?

Mỗi người đưa những mốc thời gian khác nhau, đến lượt
tôi thì tôi trả lời là không biết vì lý lẽ của tôi là
phải xem đường lối của Đảng như thế nào đã, chứ nếu
như hiện nay thì có thể dẫm chân tại chỗ hoặc có thể bị
lùi lại thêm nữa.

Hồi bấy giờ có nhiều ý kiến khác nhau lắm. Ý kiến khó
nhất là đánh giá đường lối của ĐH IV, ĐH V tiếp tục
đường lối đó, bây giờ ĐH VI phải xử lý thế nào.

Đường lối đại hội của Đảng ta vẫn luôn luôn nói là
đúng nhưng thực tế lại dẫn đất nước vào khủng hoảng là
vì sao?

Một luồng ý kiến giải thích rằng đường lối đúng nhưng
nhận thức chưa đúng. Người Việt Nam cũng thông minh, nói như
vậy thì ở Việt Nam này ai nhận thức đúng? Người soạn
thảo ra đường lối phải có trách nhiệm làm cho người khác
hiểu đúng đường lối chứ!

Luồng ý kiến thứ hai thì bảo đường lối đúng nhưng chưa
cụ thể hóa thành những chính sách đi vào cuộc sống. Thế
thì các Hội nghị BCH Trung ương Đảng hàng năm họp mấy lần
nếu không cụ thể hóa đường lối trong khóa ấy thì làm gì?

Luồng ý kiến thứ ba lại lý luận là đường lối đúng,
chính sách đúng, cụ thể hóa đúng nhưng việc tổ chức thực
hiện kém. Tôi bảo, nếu cái gì nó hay, đúng với tâm lý của
quần chúng thì cứ vạch ra là người ta tự động theo. Giống
như bài hát mà hay thì chinh phục người nghe nhanh lắm, chẳng
cần phải dạy, chỉ cần nghe một vài lần người ta cũng
thuộc, không hay thì anh cứ cò cưa mãi trên đài cũng chả vào
gì cả.

<h2>Tranh luận với cấp trên</h2>

<em>Từng giữ cương vị Tổng thư ký Hội đồng Lý luận Trung
ương, ông nghĩ sao về những đòi hỏi mới của công tác
nghiên cứu lý luận ngày hôm nay?</em>

Tôi nhớ lúc Hội đồng Lý luận Trung ương khi thảo luận dự
thảo Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về công tác tư tưởng
và công tác lý luận, tôi có bảo là hai cái này không nên
nhập làm một.

Công tác tư tưởng hay tuyên huấn là phải tuyên truyền đúng
như nghị quyết đã nói, không được nói trái, còn công tác
lý luận thì có chức năng khác. Nó cho phép nói khác, nói trái
chiều thì mới mong đi tìm cái mới, đi tìm chân lý được.

Ở nước ta, do chưa có truyền thống dân chủ, chưa có thói
quen tranh luận, nhất là tranh luận với cấp trên, thì việc
mở rộng bầu không khí dân chủ trong xã hội, nhất là trong
sinh hoạt đảng, trong nghiên cứu khoa học là một trong những
điều kiện để khắc phục tình trạng lạc hậu về nhận
thức lý luận.

<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Chúng ta cần tạo ra bầu
không khí dân chủ trong nghiên cứu khoa học, cho phép các nhà
khoa học có quyền nói và viết những suy nghĩ của mình. Nếu
không cho người ta nói trái với ý của mình thì chẳng bao giờ
có tiến bộ trong lý luận, khoa học được cả.<img
class="quoright" src="/misc/quoright.png"/> <br
class="quoteclear"></div></div>Nếu quan liêu hóa công tác nghiên cứu
lý luận, nếu ai cũng sợ bị "chụp mũ", nếu chỉ có độc
thoại, không có đối thoại, nếu chỉ có một trung tâm độc
quyền phát ra chân lý, nếu cấp dưới chưa có thói quen dám
tranh luận với cấp trên, chỉ thụ động "gọi dạ, bảo
vâng", không dám suy nghĩ bằng cái đầu của mình vì còn sợ
"mất đầu" thì tình trạng lạc hậu về nhận thức lý luận
còn kéo dài.

Chúng ta cần tạo ra bầu không khí dân chủ trong nghiên cứu
khoa học, cho phép các nhà khoa học có quyền nói và viết
những suy nghĩ của mình. Nếu không cho người ta nói trái với
ý của mình thì chẳng bao giờ có tiến bộ trong lý luận, khoa
học.

Trong Báo cáo Chính trị tại ĐH VI của Đảng, tư duy biện
chứng duy vật đã được thể hiện trong việc đánh giá tình
hình bằng cách "nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự
thật, nói rõ sự thật".

Còn lối tư duy không tin nhân dân, không dám nói thẳng, nói
thật những khó khăn thiếu sót và sai lầm của Đảng trước
nhân dân đã trở thành cách suy nghĩ lỗi thời.

Trong một thời kỳ dài đã từng tồn tại lối tư duy lạ
lùng: chỉ nói đến những mâu thuẫn trong chủ nghĩa tư bản,
còn trong chủ nghĩa xã hội thì hình như không có mâu thuẫn.
Tư duy mới là tư duy dám nói đến những mâu thuẫn hiện thực
trong chủ nghĩa xã hội và tìm cách giải quyết đúng đắn các
mâu thuẫn đó, không e ngại, che giấu mâu thuẫn.

Tuy nhiên, tôi thấy rằng trong những năm qua, chúng ta không
những chậm phát hiện mâu thuẫn mà còn chậm giải quyết mâu
thuẫn. Đổi mới tư duy chính là phải khắc phục tình trạng
đó.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4330), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!