Trịnh Khả Nguyên - Viết nhân ngày 20/11

Ai đã học, học chữ, học nghề thì phải nên biết ơn những
người đã dạy mình. Tôi, từ ngày đầu đi học đến bây
giờ, đã học trong trường học, trong trường đời với
nhiều thầy- cô, với những vị đáng kính trong gia đình,xin
gọi chung là các Thầy. Những gì tôi biết hôm nay là nhờ công
của các vị, nhân ngày 20.11 kính bày tỏ lòng biết ơn các
Thầy.

Kỹ niệm về thời đi học thì rất nhiều, một bài viết
ngắn nầy không thể kể hết được , chỉ ghi lại vài điều.
Trong thời đi học có những điều nhớ như in, lại có những
điều học trước quên sau. Nhưng có như thế mới là... học
trò.

Là học sinh dù nhỏ hay lớn đều thích nghe kể chuyện. Có
một thầy đã viết một quyển sử Việt Nam bằng thơ lục
bát( sách có tên ,nhưng tôi quên ) thầy mang đến lớp đọc
giới thiệu .Tôi nhớ vài trích đoạn,nếu không đúng nguyên
văn , xin thầy tha lỗi :

Mở đầu:

<em>Làm con phải nhớ ông cha,
Làm dân phải nhớ nước nhà từ xưa.
Họ nào trước đã làm vua,
Chiến tranh mấy thuở được thua thế nào...
Một đoạn khác :
Mà trong ngọc diệp kim chi,
Lũ Trần Ích Tắc sao đi đầu hàng.
Trong khi biến cố rộn ràng,
Kẻ trung người nịnh đôi hàng tỏ ngay.
Hay:
Biên Hòa, Gia Định, Định Tường,
Bên ta thua trận phải nhường đất đai.
Pháp toan bảo hộ lâu dài,
Mà vua ta lại hiểu sai tình hình,
Cho người qua tới Pháp đình,
Lo bề chuộc những tỉnh thành mất đi,
Điều đình chẳng được việc chi,
Bắt Phan Thanh Giản đi về uổng công.</em>

Rõ ràng đọc mấy đoạn thơ nầy dễ nhớ các sự kiện lịch
sử hơn là học một bài sử, nhớ Trần Ích Tắc, tôn thất
nhà Trần, đã chạy sang cầu cứu Tàu qua "giúp" Việt Nam ,
nhớ việc Pháp chiếm ba tỉnh miền đông Nam kỳ là BH,GĐ,ĐT
và biết cụ Phan là trưởng phái đoàn của Việt Nam sang Pháp
lo điều đình chuộc lại ba tỉnh đã bị chiếm.

Rất tiếc, không biết vì sao, quyển " thơ sử" Việt Nam đã
không lưu hành ngay từ lúc ấy.

Thầy có kể (sơ ) về ông Hoàng Xuân Hản, ông thuộc hàng
thầy của thầy chúng tôi về tuổi tác và trình độ. Ông
đậu Thạc sĩ toán bên Pháp năm 1936 ,nhưng văn học, sử học
ông cũng giỏi.Ông soạn quyển "DANH TỪ KHOA HỌC"rất có
ích cho cả thầy trò lúc bấy giờ . Ông còn là một trong
những người có công trong việc Việt hóa chương trình giáo
dục. Có thời ông về Việt Nam làm việc, nhưng sau lại sang
Pháp dạy học, nghiên cứu rồi mất bên ấy.

Lúc đó nghe thầy kể về ông Trần Đức Thảo, ông Nguyễn
Mạnh Tường, chúng tôi rất ngưởng mộ sự học hành của
các ông. Ông TĐT du học Pháp đổ Thạc sĩ triết học .Thầy
nói rằng, trong hệ giáo dục của Pháp, ngành triết,bằng thạc
sĩ là bằng cao nhất. Ông TĐT đỗ cùng khóa với ông J.P.Sartre,
một triết gia hiện sinh tên tuổi của Pháp. Ông đã viết
nhiều bài phê bình ông J.P.Sartre, nghe vậy chúng tôi càng nể
hơn, dù không thể đọc nỗi các bài viết bằng chữ Pháp
của ông . Sau nầy đọc được quyển "Triết lý đi về
đâu" ông viết bằng chữ Việt. Thập niên 60,tại miền Nam,
ông J.P.Sartre được nhiều người biết tên, còn triết lý
hiện sinh như thế nào, thú thật đến bây giờ tôi cũng chưa
hiểu . Nhưng một lần,sau 1975 không lâu, nghe người ta nói
rằng triết lý hiện sinh chủ trương yêu cuồng sống vội,
chỉ biết hôm nay.

Ông Nguyễn Mạnh Tường, thầy nói là người Á Châu đầu
tiên trẻ nhất đậu hai bằng Tiến sĩ văn chương và Tiến sĩ
luật bên Pháp. Ông NMT khi về nước có đề nghị mở lại
trường Luật Hà Nội đã bị giải thể sau 1954. Nhưng lãnh
đạo không chấp thuận vì có vị cho rằng chế độ XHCN không
cần luật sư.

Khoa bảng thứ thiệt và có tài như ông TĐT,NMT nếu ở lại
Pháp thì chắc không thiếu trường đại học mời. Hai vị
được tự do giảng dạy, viết những điều mình thích, kể
cả những tư tưởng chống chế độ thực dân, tư bản giữa
thủ đô của một nước thực dân tư bản. Nhưng hai ông là
những " trí thức yêu nước", nên học xong là về Hà Nội
để góp phần xây dựng nước nhà. Chỉ nói về kiến thức
thì hai ông biết rõ về duy vật, song mang tư tưởng Duy vật
về xứ XHCN mà bị cho là phản.

Cuối đời hai ông sống rất hẩm hiu, bị cô lập, bị chính
học trò của mình tố khổ vì tội...biết nhiều.Ông TĐT phải
trở qua Pháp và chết bên đó (đọc thêm bài " Chuyện vui về
ông Trần Đức Thảo). Tiếc cho những người tài bị bạc đãi
và xót cho cảnh học trò trở mặt với thầy.

Thời của các vị HXH,TĐT,NMT trên toàn quốc số người du học
không nhiều,số đậu Thạc sĩ, Tiến sĩ đếm đúng trên đầu
các ngón tay.Thời trước thiếu thông tin, chỉ giới học hành
khoa cử mới biết về các vị HXH,TĐT,NMT...Bây giờ thì mở
google " xợt"một cái là biết hết.
Hiện nay cũng có nhiều thầy tài giỏi như các thầy lớp
trước, một số vị đang ở trong nước thì than phiền giáo
dục, một số khác lại không muốn làm thầy ở quê nhà..

Tôi và chắc nhiều người khác cũng thế, trong đời đi học,
đã học với nhiều thầy thuộc nhiều thế hệ khác nhau .
Một số các thầy lớn tuổi thuộc lớp cha chú của tôi đã
sống, đi học trong thời Pháp thuộc. Các thầy đã học tại
các trường nghe rất Pháp" école X,collègeY, lycée Z" tức
trường tiểu học, trung học với một chương trình nặng
tiếng Pháp ,dĩ nhiên cũng có tiếng Việt, nên các vị giỏi
chữ Pháp, nói tiếng "Tây", đọc sách Pháp dễ dàng. Các
vị hay đệm tiếng Pháp trong lúc nói chuyện. Đây là
"bệnh" của những người học ngoại ngữ từ hồi nào
đến giờ.Ví dụ như trong những bài " công dân giáo duc"
dạy về chế độ dân chủ có ba " quyền"phân biệt, độc
lập với nhau là Lập pháp,Hành pháp,Tư pháp, thầy chua thêm
mấy chữ (le pouvoir législatif,le pouvoir exécutif,le pouvoir
judiciaire). Nhờ cái "chua" nầy mà tôi biết thêm mấy tiếng
"Tây", như vậy cũng tốt,không nở bề ngang cũng nở bề
dọc . Còn về "Tam quyền phân lập"thì đó là ý tưởng
đã có cách đây hơn hai thế kỷ và hiện nay nhiều nước đã
áp dụng sự phân quyền nầy. Người Việt Nam biết "Tam
quyền phân lập" cũng khá lâu,có lẽ từ thời thầy của
thầy tôi kia, cách đây đã gần trăm năm, nhưng đến nay thì
" Tam quyền phân lâp" chỉ là mơ ước đối với nhiều
người, nhưng là điều "bất khả thi"đối với một số
người khác. Tôi nhớ lời thầy dạy " nghe, biết không bằng
thấy" .

Nền giáo dục của Pháp nói chung, các trường học nói riêng,
lúc bấy giờ có mục đích chính là tạo ra những người làm
việc cho chính quyền bảo hộ. Đôi khi Pháp cũng muốn cho dân
ta mất gốc, theo các thầy, chẳng hạn Pháp lấy sử của họ
dạy cho dân Việt, như Tổ tiên chúng ta là những người
Gaulois(nos âncestres sont des Gaulois). Phải nói rằng đó là cách
của mấy " anh Tây" cỗ lỗ , vụng về, trắng trợn chỉ
gây ra hiệu ứng ngược. Có người Việt nào chấp nhận điều
ấy đâu , Gaulois là tổ tiên của người Pháp , Lạc Long Quân
và Âu Cơ mới là tổ tiên của dân Việt( dù là truyền thuyết
). Tây,Tàu...đô hộ ta muốn đồng hóa, làm ngu dân ta là
điều không ngạc nhiên. Nhưng rất đáng ngạc nhiên là chính
ta dạy cho dân mình(mất gôc) nhận họ hàng từ ... Ông Lê-Nin
ở nước Nga/Mà em cảm thấy rất là Việt Nam. (Câu nầy trong
một bài học thuộc lòng Cấp Một-Tiểu Học)hoặc...Bên ni
biên giới là nhà/Bên kia biên giới cũng là quê hương.

Song một phần nào đấy, nền giáo dục của Pháp lúc ấy cũng
góp phần vào việc giáo dục người Việt. Theo các thầy, ngay
cả những thầy Pháp đã dạy cho các thầy chúng tôi, những
vấn đề như tự do, công bằng,thân
hữu(liberté-égalite-fraternité). Lúc ấy các trường đại học,
cao đẳng còn hiếm hoi, chỉ kể đến một số trường trung
học do Pháp mở ra cách đây hằng trăm năm như Chu Văn An( Albert
Sarraut)ở Hà Nội, Quốc Học ở Huế, Pétrus Ký ( Lê Hồng
Phong) ở Sài Gòn là nơi đã đào tạo ra những vị tài danh
của Việt Nam trong nhiều lãnh vực. Nhiều người vẫn tự hào
là những cựu học sinh của các trường ấy.

Phần khác, nhờ học tiếng Phấp, đọc được các sách báo
" tiến bộ " của người Pháp viết/ dịch, các thầy biết
về các tư tưởng trên.Chính các vị chống Pháp cũng ít
nhiều chịu ảnh hưởng của giáo dục/ sách báo Pháp . Như
thế sách báo tốt cũng góp phần giáo dục tốt còn những sách
báo tệ thì chỉ làm ngu dân .

Thời (chúng) tôi đi học, dù không có "Ngày 20.11", nhưng
học sinh vẫn quí mến các thầy. Thầy dạy không theo chỉ tiêu
hoặc ý kiến chỉ đạo nào. Học sinh tiếp thu, vận dụng
thoải mái theo cách của mình miển "nghe" hợp lý,không cực
đoan là được. Có thể có trường hợp thầy trò không đồng
quan điểm, nhưng chuyện đó không ảnh hưởng gì tới việc
dạy, việc học, bởi sự giáo duc khi trước đặt trên nền
DÂN TỘC-NHÂN BẢN-KHAI PHÓNG, khác với sự giáo dục dạy cho
học sinh có tình yêu nước nồng nàn, có lòng căm thù địch
sâu sắc. Thậm chí dạy những điều " ngoài sự thật", như
" Lê Văn Tám". Bây giờ con cái chúng tôi học,làm bài theo
khuôn,thầy chấm bài một số môn theo khuôn. Ví dụ "phân
tích một bài thơ" thì bài làm phải có các ý A,B,C.đã
định trước, nếu khác thế là không đạt.

Bây giờ,hằng năm đén ngày 20.11 thường được nghe Dân tộc
ta có truyền thống tôn sư trọng đạo/Tiên học lễ -Hậu học
văn...tôi lại nghĩ về những thầy đã dạy mình, nhớ những
chuyện thầy kể về những vị thầy tiền bối đáng kính .


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141120/trinh-kha-nguyen-viet-nhan-ngay-2011),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét