<center><img
src="https://www.danluan.org/files/u1/sub04/1909337_10200203466525792_2435186579016495778_o.jpg"
width="600" height="397"
alt="1909337_10200203466525792_2435186579016495778_o.jpg" /></center>
Dưới đây là một bài viết về giáo viên Việt Nam trong cuốn
sách "cải cách giáo dục Việt Nam" của một học giả
người Nhật đã từng sống ở Bắc Giang 3 năm từ 2004 đến
2007. Mình đang viết luận văn tốt nghiệp, đọc thấy hay quá,
dịch ra để mọi người cùng suy ngẫm. Nội dung bài này nói
về:
1. Lý do vì sao nghề giáo ở Việt nam lại được tôn kính.
Có 2 lý do để ông khẳng định nghề giáo ở Việt Nam được
mọi người kính trọng. Lý do thứ nhất ông cho rằng, từ xa
xưa người Việt Nam bị ảnh hưởng của nho giáo từ trung
quốc cụ thể là tư tưởng của Khổng Tử và Lão Tử. Lý do
thứ 2 đó là do tỷ lệ học lên đại học ở Việt Nam những
năm 90 là cực thấp ( 1995: 2%) vì thế, dưới con mắt một
người dân thường, Người giáo viên là một nhà tri thức,
một con người ưu tú xuất sắc. Những gì giáo viên nói là
chuẩn mực, là chính xác.Tuy nhiên nó dẫn đến hệ luỵ đó
là khiến giáo viên nhầm tưởng rằng mình thực sự giỏi
giang, tự đề cao mình, và quên mất đi việc nỗ lực để
trở thành người thầy tốt hơn.
2. Người thầy Việt Nam sử dụng QUYỀN LỰC, tiêu diệt hứng
thú học tập của học sinh.
Ông chỉ ra sự sai khác giữa QUYỀN UY NGHIỆP VỤ và QUYỀN
LỰC CÁ NHÂN. Người giáo viên Việt Nam nhầm tưởng QUYỀN UY
mà họ sẵn có chính là QUYỀN LỰC CỦA CÁ NHÂN mình. QUYỀN UY
của người thầy được tiếp nhận mà ông nhắc đến chính
là "sự cuốn hút bởi tính cách của người thầy khiến tự
trong thâm tâm mình các em học sinh ngoan ngoãn lắng nghe." Tuy
nhiên, người giáo viên Việt Nam sử dụng QUYỀN LỰC CÁ NHÂN
để bắt ép học sinh phải ngoan ngoãn nghe theo. Trong bài có
một đoạn văn ông viết như sau: "Những tiếng động uy hiếp
"rầm" phát ra từ chiếc thước kẻ được đập xuống bàn
hay bảng đen, hay những lời de dọa như "không nghe lời thì
tao sẽ cho mày điểm xấu, hạnh kiểm yếu…" Vô tình khiến
học sinh bị dồn vào hoàn cảnh phải nghe theo người thầy mà
không nói được gì. Bằng chứng là việc chúng ta bắt gặp
bóng dáng của rất nhiều học sinh khi đến giờ ra chơi, đồng
loạt đổ xô ra sân trường, hưng phấn đùa vui, hét ầm ĩ cư
như là giải tán được sự áp lực vậy. Đó chính là khoảnh
khắc khiến chúng ta cảm nhận được rằng, những đứa trẻ
đã phải nín nhịn những cảm xúc,chúng phải tham gia giờ học
trong hoàn cảnh bị áp bức dồn nén như thế nào."
Đọc đến đây làm mình nhớ lại thời còn là học sinh. Mình
sợ trường học, sợ học bài, sợ kiểm tra (miệng, 15 phút, 1
tiết, học kỳ..),và không biết mình học để làm gì. Hứng
thú học tập của mình hoàn toàn bị tiêu diệt bởi những
ngày tháng sợ hãi. Liệu những người thầy của chúng ta đang
thực sự mong muốn điều tốt cho học sinh? Hay vô hình chung,
họ đang sử dụng quyền lực của mình để gây ra căn bệnh di
căn "chán học", căn bệnh này âm ỉ cho đến khi trưởng
thành và phát tác mạnh mẽ. Người lớn sẽ chẳng có năng
lực học tập nữa, con người sẽ chết đi và mang theo căn
bệnh đó.
PS: Mình học tiếng nhật là do có sự hứng thú với nó, sự
hứng thú luôn khiến tự bản thân mình phải tìm kiếm cái
mới, khám phá điều mới.Do đó để học tốt tiếng nhật thì
việc yêu thích nó là yếu tố quan trọng hàng đầu. Các clip
của mình tuy ngắn và còn nhiều thiếu sót tuy nhiên hy vọng
rằng nó sẽ gây được cảm hứng cho các bạn.
<center>* * *</center>
<h2>Yoshitaka Tanaka - Quyền lực và vị trí mang tính xã hội cao
của Nhà Giáo Việt Nam</h2>
Nhà giáo là một nghề đáng tôn kính ở Việt Nam. So với các
nước phát triển trong đó có Nhật Bản, khi chỗ đứng của
nhà giáo đang bị rớt đài thì "Việt Nam" khiến chúng ta
phải ghen tị khi đem ra so sánh. Lý do trước tiên có lẽ đó
là đạo đức quan(cách nhìn về đạo đức) của người dân
Việt Nam. Việt Nam từ xưa đã chịu ảnh hưởng của văn hóa
Trung Quốc,ngay cả dưới thể chế quốc gia hiện tại là Xã
Hội Chủ Nghĩa, tư tưởng nho giáo, cụ thể là tư tưởng của
Khổng Tử và Lão Tử đã thấm nhuần trong ý thức của mọi
người. Kính "nhân nghĩa hiếu trung", yêu gia đình, trọng
"quan hệ thầy trò", tôn trọng quan hệ trên dưới theo
tuổi. Việc ý thức rằng giáo viên là thầy của tất cả mọi
người chứ không chỉ là thầy của học sinh được lan rộng
toàn xã hội.
Ngoài ra có thể nêu lên đặc tính ưu tú của người
thầy.Những năm trở lại đây, tỉ lệ học tiếp lên trung
học hay đại học có tăng lên, tuy nhiên từ trước tới nay,
tỉ lệ học tiếp lên đó luôn ở tình trạng rất thấp trong
một thời gian dài. Ví dụ, Tỷ lệ học sinh học sinh hoàn
thành xong giáo dục trung học năm 1999 là khoảng 32%, ở giáo
dục đại học chỉ có 2 %. Trong hoàn cảnh như thế, những
người thầy tốt nghiệp trung học, tốt nghiệp cao đẳng, hay
tốt nghiệp đại học, sẽ trở thành những người ưu tú
xuất sắc có học vấn quá cao so với một người bình
thường. Như thế, việc coi người Thầy là nhà trí thức đã
ngấm sâu vào trong tiềm thức của mọi người.Đặc biệt, ở
những vùng nông thôn hay vùng sâu vùng xa, khuynh hướng này rõ
nét hơn, người Thầy tồn tại với tư cách là người hướng
dẫn của cả vùng, và nhận được sự kỳ vọng lớn. Tôi
thường bị bất ngờ bởi cách viết, cách nói chuyện của các
giáo viên Việt Nam. Cách nói chuyện trong giờ học không có từ
thừa, và được lựa chọn một cách cẩn thận. Giọng nói rõ
ràng, không lưỡng lự, do đó rất dễ nghe. Ngoài ra, những
chữ viết trên bảng đẹp như là đánh máy từng chữ một,
toàn bộ bảng đen cứ như là một nghệ thuật bởi một loại
chữ viết. Việc này được luyện tập khắt khe trong quá trình
tập huấn và giảng dạy, vì thế đây sẽ là lý do lớn để
minh chứng tính ưu tú của giáo viên dưới con mắt của một
người bình thường, lý do để được kính trọng.
Có thể nói rằng, trong xã hội mà giáo viên được sự kính
trọng từ mọi người ở Việt Nam thì nghề "nhà giáo"
được bảo vệ bởi sự tín nhiệm. Từ trước tới này,
người thầy luôn được coi là người có nhân cách, người
tuyệt vời, người giỏi giang. Việc sinh ra tín ngưỡng, tuyệt
đối cho rằng "những gì người đó nói là đúng" chắc
chắn không phải là hiếm. Ví dụ như việc, các thầy cô giáo
ở nông thôn và khu vực miền núi, họ trở thành trung tâm luôn
cố gắng nỗ lực để đưa học sinh đến trường, khai sang tri
thức "vệ sinh công cộng" hay việc đóng góp lớn cho sự
phát triển mang tính kinh tế, mang tính xã hội của khu vực
v.v…
Và những người Thầy như thế là những người luôn cống
hiến,họ không làm bẩn sự uy quyền trong nghề nhà giáo, họ
mang trách nhiệm lớn để đáp ứng một điều gì đó tới
niềm tin cháy bỏng từ mọi người. Tuy nhiên, trong thực tế
nó không phải toàn những mặt tốt như vậy. Việc tác dụng
phản ngược lại với điều tốt đó có trong sự tín nhiệm
của người thầy là sự thực. Và nó trở thành vấn đề giáo
dục lớn hiện nay của giáo dục Việt Nam. Chúng ta cùng tìm
hiểu tới việc uy quyền mang tính nghề nghiệp của người
thầy gây tác dụng phụ như thế nào.
Như tôi đã nói ở phần trước, giờ học ở Việt Nam được
diễn ra đơn giản theo như chương trình giảng dạy, đúng tiến
độ đã được quy định trong giáo án, theo những gì viết
trong sách,bằng phương pháp đã được đưa ra trong sổ giáo án
dành cho giáo viên.Ở đây, người thầy không có cơ hội phát
huy tính sang tạo, tính độc lập, và hầu như không có quyền
xử lý, phán đoán một cách tự chủ theo ý mình. Mối quan tâm
của giáo viên chỉ hướng đến việc dạy học nội dung đã
được quy định theo trình tự đã được quyết, mà không thể
hướng đến việc học sinh quan tâm gì, thích gì,và đã hiểu
gì.Đối với học sinh những giờ học như vậy sẽ làm giảm
hứng thú tới việc học tập và khó nói rằng nó có sức hút.
Nếu như giờ học như vậy diễn ra ở đất nước chúng ta,
chắc chắn nó sẽ không còn là giờ học nữa, học sinh chắc
chắn sẽ nói chuyện với nhau, sẽ ngủ gật hay đứng dậy đi
quanh phá rối. Ngược lại, học sinh Việt Nam luôn hướng lên
bảng và nghe giáo viên giảng bài.Chắc chắn trong thâm tâm có
nhiều học sinh nghĩ rằng là " thật là nhàm chán, sao ko mau
hết giờ nhỉ…". Thế nhưng, bề ngoài thì giờ học đã
được hình thành. Điều này không liên quan đến việc vô
thức hay không vô thức, đây là do người thầy luôn chèn ép
học sinh. Những tiếng động uy hiếp "rầm" phát ra từ
chiếc thước kẻ được đập xuống bàn hay bảng đen, hay
những lời de dọa như "không nghe lời thì tao sẽ cho mày
điểm xấu" Vô tình khiến học sinh bị dồn vào hoàn cảnh
phải nghe theo người thầy mà không nói được gì. Bằng chứng
là việc chúng ta bắt gặp bóng dáng của rất nhiều học sinh
khi đến giờ ra chơi, đồng loạt đổ xô ra sân trường, hưng
phấn đùa vui, hét ầm ĩ cư như là giải tán được sự áp
lực vậy. Đó chính là khoảnh khắc khiến chúng ta cảm nhận
được rằng,những đứa trẻ đã phải nín nhịn những cảm
xúc,chúng phải tham gia giờ học trong hoàn cảnh bị áp bức
dồn nén như thế nào.
Tôi buộc phải nói rằng, các giáo viên như thế này đã lạm
dụng uy quyền mang tính nghiệp vụ sẵn có trong nghề nhà giáo.
Phần lớn các giáo viên đã nhầm tưởng rằng uy quyền mang
tính nghiệp vụ của nghề giáo là quyền lực có sẵn trong cá
nhân họ. Tóm lại, họ nhầm tưởng rằng việc tin yêu của
mọi người đối với thầy giáo là "Người thầy là nhân
vật đáng kính trọng", "việc thầy giáo nói là đúng" sang
thành là "Tôi là nhân vật đáng kính trọng", "Điều tôi
nói là đúng". Có thể nhận thấy ở đây, đó là sự chuyển
dịch từ "uy quyền"mang tính nghiệp vụ sang "quyền
lực"mang tính cá nhân. Cần thiết phải giải thích về quyền
lực và uy quyền một lần nữa để chúng ta rõ ràng hơn. Bình
thường, chúng ta có khuynh hướng phủ định từ "uy quyền"
và khi nói đến "người thầy mang uy quyền" thì chúng ta
lại nghĩ rằng người thầy có gì đó xấu xa. Tuy nhiên, do từ
uy quyền và quyền lực pha trộn vào nhau vì thế chúng ta có
cảm giác như vậy. Nếu như phân biệt được rõ ràng ý nghĩa
thực sự của 2 từ này thì chúng ta sẽ hiểu được rằng
"người thầy mang uy quyền" sẽ không phải là thứ bị phủ
định. Theo như OKADA(một nhà giáo dục học Nhật Bản), việc
liên quan mang tính quyền uy đối với học trò của thầy giáo
tức là, không phải là lời nói hay hành động mang tính ý đồ
hay không của người thầy, ma là do bị sự cuốn hút bởi tính
cách của người thầy khiến tự trong thâm tâm mình các em học
sinh ngoan ngoãn lắng nghe.
Tôi phủ định việc nói rằng "nếu là giáo viên thi bất cứ
ai cũng duy trì mối quan hệ mang tính uy quyền với học sinh".
Vì Chủ thể cảm nhận quyền uy mãi nằm ở phía học sinh,
chắc chắn nó không phải là thứ do một phía giáo viên tạo
ra. Học sinh sẽ đánh giá nhiều khía cạnh như lời nói, hành
động, tri thức, nhân cách của người giáo viên, nếu đánh
giá người giáo viên đó là tuyệt vời thì tự bản thân học
sinh sẽ tiếp nhận uy quyền đó.
(lược)….
Chúng ta cùng nhau quay lại câu chuyện nhà giáo Việt Nam. Ở
Việt Nam nghề nhà giáo nhận được uy quyền mang tính xã hội
cùng với tính ưu tú trong suốt chiều dài lịch sử của mình.
Bởi thế, chỉ cần trở thành giáo viên thì họ được nhìn
nhận bằng ánh mắt tôn kính và tin tưởng của mọi người,
cho dù năng lực cá nhân không hề có. Trong nhiều tình huống,
họ luôn cho rằng những lời của thầy cô giáo là đúng, dần
dần họ tiếp nhận điều đó cho dù giáo viên có đưa ra ý
kiến sao đi chăng nữa thì họ chẳng có một chút hoài
nghi.Tình trạng này nếu cứ tiếp tục kéo dài thì sẽ xảy ra
việc người Thầy nhầm tưởng rằng "mình giỏi giang", kênh
kiệu, và không thèm nỗ lực.Kết cục, năng lực của người
thầy không những dậm chân tại chỗ mà con rơi vào tình trạng
nguy hiểm, ngày tháng cứ dần trôi đi mà họ không tự ngộ
nhận ra điều đó. Cảm giác như việc này bị thúc đẩy
nhiều hơn bởi tính tuyệt đối tuân thủ giáo trình giảng
dạy mà tôi đã nêu ở phần trước. Phía sau những lời phát
ngôn của thầy cô như "Tôi dạy đúng theo như giáo trình
giảng dạy" thì nó còn bao gồm ý nghĩa là "Tôi tổ chức
hoạt động giáo dục đúng như chính phủ ban hành, chẳng có
gì là sai. Đối với học sinh, những gì tôi nói trong giờ
giảng là những điều chắc chắn chúng phải nhớ. Vì thế tôi
phải chỉ đạo khắt khe hơn để cho chúng nhớ". Nói cách
khác, "vì tôi giảng dạy theo giáo trình mà chính phủ uỷ
thác, do đó học sinh phải tuân thủ tuyệt đối theo tôi."
Những giờ học của người thầy không hề quan tâm tới sở
thích tính tò mò của học sinh mà dạy theo một hướng như
thế này chắc chắn không thể lôi kéo được học sinh. Cộng
với việc thúc ép bằng quyền lực của mình sẽ khiến các em
sẽ dần mất đi hứng thú cho việc học tập và không thể
tập chung được nữa. QUYỀN UY mang tính nghiệp vụ của nhà
giáo vốn có bị chuyển sang quyền lực bởi sự hiểu nhầm
lớn của người giáo viên, nó rơi vào sự vô tuần hoàn, trở
thành vấn để nan giải, phức tạp trong chế độ giáo dục
Việt Nam.
<em><strong>Yoshitaka Tanaka</strong></em> – trích trong cuốn "cải
cách giáo dục Việt Nam" -2008
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141228/nguyen-van-dung-ban-co-bi-mac-can-benh-chan-hoc),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét