Phạm Quang Tuấn - Cờ vàng sọc đỏ có từ thời vua Thành Thái?

<center><div class="leftalign"><img
src="http://www.danluan.org/files/u23/dieu-cay-.jpg" width="512" height="324"
alt="dieu-cay-.jpg" /></div></center>

<em><center>Hình ảnh blogger Điếu Cày Nguyễn Văn Hải trong buổi
hội luận gây nhiều tranh cãi</center></em>


Nhân vụ Điếu Cày Nguyễn Văn Hải bị trục xuất, những tranh
luận, chụp mũ, quấn cổ (!) liên quan đến cờ vàng cờ đỏ
lại sôi sục trong cộng đồng. Giới "cờ vàng" hay nói rằng
cờ vàng ba sọc được dùng làm quốc kỳ từ thời Thành Thái
(1889-1907). "Thông tin" này có khi được nhắc lại bởi giới
"cờ đỏ" hay "lưng chừng" như các ông Đào Tiến Thi, Lê Diễn
Đức và ngay Điếu Cày. ("lưng chừng" xin hiểu là những
người không coi lá cờ là đường phân chia dân tộc, dù cá
nhân họ có thể có cảm tình hơn với cờ vàng hay cờ đỏ.)

Đối với những người đã lớn lên dưới lá cờ vàng ba sọc
như tôi thì đây là một tin đáng kinh ngạc, vì suốt thời đi
học và suốt thời kỳ tồn tại của VNCH (nghĩa là cho tới
1975) không có thông tin nào về sự hiện hữu của cờ vàng ba
sọc đỏ trong triều Nguyễn. Theo giáo sư Nguyễn Ngọc Huy [1],
trước Đệ Nhị Thế Chiến nước ta không có quốc kỳ, chỉ
có cờ riêng của vua, dùng khi vua xuất hiện. Trong Đệ Nhị
Thế Chiến, vua Bảo Đại ấn định quốc kỳ đầu tiên, cờ
Long Tinh nền vàng với một sọc đỏ bề ngang bằng 1/3 lá cờ.
Lá cờ này cũng chỉ áp dụng ở Bắc và trung Kỳ, vì Nam Kỳ
hãy còn là đất của Pháp và dùng cờ Pháp. Năm 1948 họa sĩ
Lê Văn Đệ vẽ kiểu cờ vàng ba sọc đỏ và đệ trình quốc
trưởng Bảo Đại để làm quốc kỳ cho Quốc Gia Việt Nam. Tuy
nhiên theo ông Tôn Thất Bình [2] thì họa sĩ Tôn Thất Sa mới
là tác giả lá cờ ba sọc.

Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy là một học giả nghiêm túc, đã từng
nắm nhiều chức vụ giáo dục và chính trị quan trọng thời
VNCH, và cũng là một người chống cộng, tranh đấu cho nhân
quyền nổi tiếng, triệt để ủng hộ cờ vàng ba sọc. Nếu
quả cờ vàng ba sọc có từ thời Thành Thái thì hẳn ông đã
biết, và chính quyền miền Nam đã phổ biến rộng rãi để
chứng tỏ rằng cờ của mình có truyền thống lịch sử và tư
cách chính thống hơn cờ của kẻ địch miền Bắc. Trong sách
giáo khoa của miền Nam, Thành Thái luôn luôn được tuyên dương
là một ông vua yêu nước chống Pháp, ngang vai với Hàm Nghi, Duy
Tân, thì còn gì hãnh diện hơn là thừa hưởng lá cờ của
ngài?

Thực ra, tin cờ vàng ba sọc có từ thời Thành Thái chỉ mới
xuất hiện khoảng mười năm gần đây trên mạng. Sớm nhất
trong tiếng Việt có lẽ là bài "Quốc Kỳ Việt Nam: Nguồn Gốc
và Lẽ Chính Thống" của Nguyễn Đình Sài [3]. Tác giả là một
đảng viên cao cấp của đảng Việt Tân (nay đã rời bỏ
đảng) và bài được đăng trên trang mạng của đảng Việt
Tân tháng 9/2004. Nói về lá cờ của vua Thành Thái, ông Nguyễn
Đình Sài dẫn chứng từ trang mạng Worldstatesmen của Ben Cahoon
[4].

Một trang mạng hay bất cứ tài liệu nào khác không thể coi là
dẫn chứng đáng tin cậy, trừ phi có ghi xuất xứ của thông
tin và xuất xứ này có thể kiểm chứng được. Trang mạng
của Ben Cahoon không ghi xuất xứ thông tin này. Nguyễn Đình Sài
biện minh (hay ngụy biện) rằng đây là một "phát kiến
(innovation)" về lịch sử (xem phụ lục) và phân biệt "phát
kiến" với "phát minh" hay "bịa đặt"!

Khi tôi viết thư hỏi chủ trang mạng Worldstatesmen thì ông này
trả lời như sau (xem toàn bản ở phụ lục): "There is much
confusion and contradictory information about early flags of Vietnam.
However, I do not have detailed record on every national flag on my
[webpage?]" (Có nhiều nguồn tin lộn xộn, trái ngược nhau về
lá cờ đầu của Việt Nam. Tuy nhiên, <em>tôi không có chi tiết
về mỗi lá cờ quốc gia trên trang web của tôi</em>.) Thậm chí,
Cahoon còn viết: "I wish they would remove that line as I do not have any
extensive collections on Vietnamese flags" (Tôi ước rằng họ [trang
mạng Việt Nam] bỏ cái dòng chữ đó đi, vì <em>tôi không có
bộ sưu tập rộng rãi nào về lá cờ Việt Nam</em>). "Dòng chữ
đó" tức là dòng chữ dẫn chứng trang mạng của Ben Cahoon về
lá cờ ba sọc của Thành Thái.

Tuy tự nhận là không có bằng chứng cụ thể, không có nhiều
tài liệu, và không muốn bị viện dẫn làm bằng chứng, nhưng
Ben Cahoon dường như vẫn có "cảm tình" với thông tin (hay tin
vịt) này, và ông biện hộ nó bằng một bản dịch [5] bài
của... Nguyễn Đình Sài đã nói ở trên. Tức là Nguyễn Đình
Sài dẫn Ben Cahoon và Ben Cahoon dẫn Nguyễn Đình Sài. Trong
tiếng Anh gọi cái này là circular reference, dẫn chứng luẩn
quẩn, dĩ nhiên là theo logic không thể chấp nhận được. Không
thể loại trừ khả năng là chính Nguyễn Đình Sài hay những
đồng chí của ông trong đảng Việt Tân đã "mớm" cho Ben Cahoon
mẩu tin về lá cờ Thành Thái. Tuy không có bằng chứng xác
thực, tin này đã lan tràn trên mạng, và thậm chí lọt vào
luận án tiến sĩ của một sinh viên gốc Việt ở University of
California San Diego. Đương nhiên, có nguy cơ là tin đó sẽ lan
truyền trong giới nghiên cứu ngoại quốc không đọc được
tiếng Việt.

Để kiểm chứng thông tin, tôi đã tìm rất nhiều hình ảnh
trên mạng và trong sách báo, nhưng không thấy cờ vàng ba sọc
nào trước 1948. Ngược lại, có hai bức vẽ từ thời Thành
Thái có lá cờ Việt Nam:

1. Bức tranh sơn dầu "Les Mandarins et les Autorites Françaises
Attendant L'Arrivee de l'Empereur Thanh Thai" (Quan lại Việt và quan
chức Pháp đang đợi vua Thành Thái), của Tran D. Trong (1903) [6]
(Phụ lục). Bức tranh này cho thấy những lá cờ Pháp và cờ
vàng, trên một lá cờ vàng có viết hai chữ hán "đại nam",
đây là Đại Nam Kỳ có từ thời trước Thành Thái. Ở một
trang khác [7] có thông tin rằng họa sĩ sống vào thế kỷ 19-20.

2. Bức tranh vua Thành Thái xem voi đấu cọp, in trên tạp chí Le
Petit Journal của Pháp năm 1904 [8] (Phụ lục). Bức hình này cho
thấy một lá cờ Pháp đằng xa, và cạnh đài vua ngồi là một
lá cờ vàng viền đỏ có vài chữ hán mà có lẽ họa sĩ Pháp
chỉ mô phỏng nên không đọc được.

Trong cả hai bức tranh vẽ thời Thành Thái đều không có cờ
vàng ba sọc đỏ. Không có lý do gì để tin rằng cờ Việt Nam
đã đổi thành cờ vàng ba sọc đỏ khi vua Thành Thái lên ngôi.
Không lẽ một hình dạng dễ nhớ như ba sọc đỏ mà họa sĩ
Việt cũng như Pháp không nhớ nổi, phải thay bằng những chữ
hán ngoằn ngoèo?

Vậy có thể kết luận, việc cờ vàng ba sọc đỏ (dù là
quốc kỳ hay hoàng kỳ) có từ thời nhà Nguyễn hay từ thời
Thành Thái có thể coi là một tin vô căn cứ, một sự ngụy
tạo, và không hề có lá quốc kỳ đó trước khi Quốc Gia
Việt Nam được thiết lập năm 1948. Không nên vì nhân danh
đấu tranh cho chính nghĩa mà dùng những ngụy tạo theo kiểu anh
hùng Lê Văn Tám để bảo vệ quan điểm của mình. Làm như
vậy không những vi phạm đạo đức mà còn không chóng thì
chầy sẽ bị "backfire" (tác dụng ngược).

<strong>Phạm Quang Tuấn</strong>

<strong>Tài liệu trích dẫn</strong>

1. Nguyễn Ngọc Huy, Quốc kỳ và quốc ca Việt Nam,
http://www.vietnam.ca/quoc-ky-va-quoc-ca-viet-nam/
2. Tôn Thất Bình, Quốc kỳ Việt Nam,
(http://www.lyhuong.net/uc/index.php/covang/1026-1026
3. Nguyễn Đình Sài, Quốc Kỳ Việt Nam: Nguồn Gốc và Lẽ
Chính Thống, http://viettan.org/Quoc-Ky-Viet-Nam-Nguon-Goc-va-Le.html
4. http://www.worldstatesmen.org/
5. The National Flag of Viet Nam: Its Origin and Legitimacy. Nguyễn Đình
Sài, translated by Vũ Phương Uyên.
http://www.dienhanhvanhoaquocte.org/chao/files/The%20National%20Flag%20of%20VN.pdf
6. http://plateformevn.canalblog.com/archives/2014/06/23/30125576.html
7.
http://www.artprice.com/artist/583093/tran-d--trong/lot/past/1/Painting/8548209/les-mandarins-et-les-autorites-francaises-attendant-l-arrivee-de-l-empereur-thanh-thai
8. Le Petit Journal (1904) http://cent.ans.free.fr/pj1904/pj72509101904b.htm

<strong>PHỤ LỤC 1</strong>

Trích <a
href="http://viettan.org/Quoc-Ky-Viet-Nam-Nguon-Goc-va-Le.html?artsuite=2">bài
của Nguyễn Đình Sài</a> (2004) đăng trên trang của đảng Việt
Tân, chỉ ra và biện minh nguồn tin Ben Cahoon

<center><img src="http://www.danluan.org/files/u23/danluank00006_0.jpg"
width="500" /></center>

<blockquote>Có thể nói Cờ Vàng Ba Sọc Đỏ - gọi tắt là "Cờ
Vàng" - là lá "quốc kỳ" đúng nghĩa đầu tiên của dân tộc
Việt, vì nó hàm chứa nguyện vọng độc lập và thống nhất
của lãnh thổ Việt.

Sự kiến tạo lá quốc kỳ mới ấy có nhiều ý nghĩa vô cùng
quan trọng:

- Thể hiện ý chí đấu tranh, bác bỏ hiệp ước Quý Mùi, "chia
để trị" của thực dân Pháp, đã tao ra tình trạng Nam Kỳ
thuộc địa, Trung Bắc kỳ bảo hộ.

- Xác quyết sự toàn vẹn lãnh thổ của Đại Nam Quốc, ba
miền đều có tư thế chính trị giống nhau và bất khả phân
trong nền tảng màu Vàng của dân tộc Việt ở phương Nam.

- Nêu cao tinh thần "quốc gia dân tộc", bằng cách đoạn tuyệt
với sự liên hệ của chữ Hán, cũng như thoát ly ra khỏi nền
bảo hộ Pháp và triều cống Tàu.

Chính vì các ý nghĩa trên mà lá cờ Vàng còn được mệnh danh
là cờ "Quốc Gia". Như vậy, từ ngữ "quốc gia" có từ cuối
thế kỷ 19, đối nghịch với "thuộc địa", chớ không chỉ
mới có vào bán thế kỷ 20 khi từ ngữ "cộng sản" xuất
hiện.

Lá cờ Quốc Gia đã được tồn tại suốt triều vua Thành
Thái. Năm 1907, vì tánh khí quật cường, không chịu làm một
ông vua bù nhìn và không nghe theo các đề nghị của Pháp, vua
Thành Thái bị Pháp biếm nhục là ông mắc bệnh "điên" và
truất phế ông, rồi đưa ông đi quản thúc ở Vũng Tàu. Con vua
Thành Thái là hoàng tử Vĩnh San được triều đình phò lên
ngôi, lấy hiệu là Duy Tân. Cũng như vua cha, vua Duy Tân tuy còn
nhỏ tuổi mà đã tỏ ra là một người ái quốc can đảm. Vì
thế, lá cờ Quốc Gia vẫn còn tồn tại cho đến khi chính vua
Duy Tân cũng bị bắt vì tội tham gia cuộc kháng chiến chống
Pháp rồi bị đày sang đảo Réunion ở Phi Châu cùng với vua cha
vào năm 1916.

Ghi chú: Dữ kiện là Cờ Vàng hiện hữu từ 1890-1920 được
tìm thấy trên website của World Statemen. Chủ website này là Ben
Cahoon, một chuyên gia Mỹ, tốt nghiệp đại học University of
Connecticut. Muốn biết thêm về ông, xin vào đây:
http://www.worldstatesmen.org/AUTHO...

World Statemen là một website khổng lồ, chứa các lịch sử chính
trị của hầu hết quốc gia trên thế giới, trong đó có VN.
Tài liệu trong website này vô cùng phong phú, khá chính xác về
các phần khác của VN, như các triều vua, các đời quan toàn
quyền Pháp, v.v.., với sự đóng góp của nhiều giáo sư danh
tiếng.

Người viết nghĩ rằng ngoài sự căn cứ vào các tài liệu,
các sử gia còn cần phải cân nhắc, phân tích các sự tường
thuật có khi mâu thuẫn, đối chiếu các biến cố thời sự
để tìm ra các dữ kiện hợp lý nhất, với ý hướng rằng
việc gì cũng có cái nguyên ủy của nó chứ không phải tự
nhiên mà có. Lịch sử VN từ ngàn năm trước được viết bởi
các sử gia thời hiện đại, mỗi người mỗi khác, và cũng
khác với sử ký do người Hoa viết (như bộ Sử Ký Tư Mã
Thiên chẳng hạn). Những sử gia thời sau dùng các sử liệu
của người thời trước cho công trình nghiên cứu của mình,
có khi lại thêm những khám phá mới. Đó là sự phát kiến về
lịch sử vậy. Phát kiến (innovation) là tìm ra sự kiện mới
dựa trên tài liệu cũ, chứ không phải phát minh (invention), hay
bịa đặt sự kiện (fabrication). Các bộ sử của Sử Gia Phạm
Văn Sơn viết gần đây nhất, rất dày, có nhiều chi tiết khá
lý thú và mới lạ, không hề tìm thấy nơi sách khác, có lẽ
đã được viết theo phương pháp "phát kiến" ấy.

Sau khi đối chiếu với các sử sách, bằng vào trí thức và
sự chân thành của Ben Cahoon, người viết không nghĩ tác giả
website đã bịa đặt ra sự kiện Cờ Vàng đã hiện hữu năm
1890-1920, cũng như Cờ Đại Nam bằng chữ Hán xoay 90 độ
nghịch chiều. Hiển nhiên Cahoon đã tìm thấy trong hàng đống
tài liệu hay thư khố Pháp và Mỹ hoặc các đại học, nhưng
lại không trích dẫn rõ ràng tài liệu nào. Riêng cờ chữ Hán
"Đại Nam" thì ông cũng không trích dẫn xuất xứ và diễn tả
là gì (có lẽ vì không hiểu chữ Hán), nên lúc nhìn qua không
ai hiểu được là gì. Về sau, loay hoay xoay chuyển các chữ
Đại và Nam, người viết mới khám phá ra cái thâm ý của
tiền nhân triều Nguyễn.

Trong tinh thần tôn trọng các sách sử và các bài viết của
các bậc trưởng thượng, mới đầu người viết cũng có sự
nghi hoặc về dữ kiện Cờ Vàng hiện hữu từ 1890, vì không
thấy sách Việt sử nào ghi lại chi tiết này. Nhưng về sau thì
người viết thấy dữ kiện ấy rất hữu lý khi đối chiếu
với lịch sử vào thời điểm nước ta mới bị Pháp ép ký
các Hiệp Ước 1883 và 1884, cắt miền Nam cho Pháp làm thuộc
địa. Tiếp theo, Pháp đày ải các vua Thành Thái và Duy Tân, vì
hai vua này chủ trương toàn vẹn lãnh thổ. Các sự kiện này
rất phù hợp với ý nghĩa của Cờ Vàng.

Trên đây là sự đối chiếu và chọn lọc của người viết
để đi đến kết luận là tài liệu của World Statesmen có tính
xác thực và khả tín. Tuy nhiên, nếu độc giả không thỏa mãn
với tài liệu của World Statesmen thì nên trích dẫn tài liệu
phản bác lại.</blockquote>

<strong>PHỤ LỤC 2</strong>

Thư của Ben Cahoon trả lời Phạm Quang Tuấn

From: [email address removed]
Sent: Friday, 30 May 2014 6:53 AM
To: Tuan Pham
Subject: RE: Flags of Vietnam

Greetings Mr. Pham,

Thank you for visiting my website. There have been many questions about the
Flags of Vietnam listed on my site. There is much confusion and
contradictory information about early flags of Vietnam. However, I do not
have detailed record on every national flag on my. I think it is fair to say
that the flag commonly associated with South Vietnam 1948-76 was in use prior
by the Vietnamese. I do think it is an interesting looking flag, that sadly
has taken on all the bad feelings of the east vs. west and communist vs.
capitalist struggles, though this flag pre-dates both. Even the 1945 "Que
Ly" flag is clearly and attempt to "remake" a version of the earlier 1890
flag.

I assume you are contacting because the authors of this document said to do
so:
http://www.dienhanhvanhoaquocte.org/chao/files/The%20National%20Flag%20of%20VN.pdf

I wish they would remove that line as I do not have any extensive collections
on Vietnamese flags.

However, the authors do note that - "Emperor Thanh Thai was able to
understand and sympathize with the people's discontent. Consequently, not
only did he refuse to satisfy the demands of the dominating government, but
also utilized many honest and virtuous talents like Ngo Dinh Kha and Nguyen
Huu Bai, with the hope of restoring and reforming the country. In 1890, the
Emperor passed a decree, changing the flag with Chinese characters to a new
flag. The yellow flag with three red stripes was created and used for the
first time as the national flag."

AND

"The news that the Yellow Flag was drawn by the artist Le Van De, without
mentioning the existence of this flag 50 years earlier was intentional. It
was to protect the well being of Emperor Thanh Thai. For this reason, the
fact that Chief of State Bao Dai chose the Yellow Flag of the French
resistance era as the national flag for the new regime was a brilliant
decision, in accordance with just causes.
In 1955, Premier Ngo Đình Diệm called for a people resolution to
establish the First Republic of Vietnam. Respecting the heroic anti-French
mission of the Yellow Flag, the new congress continued to used the Yellow
Flag as the National Flag. The 1963 coup-d'etat replaced the First Republic
regime with the Second Republic of Vietnam, but the Yellow Flag remained as
the National Flag until the South was invaded by the North in 1975."

I hope more research will be done on this topic by Vietnamese scholars, who
most likely will need access to materials controlled by the current national
government and possibly some in Bibliothèque nationale de France (French
National Library).

Best wishes for your research,

Sincerely,

Ben Cahoon
Editor
www.worldstatesmen.org
and twitter.com/WorldStatesmen

<strong>PHỤ LỤC 3</strong>

Tranh "Les Mandarins et les Autorites Françaises Attendant L'Arrivee de
l'Empereur Thanh Thai" [7]

<img src="http://www.danluan.org/files/u23/thanhthai.jpg" width="600"
height="496" alt="thanhthai.jpg" />


<strong>PHỤ LỤC 4</strong>

Hình và bài về vua Thành Thái xem voi đấu cọp từ báo Le Petit
Journal (9 Oct 1904)

<img src="http://www.danluan.org/files/u23/dauvoi.jpg" width="600"
height="457" alt="dauvoi.jpg" />

LES JEUX DU CIRQUE EN ANNAM

Combat d'un tigre et d'un éléphant

S. M. Thanh-Thai, roi d'Annam, celui que ses sujets appellent l'Empereur du
Sud, est, dit-on, un sportsman passionné. Chauffeur émérite, cavalier
infatigable, constructeur de navires, il a également d'importantes écuries
de courses. Mais tout cela ne lui suffit pas; il faut des sensations plus
fortes à ce tempérament royal.

Vous me direz que la politique devrait suffire à les lui donner. Mais la
politique, le souverain annamite s'en moque comme de sa première bicyclette.
C'est affaire à sa bonne protectrice la France de s'occuper de l'avenir de
son peuple. Pour lui, il préfère infiniment s'adonner aux jeux du cirque,
tout comme son jeune «cousin» le roi d'Espagne.

Nos lecteurs n'ont. pas oublié le fameux combat du tigre et du taureau qui
eut lieu récemment à Saint-Sébastien et dont le Supplément illustré du
Petit' Journal leur a donné une si émouvante reproduction.

C'est un spectacle du même genre que le roi d'Annam a offert à la
population européenne de Hué. Seulement, cette fois, l'adversaire du tigre
était un éléphant.

Au demeurant, ni l'un ni l'autre des combattants n'était digne de pitié. Le
tigre, capturé par les chasseurs du roi, avait sur la conscience quelque
existences d'indigènes. Quant à l'éléphant, c'était une femelle venant
de Quang-Ngai où elle avait tué son cornac et épautré quelque peu trois
autres Annamites.

Les adversaires promettaient. Ils tinrent, cependant, moins qu'on ne
l'espérait, à cause d'une répétition que S. M. avait voulu s'offrir, et
dont les animaux sortirent, l'un et l'autre, singulièrement affaiblis. Il
fallut, comme à Saint-Sébastien, les exciter pour les forcer à en venir
aux prises.

Le tigre, enfin, sauta sur l'éléphant, qui lui prit le corps en travers
avec la trompe et le serra à lui briser les côtes. Se dégageant, le tigre
essaya de grimper sur la jambe gauche de derrière de son adversaire.
Celui-ci, que la colère à la fin gagnait, lui envoya un formidable coup de
pied, puis attendit. Le tigre se coucha au pied du mur et n'en bougea plus.
Il était mort.

Le combat n'avait duré que quelques minutes. Ainsi, à Hué comme en
Espagne, c'est le félin qui fut vaincu.

La terreur respectueuse des Annamites pour celui qu'ils appellent « le
seigneur Tigre » va probablement subir de ce fait une rude atteinte.


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141203/pham-quang-tuan-co-vang-soc-do-co-tu-thoi-vua-thanh-thai),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét