Nguyễn Văn Tuấn - Phê bình văn học thời bao cấp

Thỉnh thoảng đọc lại sách báo thời "bao cấp" tôi thấy cũng
vui vui. Chẳng hạn như đoạn sưu tầm dưới đây là trích từ
cuốn sách "Văn học Giải phóng Miền Nam" xuất bản năm 1976.
Trích đoạn viết về Thiền sư Thích Nhất Hạnh, Nhạc sĩ
Phạm Duy, và Nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang. Lời lẽ thì khỏi nói
các bạn cũng có thể đoán được: xuyên tạc. Viết về Thầy
Nhất Hạnh thì tác giả cho rằng "nhân danh con người trừu
tượng, tình thương chung chung, tung hoả mù làm lẫn lộn bạo
lực cách mạng với bạo lực phản cách mạng, xoá bỏ ranh
giới giữa kẻ xâm lược và người bị xâm lược".

Còn viết về Phạm Duy thì "tung ra những bài tâm ca lời ai oán,
nhạc rên rỉ. […] Tâm ca ra vẻ phủ nhận chiến tranh, bất
kể chiến tranh chính nghĩa hay phi chính nghĩa, phủ nhận lập
trường cả hai bên, đi vào cái gọi là 'tự tình dân tộc'.
Tâm ca giả vờ đi tìm một lối thoát, một sự lẩn trốn của
người văn nghệ trước thời cuộc, mà thực chất là một
thái độ đầu hàng nguỵ trang. […] Phạm Duy bày chuyện
'nước mắt mẹ' để biện hộ khéo léo cho bọn xâm lược tàn
bạo. Vì vậy, nhiều giáo sư và học sinh ở Sài Gòn, ở Huế
đã gọi Phạm Duy là 'tên phù thuỷ âm thanh' và đã chỉ ra bộ
mặt thực của tên bồi bút tâm lý chiến trâng tráo …"

Đọc những dòng chữ trên, nếu các bạn còn trẻ và không
biết gì về những tên tuổi đó thì chắc chẳng có cảm xúc
gì, hay tệ hơn là tin vào tác giả. Nhưng đối với những
người từng lớn lên trong bối cảnh văn nghệ thời đó, thời
của Thiền sư Nhất Hạnh và Nhạc sĩ Phạm Duy, thì chỉ biết
mỉm cười. Cười vì sự xuyên tạc thô bỉ và sự chụp mũ
thô bạo của tác giả. Cười vì trình độ của tác giả hình
như chưa tới. Tất cả những câu chữ trên đều nguỵ biện
và diễn giải không đúng bối cảnh của Phạm Duy và Thiền sư
Nhất Hạnh. Đúng là họ (hai người đó và nhiều người khác
nữa) phản đối bạo lực, phản đối chiến tranh, phản đối
Mĩ. Có lẽ chính vì phản đối bạo lực và chiến tranh là đi
ngược lại chủ trương của cách mạng vốn dựa vào bạo
lực, nên làm tác giả … bực mình.

Có lẽ vì bực mình và bị lu mờ bởi chính trị, nên những
phê phán của tác giả chẳng có gì là học thuật. Tác giả
chỉ đơn giản múa may quay cuồng chung quanh những khẩu hiệu
giáo điều quen thuộc và ấu trĩ, nhưng đeo mặt nạ "phê bình
văn học". Thật tình, tôi chẳng nghe nói Phạm Duy là "phù thuỷ
âm thanh" bao giờ; chỉ nghe người ta xưng tụng ông là "Phù
thuỷ âm nhạc" thì có. Nhưng sự xưng tụng đó không phải là
vì ông biện minh cho "bọn xâm lược tàn bạo", mà vì tài nghệ
của ông trong việc hoá chuyển những bài thơ vô danh thành
những bài nhạc bất hủ. Tức là tác giả không biết bối
cảnh của danh xưng mà viết một cách gán ghép hết sức bậy
bạ.

Mấy người làm công việc "phê bình văn học" thời bao cấp hay
có thói quen nguỵ biện và viết bậy. Nhớ trước đây khi
Phạm Duy còn sống và sau khi đã về VN định cư, ông được
báo chí tán dương, thì có một bài báo của một nhạc sĩ tố
cáo rằng bài "Mùa thu chết" của ông là một xuyên tạc Cách
mạng Tháng Tám! Trời ạ, bài đó "Mùa thu chết" là do Phạm Duy
phổ từ thơ của Guillaume Apollinaire, chứ xuyên tạc gì đâu.
Điều đáng nói là ông nhạc sĩ tác giả bài báo rất dở đó
lại chính là con của một nhà chính trị và cũng là một học
giả từng bị "Cách mạng" cho lên bờ xuống ruộng.

Tôi đoán những tác giả từng vung bút hay lớn tiếng xuyên
tạc và chửi bới các đồng nghiệp ở miền Nam thời trước
1975 bây giờ chắc một số vẫn còn sống. Với thời gian, có
lẽ họ đã sáng ra phần nào, đã hiểu hơn một chút về
những chủ nghĩa ngoài chủ nghĩa Mác Lê Mao. Có lẽ họ đã có
khả năng thẩm thấu chất văn học của những Nhất Hạnh,
Phạm Duy, Trịnh Công Sơn, Bình Nguyên Lộc, Dương Nghiễm Mậu,
Võ Phiến, Bùi Giáng, Thanh Lãng, Lê Tất Điều, v.v. Không biết
sau khi ngộ ra cái hay cái đẹp của những tác giả đó, họ có
hối hận vì những nhận xét hồ đồ và hung hăn trước đây.
Mà, dù có hối hận thì cũng đã muộn, vì chữ viết của họ
vẫn còn đó trên giấy trắng mực đen, và con cháu đời sau
sẽ đánh giá họ qua những con chữ hung bạo đó.
<center><img
src="https://fbcdn-sphotos-g-a.akamaihd.net/hphotos-ak-xpa1/v/t1.0-9/10847843_10203606654674033_1751879860874604911_n.jpg?oh=36886712d6884408af0c55f11b8c568d&oe=550BBB75&__gda__=1426716515_cc46f306a71d57125c3b6738a25616cd"
width="600" /></center>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141210/nguyen-van-tuan-phe-binh-van-hoc-thoi-bao-cap),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!