Luật sư Trần Hồng Phong - Lo ngại về những phiên tòa xét xử "công khai" sẽ ngày càng ít được công khai

<div class="boxcenter400"><img
src="http://1.bp.blogspot.com/-BgCMca-stJk/VJg4sWbG-XI/AAAAAAAAHcU/cO4V6D9kHdw/s1600/phientoaluudong.jpg"
width="400"><div class="textholder">Quang cảnh một phiên tòa lưu
động ở Hà Nội. Bất kỳ ai đều được vào dự khán, một
phiên tòa công khai đúng nghĩa (ảnh minh họa)</div></div>
Từ lâu và theo quy định của pháp luật hiện hành, nói chung
chỉ trừ những vụ án có vấn đề về thuần phong mỹ tục
phải xử kín, thì các phiên tòa đều phải được xét xử
công khai. Mọi người dân đều có quyền tự do vào dự khán,
theo dõi việc xét xử mà không bị bất kỳ sự ngăn cản nào.
<i>(Ngày trước, cũng chính xuất phát từ việc tò mò vào theo
dõi các phiên tòa xét xử ở TP.HCM, tôi dần thấy yêu thích
nghề luật sư).</i>

Không chỉ xét xử công khai cho mọi người vào tham dự, Nhà
nước còn chủ động tổ chức các phiên tòa tăng tính công
khai hơn nữa, gọi là "phiên tòa lưu động". Theo đó đem về
xét xử ngay tại địa phương nơi xảy ra vụ án, ở những nơi
đông người, nhắm khuyến khích người dân theo dõi phiên tòa,
theo dõi việc xét xử. Mục đích là để "tuyên truyền pháp
luật", qua việc xét xử và tuyên hình phạt có thể góp phần
"răn đe" và "phòng ngừa" tội phạm nói chung. Người dân qua
việc dự khán các phiên tòa sẽ hiểu biết hơn về pháp luật,
sẽ "sợ" mà không dám phạm tội.

<i>(Thậm chí hồi tôi học lớp 10 (năm 1982), địa phương tôi
ở có vụ thi hành án tử hình bà con nườm nượp rủ nhau đi
coi xử bắn. Khi đó tôi cũng đi coi, rồi hình ảnh những
chiến sỹ công an bắn vào ngực các phạm nhân, máu bay tung
tóe. Hình ảnh có người sợ đến té đái, ỉa cả ra quần khi
bị cột vào cột gỗ trước khi bị bắn... đã ám ảnh và làm
tôi không ngủ được suốt cả tuần).</i>

Nhưng gần đây, có vẻ mọi chuyện đang theo chiều hướng
ngược lại. Những phiên tòa công khai hình như đang ngày càng
ít được công khai hơn. Hay nói chính xác hơn là đang có sự
hạn chế việc tham dự và đưa tin về phiên tòa xét xử hơn.
Việc hạn chế này vừa diễn ra trên thực tế, lại vừa có
những văn bản nội ngành quy định (không phải là luật) và
mới đây nhất là việc có thể thông qua Pháp lệnh xử lý
hành chính các hành vi cản trở hoạt động tố tụng của Tòa
án nhân dân.

Quả thật vài năm gần đây trong nhiều vụ án hình sự lớn,
hay đặc biệt là trong những vụ án có hơi hướng chính trị
(theo quan điểm của tôi), xét xử về các tội danh như: Tội
chống phá Nhà nước CHXHCNVN, tội lợi dụng quyền tự do dân
chủ... - dù là những vụ án mà mặc dù dư luận rất quan tâm,
báo chí (cả trong lẫn ngoài nước) đều đưa tin, nhưng hầu
như tòa án rất hạn chế việc cho người dân vào dự khán.
Thông tin trên báo chí chính thống thì đa phần chỉ đưa kết
quả xét xử, mức hình phạt, hoặc quan điểm kết tội của
Viện kiểm sát. Còn thì người dân không thể biết phiên xử
diễn ra như thế nào, thái độ của bị cáo ra sao, quan điểm
bào chữa, tự bào chữa của các bị can, bị cáo như thế nào?

Theo quan điểm của tôi, thì ngoại trừ việc sẽ sửa lại
luật tố tụng hình sự, hiện nay việc xét xử đều nên và
phải bảo đảm nguyên tắc công khai đúng nghĩa và đúng luật.
Vả lại nếu xét xử mà hạn chế quyền dự khán của công
dân, thậm chí cấm cản, mọi việc lại không được minh bạch
rõ ràng, thì chỉ làm cho mọi việc thêm tù mù, khó hiểu mà
thôi. Thậm chí kết quả xét xử hay việc xét xử có thể bị
nghi ngờ/băn khoăn về tính khách quan, tính công minh, đúng pháp
luật. Và có điều gì đó không được sòng phẳng giữ kết
tội và bào chữa - vốn là một nguyên tắc luật định. Xét
về pháp luật thì rõ ràng là không đúng.

Thiết nghĩ bất luận thế nào, thì kết quả xét xử cần
phải bảo đảm tiếp cận với sự thật và công lý. Nếu
đạt được những bản án "khẩu phục tâm phuc" thì đúng
là... lý tưởng!

Dưới đây là những nội dung chính trong bài báo <b><i><a
href="http://laodong.com.vn/chinh-tri/da-co-the-nha-bao-thi-can-gi-giay-gioi-thieu-de-du-toa-280886.bld">"Đã
có thẻ nhà báo thì cần gì giấy giới thiệu để dự
tòa"</a></i></b> đăng trên báo Lao Động ngày 22-12-2014 - liên
quan đến những điều tôi trình bày ở trên.

Theo đó, được biết QH đang xem xét bản dự thảo "Pháp
lệnh xử lý hành chính các hành vi cản trở hoạt động tố
tụng của Tòa án nhân dân" (gồm 8 chương, 57 điều), quy
định về xử lý các hành vi cản trở hoạt động tố tụng
của Toà án nhân dân, Toà án quân sự các cấp kể từ khi Toà
án thụ lý vụ việc để giải quyết theo thẩm quyền cho đến
khi có bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Toà
án.

Một trong những nội dung được các đại biểu thảo
luận đó là hành vi cản trở tại phiên tòa xung quanh quy
định nhà báo đến phiên tòa phải có giấy giới thiệu
và thẻ nhà báo.

<i>(Chú thích của Bình luận án blog: Theo quy định hiện hành,
nếu là Pháp lệnh thì không cần biểu quyết để thông qua
tại Quốc Hội mà chỉ cần Ủy ban thường vụ QH đồng ý là
thông qua).</i>

Trong bài báo nêu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh
Hùng tại phiên họp thứ 33 của Ủy ban thường vụ Quốc hội
sáng 22-12-2014 khi cho ý kiến và xem xét thông qua Pháp lệnh trên
như sau:

- Pháp lệnh rất quan trọng, làm sao đảm bảo tính nghiêm minh
của phiên tòa. Đã quy định xử phạt thì phải nói rõ về
hành vi vi phạm và những căn cứ để xử phạt phải nói rõ.
Điều 9 nội quy phiên tòa ai đặt ra, quy định thế nào hay
mỗi tòa đặt một nội quy, đây có phải căn cứ để xử
phạt không? Hôm nay các đồng chí nói nội quy nhưng tôi và
thường vụ chưa biết nội quy thế nào? Căn cứ Pháp lệnh
mới ra nội quy chứ?

- Nhà báo tham dự phiên tòa có nhất thiết phải có thẻ nhà
báo mới được vào đưa tin về diễn biến phiên tòa hay không?
Việc phóng viên có thẻ nhà báo thì nghiễm nhiên được vào
phiên tòa để đưa tin vì chỉ cần xuất trình thẻ tại sao
lại quy định thêm phải có giấy giới thiệu? Thẻ nhà báo to
hơn giấy giới thiệu tại sao còn hỏi giấy giới thiệu?

- Quy định về phiên tòa như vậy nếu nhà báo không chấp hành
mà cố tình vào thì bị phạt, như vậy có phải là hành vi
cản trở phiên tòa chưa? Quy định như vậy, ông thẩm phán
đang làm, tôi vào như mọi người thì có gì mà cản trở. Gác
cổng không có thẻ thì không cho vào thì thôi chứ sao lại xử
phạt?

- Về quy định buộc rời khỏi phòng xử án, tạm giữ
người, áp giải, khám người, khám đồ vật, khám nơi cất
giấu phương tiện vi phạm, Chủ tịch Quốc hội nói: "Tôi chưa
hiểu chỗ này. Quy trình thủ tục để thực hiện như thế nào
vì khác nhau lắm. Buộc rời là một hành vi, tạm giữ thì giữ
ở đâu, giữ mấy ngày, ai ra lệnh tạm giữ; áp giải thì lực
lượng nào, tạm giữ tang vật có kiểm kê không, cất ở đâu,
có trả không? Khám người kiểu gì. Viết như thế này đơn
giản quá.Tôi cảm thấy sự chuẩn bị lơ mơ lắm".

- Lẽ ra Ủy ban Pháp luật vì đáng lẽ phải đóng góp vào dự
thảo trước khi đưa ra Thường vụ để quy định rõ hơn. Thế
nào là cản trở, hành vi gì thì cản trở; làm thế nào để
minh bạch, rõ ràng với người dân.

Và dưới đây là ý kiến của Chánh án Tòa án nhân dân tối
cao Trương Hòa Bình:

<blockquote > - Về cơ sở pháp lý, Pháp lệnh được xây dựng
trên cơ sở Nghị quyết của Quốc hội về xây dựng luật.
Hiến pháp 2013, khoản 2 điều 14 quy định quyền con người,
quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của
luật. Pháp lệnh này được dự thảo trên cơ sở Luật xử lý
vi phạm hành chính, một phần của Bộ Luật tố tụng dân sự.

- Báo chí đến tác nghiệp thì khác, phải có thẻ và mang công
cụ, phương tiện phải an toàn và tính uy nghiêm của phiên tòa,
thì phải chấp nhận nội quy. Chính hội nhà báo yêu cầu khi
xây dựng nội quy công an, kiểm sát, hội nhà báo yêu cầu.
Nhiều nước ra phiên tòa phóng viên không được mang phương
tiện. Việc đưa vào là cần thiết.

- Quy định các xử phạt hành chính: Luật tố tụng dân sự
không thể quy định xử phạt hành chính được nên không thể
chờ đưa mức phạt, hành vi vào Luật khi sửa. Luật hành chính
đã ban hành và dành quyền này cho văn bản dưới luật. Nếu
dừng lại thì không thực hiện được nghị quyết của
QH.</blockquote>

Đáp lại, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nói:

<blockquote > - Tòa án xét xử công khai thì nhà báo và dân chúng
được vào. Nhưng do điều kiện vật chất chỉ bố trí số
lượng nhất định trong phiên tòa thì phải thu xếp. Tòa có
thể chủ động mời, còn số lượng còn lại có thể theo dõi
trên màn hình. Phóng viên có thẻ nhà báo thì được tham dự
chứ quy định thêm giấy giới thiệu để làm gì? Phạt sinh ra
cãi nhau, phức tạp và có đích đáng không?

- Những vấn đề này cần thảo luận thêm để làm rõ những
quy định trên chứ không thông qua tại phiên họp
này.</blockquote> Nói chung là tôi ủng hộ quan điểm của ông
Nguyễn Sinh Hùng.

Về vấn đề nhà báo tham dự phiên tòa, gần đây tôi cũng có
một bài viết đăng trên báo điện tử Một thế giới. Bài
dưới đây:

<b><a
href="http://motthegioi.vn/xa-hoi/quyen-cua-nha-bao-sao-lai-phai-xin-61174.html">Quyền
của nhà báo sao lại phải xin?</a></b>

_______________________

<blockquote> <b><i>Quy định tại Bộ luật tố tụng hình
sự:</i></b>

<b>Điều 18. Xét xử công khai</b>

Việc xét xử của Toà án được tiến hành công khai, mọi
người đều có quyền tham dự, trừ trường hợp do Bộ luật
này quy định.

Trong trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước,
thuần phong mỹ tục của dân tộc hoặc để giữ bí mật của
đương sự theo yêu cầu chính đáng của họ thì Toà án xét
xử kín, nhưng phải tuyên án công khai.

<b>Điều 19. Bảo đảm quyền bình đẳng trước Toà án</b>

Kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa, người bị hại,
nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi,
nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người đại diện hợp pháp
của họ, người bảo vệ quyền lợi của đương sự đều có
quyền bình đẳng trong việc đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ
vật, đưa ra yêu cầu và tranh luận dân chủ trước Toà án.
Tòa án có trách nhiệm tạo điều kiện cho họ thực hiện các
quyền đó nhằm làm rõ sự thật khách quan của vụ án.
</blockquote>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141224/luat-su-tran-hong-phong-lo-ngai-ve-nhung-phien-toa-xet-xu-cong-khai-se-ngay-cang-it),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét